Το Μουσείο Ιστορίας σε συνεργασία με τo Μουσείο Ζωολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), διοργανώνει τον 8ο Μαθητικό Διαγωνισμό. Ο διαγωνισμός διεξάγεται είτε με φυσική παρουσία, είτε διαδικτυακά και απευθύνεται σε μαθητές Γ΄ γυμνασίου και Α΄, Β΄, Γ΄ Λυκείου όλων των σχολείων της χώρας.
ΘΕΜΑ: Η επίδραση της κλιματικής αλλαγής στα οικοσυστήματα του πλανήτη μας
Ολοένα και συχνότερα, οι άνθρωποι παρατηρούν με έκπληξη ακραία και ασταθή κλιματικά φαινόμενα (αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας, κύματα καύσωνα, ξηρασίες, αιφνίδιες και έντονες βροχοπτώσεις, πλημμύρες) που έχουν επιπτώσεις στην καθημερινότητά τους και συχνά απειλούν την περιουσία, την υγεία, ή ακόμα και την ίδια τους τη ζωή. Ωστόσο, πολλοί είναι αυτοί που δεν αντιλαμβάνονται παρά μόνο την κορυφή του παγόβουνου, ενώ το πραγματικά κρίσιμο ζήτημα για την ανθρωπότητα και το μέλλον της, είναι η συνεχής, ευρύτερη και βαθύτερη επίδραση της κλιματικής αλλαγής στα χερσαία και θαλάσσια οικοσυστήματα του πλανήτη μας.
Εδώ και δεκαετίες, η επιστημονική κοινότητα (περιβαλλοντολόγοι, γεωλόγοι, μετεωρολόγοι, βιολόγοι, ωκεανολόγοι) παρακολουθεί και καταγράφει καθημερινά το φαινόμενο. Εξετάζει και προτείνει μέτρα προσαρμογής και μετριασμού του σε τοπικό και εθνικό επίπεδο (μείωση των εκπομπών θερμοκηπίου, περιορισμός της καύσης ορυκτών καυσίμων, προώθηση βιώσιμων και καθαρών πηγών ενέργειας, προστασία των φυσικών οικοσυστημάτων). Ωστόσο, η διατάραξη και υποβάθμιση της βιοποικιλότητας του πλανήτη μας και ο ορατός πλέον κίνδυνος ερημοποίησής του, απαιτούν αναμφίβολα συλλογική προσπάθεια, δράση και ενημέρωση από την πλευρά όλων των κοινοτήτων, των κρατών, όπως και του καθενός/της καθεμιάς από εμάς.
Η ανθρωπότητα βρίσκεται μπροστά σε μία μεγάλη κρίση εξαφάνισης της βιοποικιλότητας εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας. Αν και δεν προκαλείται από κοσμική βία (όπως συνέβη πριν 65 εκατομμύρια χρόνια όταν ένας τεράστιος μετεωρίτης προσέκρουσε στη Γη με αποτέλεσμα την μαζική εξαφάνιση των δεινόσαυρων και όχι μόνο), δυνητικά, είναι εξίσου καταστροφική όπως οι προηγούμενες πέντε μαζικές εξαφανίσεις. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μίας ομάδας επιστημόνων το 2004, από μόνη της η κλιματική αλλαγή, αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να είναι η πρωταρχική αιτία για την εξαφάνιση ενός τετάρτου των ζωικών και φυτικών ειδών της Γης μέχρι να τελειώσει ο αιώνας. Αυτό το διαπιστώνουμε καθημερινά από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα οποία συνεχώς αναφέρονται σε είδη που έχουν εξαφανιστεί είτε τοπικά, είτε σε μεγάλες γεωγραφικές ενότητες. Από τις βασικές αιτίες εξαφάνισης, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, είναι η υποβάθμιση των ενδιαιτημάτων, με κυρία συνιστώσα αυτής της υποβάθμισης, την κλιματική αλλαγή.
Βέβαια, όπως καθορίζει πάντα η εξέλιξη, οι οργανισμοί και τα βιολογικά συστήματα που μπορούν να προσαρμοστούν στις αλλαγές μέσω της φυσικής επιλογής, θα τα καταφέρουν. Αυτά που δεν μπορούν να προσαρμοστούν θα εξαφανιστούν. Με δεδομένα όλα τα παραπάνω, η μελέτη και η διάσωση της βιοποικιλότητας, δεν παύουν να είναι όχι μόνο καθήκον της ανθρωπότητας, αλλά και χρέος προς τις επερχόμενες γενιές.
Σκεπτικό – βασικός σκοπός – διαδικασία
Οι μαθητές έρχονται σε επαφή με συμμετοχικό, δημιουργικό και πρωτότυπο τρόπο, με τη σύγχρονη επιστημονική έρευνα και με την ιστορία της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη νεότερη Ελλάδα.
Οι μαθητές επισκέπτονται (είτε με φυσική παρουσία, είτε διαδικτυακά) το Μουσείο Ιστορίας του ΕΚΠΑ. Ενημερώνονται για τη διαδικασία του διαγωνισμού, παρακολουθούν θεματική ξενάγηση στο μουσείο και μια παρουσίαση power point για τον ρόλο, τη λειτουργία και τα ερμηνευτικά μέσα των σύγχρονων μουσείων. Eξοικειώνονται με το έργο του μουσειολόγου /μουσειογράφου μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα, ενώ τους δίνεται σχετική βