Ευρωπαϊκές και Διεθνείς Προοπτικές Έρευνας και Δικτύωσης μέσω του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου CIVIS: Ενίσχυση της Διεπιστημονικής Συνεργασίας για την Ακαδημαϊκή Κοινότητα του Ε.Κ.Π.Α.

Μια Συμμαχία για την Καινοτομία και την Επιστημονική Αριστεία

Η ενεργός συμμετοχή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο CIVIS δημιουργεί ένα εξαιρετικά δυναμικό και πλούσιο οικοσύστημα για την ανάπτυξη της έρευνας, την προώθηση της διεπιστημονικότητας και τη διεύρυνση των διεθνών συνεργασιών. Μέσα από σειρά εξειδικευμένων εργαλείων και πρωτοβουλιών, οι ερευνητές και τα μέλη ΔΕΠ του ΕΚΠΑ έχουν πλέον τη δυνατότητα να συν διαμορφώνουν την ευρωπαϊκή ερευνητική ατζέντα.

Κοινή Χρήση Υποδομών: Το Μνημόνιο Συνεργασίας που αλλάζει τα δεδομένα

Στις 13 Ιουνίου 2025, στο πλαίσιο των CIVIS Days που πραγματοποιήθηκαν στη Ρώμη, υπεγράφη το Μνημόνιο Συνεργασίας για την κοινή χρήση ερευνητικών υποδομών μεταξύ των 17 πανεπιστημίων που συγκροτούν τη Συμμαχία. Το εν λόγω μνημόνιο, το οποίο καταρτίστηκε από το Research Council του CIVIS, θεσμοθετεί τη δυνατότητα διασυνοριακής πρόσβασης σε φυσικές και ψηφιακές ερευνητικές υποδομές. Η στρατηγική αυτή πρωτοβουλία ενισχύει ουσιαστικά την κινητικότητα των ερευνητών, προάγει τη διαφάνεια στις επιστημονικές συνεργασίες και διευρύνει τα πεδία διαπανεπιστημιακής επιστημονικής αλληλεπίδρασης.

Διεθνείς Διδακτορικές Συνεργασίες μέσω του CIVIS – Δύο Καίρια Εργαλεία για τα Μέλη ΔΕΠ και τους Ερευνητές του Ε.Κ.Π.Α

Τα μέλη ΔΕΠ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν ενεργά σε διεθνείς διδακτορικές συνεργασίες, αξιοποιώντας τις δομές και τα εργαλεία που προσφέρει το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο του CIVIS.

Στο πλαίσιο των διδακτορικών δράσεων του CIVIS, έχουν αναπτυχθεί δύο σημαντικά και διακριτά θεσμικά εργαλεία για:

1. Συν επίβλεψη Διατριβής (Cotutelle Agreement):

Πρόκειται για συμφωνία μεταξύ δύο ιδρυμάτων για τη συν επίβλεψη ενός/μιας υποψήφιου/ας διδάκτορα, με στόχο τη χορήγηση διπλού διδακτορικού τίτλου. Το CIVIS έχει δημιουργήσει ένα πρότυπο (agreement template) συμφωνίας cotutelle, που καθορίζει με σαφήνεια τις υποχρεώσεις των επιβλεπόντων, τις γλώσσες συγγραφής και υποστήριξης, τη διάρκεια της διατριβής και τους όρους κινητικότητας του/της υποψηφίου/ας.

1. Κοινά ή Πολλαπλά Διδακτορικά Προγράμματα (Joint/Multiple PhD Agreement): Πρόκειται για οργανωμένα προγράμματα διδακτορικών σπουδών που σχεδιάζονται και προσφέρονται από κοινού από δύο ή περισσότερα πανεπιστήμια-μέλη του CIVIS. Τα ιδρύματα εμπλέκονται ισότιμα στη διαμόρφωση του προγράμματος σπουδών, στην επιλογή και επίβλεψη των υποψηφίων και στην απονομή ενιαίου (joint) ή πολλαπλού (multiple) διδακτορικού τίτλου. Έχει αναπτυχθεί αντίστοιχο πρότυπο συμφωνίας (agreement template), το οποίο καλύπτει όλες τις πτυχές του ακαδημαϊκού και διοικητικού σχεδιασμού των προγραμμάτων αυτών.

Τα δύο αυτά εργαλεία –το Πρότυπο Συμφωνίας Cotutelle και το Πρότυπο Συμφωνίας για Κοινά/Πολλαπλά Προγράμματα (επισυνάπτονται τα templates) – αποτελούν βασικά επιτεύγματα της συμμαχίας CIVIS στο πεδίο των διδακτορικών δράσεων και προσφέρουν στα μέλη ΔΕΠ του ΕΚΠΑ θεσμικά κατοχυρωμένες και ευέλικτες δυνατότητες για ουσιαστική διεθνή συνεργασία και συν επίβλεψη διδακτορικών διατριβών.

Επικουρικά σε αυτά, τον τελευταίο χρόνο, το CIVIS συντονίζει την ενίσχυση της κινητικότητας/ανταλλαγών υποψήφιων Διδακτόρων με τα χρηματοδοτικά εργαλεία του Erasmus, ήδη οι πρώτοι 3 υποψήφιοι διδάκτορες του ΕΚΠΑ αναμένεται να μεταβούν σε ερευνητικές υποδομές ιδρυμάτων του CIVIS.

Agora: Η Ψηφιακή Πύλη του CIVIS για την Έρευνα και δικτύωση

Το AGORA αποτελεί τη νέα ψηφιακή πλατφόρμα – αποθετήριο του CIVIS που θα τεθεί επίσημα σε λειτουργία από τον Οκτώβριο 2025. Μέσω αυτής, όλα τα μέλη της συμμαχίας θα έχουν πρόσβαση σε:

• προσκλήσεις και προκηρύξεις,
• εκπαιδευτικά και ερευνητικά προγράμματα,
• δυνατότητες κινητικότητας και δικτύωσης.

Η AGORA θα λειτουργεί ως ενιαίος κόμβος πληροφόρησης, επιτρέποντας στην ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα του ΕΚΠΑ, να παραμένει διαρκώς συνδεδεμένη με τις εξελίξεις της συμμαχίας.

Συμμετοχική Έρευνα και MSCA: Το έργο PartiCIVIS

Το ΕΚΠΑ συμμετέχει ενεργά στο υπό υποβολή έργο PartiCIVIS, στο πλαίσιο του προγράμματος Marie Skłodowska–Curie Staff Exchange (MSCA–SE).

Το ΕΚΠΑ συμμετέχει ενεργά στο υπό υποβολή έργο PartiCIVIS, στο πλαίσιο του προγράμματος Marie Skłodowska–Curie Staff Exchange (MSCA–SE).

Η συμβολή του ΕΚΠΑ αφορά στον σχεδιασμό και τη συν-συγγραφή του Ερευνητικού έργου, ειδικότερα στο Πακέτο Εργασίας (WP2) (Καθ. Φιλία Ίσαρη, Δ/ντρια Εργαστηρίου Ποιοτικής Έρευνας και εκπρόσωπος του ΕΚΠΑ στο CIVIS Stream 1). Η συμμετοχή του ΕΚΠΑ αφορά την ανάπτυξη μεθοδολογιών συμμετοχικής έρευνας και εργαλείων μέτρησης κοινωνικού αντίκτυπου, τη διερεύνηση της εφαρμογής καινοτόμων, διεπιστημονικών προσεγγίσεων που ανταποκρίνονται σε πραγματικές κοινωνικές προκλήσεις, καθώς και τη διαμόρφωση θεσμικών στρατηγικών για την ενίσχυση της διασύνδεσης του πανεπιστημίου με την τοπική κοινωνία. Μέσω δράσεων μετακίνησης προσωπικού (secondments), συνεργασιών με ερευνητικά και διοικητικά στελέχη από πανεπιστήμια της Ευρώπης και της Αφρικής, αλλά και της αξιοποίησης των CIVIS Open Labs και των θεματικών κόμβων του ΕΚΠΑ, ενδυναμώνονται οι διαπανεπιστημιακοί δεσμοί, προάγεται η ανταλλαγή τεχνογνωσίας μεταξύ ευρωπαϊκών και αφρικανικών θεσμών και καλλιεργείται η συστηματική ενσωμάτωση καινοτόμων μορφών κοινωνικής συμμετοχής στην εκπαιδευτική και ερευνητική λειτουργία του πανεπιστημίου.

Από τη Λωζάνη στην Πράξη: Staff Week για τη Συμμετοχική Έρευνα

Στην Εβδομάδα Επιμόρφωσης Προσωπικού που πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο της Λωζάνης, το ΕΚΠΑ συμμετείχε σε έναν δημιουργικό και διαδραστικό χώρο μάθησης με τίτλο: From Ideas to Action, με εκπροσώπους τις Καθηγήτριες κα Μαρία Δασκολιά – Καθηγήτρια Παιδαγωγικού Τμήματος Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ε.Κ.Π.Α., WP9 Leader, Stream 3 Coordinator και την κα Φιλία Ίσαρη, EG Civic Engagement – Καθηγήτρια Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, Τμήματος Ψυχολογίας Ε.Κ.Π.Α.

Όπως σημειώνει η κα Δασκολιά:

«Ήταν η πρώτη συμμετοχή μου σε κάποιο Staff Training Week του CIVIS και μπορώ να πω ότι έμεινα εξαιρετικά ικανοποιημένη από την επιλογή μου να πάρω μέρος στο συγκεκριμένο πρόγραμμα “From ideas to action: a collaborative space to develop participatory research projects”, που διοργανώθηκε από το Πανεπιστήμιο της Λωζάνης. Αποδείχτηκε μια πολύ ενδιαφέρουσα και ουσιαστικά επιμορφωτική εμπειρία για μένα, τόσο με την ιδιότητά μου ως καθηγήτριας και ερευνήτριας στον χώρο της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και επικεφαλής του Εργαστηρίου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στη Φιλοσοφική Σχολή του ΕΚΠΑ, όσο και με εκείνη της WP9 Leader στο CIVIS. Μου δόθηκε η δυνατότητα να εμβαθύνω περισσότερο στη μεθοδολογία της συμμετοχικής εκπαιδευτικής έρευνας και να σκεφτώ πώς μπορώ να διευρύνω τις δράσεις του Εργαστηρίου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, επιδιώκοντας μια δημοκρατική μάθηση μέσα από συνεργασίες με κοινότητες. Παράλληλα, πήρα ιδέες για το πώς η συμμετοχική έρευνα μπορεί να ενταχθεί λειτουργικά στα εκπαιδευτικά προγράμματα του CIVIS, ενισχύοντας την ενεργό συμμετοχή των φοιτητών/τριών και τη σύνδεσή τους με τα κρίσιμα ζητήματα της εποχής. Ένα από τα πιο δυνατά στοιχεία του Staff Week ήταν η ισορροπία θεωρίας και πράξης, μέσω ενεργού εμπλοκής, συνεργασίας και αναστοχασμού πάνω σε ερωτήματα κοινωνικού αντίκτυπου. Εύχομαι να υπάρξουν περισσότερες τέτοιες ευκαιρίες για όλες και όλους μας μέσω του CIVIS και του Erasmus+.» Μαρία Δασκολιά, Καθηγήτρια ΠΤΔΕ Ε.Κ.Π.Α., WP9 Leader, Stream 3 Coordinator

Αναλυτικότερα, η εν λόγω δράση προσέφερε: • βιωματικά εργαστήρια, • μικρο-πιστοποιήσεις δεξιοτήτων, • συνεργασία με συναδέλφους από όλη την Ευρώπη.

Η πρωτοβουλία ενίσχυσε τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής κοινότητας πρακτικής γύρω από τη συμμετοχική έρευνα και ενθάρρυνε τη διατμηματική και διασυνοριακή συνεργασία.

CASCADE: Ένα Δίκτυο για την Εκπαίδευση και τη Συμμετοχική Έρευνα

Το CASCADE είναι το νεότερο δίκτυο του CIVIS για τη Συμμετοχική Έρευνα και την Εκπαίδευση. Με συντονισμό από το ULB, το Πανεπιστήμιο Στοκχόλμης και το Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης, απευθύνεται σε όλα τα μέλη της συμμαχίας και περιλαμβάνει:

• σειρά webinars (που ξεκίνησε ήδη),
• παρουσιάσεις έργων,
• συνεδρίες επίλυσης προβλημάτων,
• θεματικά εργαστήρια.

Η πρώτη δράση επικεντρώθηκε στη Challenge–Based Education, με παρουσίαση του οδηγού Deliverable 2.1 και ανοιχτή συζήτηση γύρω από τα πλεονεκτήματα και τις προκλήσεις της μεθοδολογίας. Η σειρά θα συνεχιστεί το φθινόπωρο, ενισχύοντας τη δικτύωση και την κοινή εκπαιδευτική και ερευνητική δράση.

(εγγραφείτε στο δίκτυο https://civis.eu/en/get-informed/news/civis-launches-cascade-the-participatory-research-and-education-network)

CIVIS: Ένα Ζωντανό Οικοσύστημα Έρευνας και Διεθνούς Συνεργασίας

Η συμμετοχή του ΕΚΠΑ στο CIVIS δεν είναι απλώς θεσμική· είναι στρατηγική. Προσφέρει ένα πλήρες φάσμα εργαλείων για όσους θέλουν να δραστηριοποιηθούν σε έναν διεθνοποιημένο, καινοτόμο και κοινωνικά ευαίσθητο πανεπιστημιακό χώρο. Από τις κοινές υποδομές και τις διδακτορικές συνεργασίες, μέχρι τις συμμετοχικές δράσεις και τα ψηφιακά εργαλεία, το CIVIS διαμορφώνει το μέλλον της έρευνας – και το ΕΚΠΑ είναι παρόν στην πρώτη γραμμή.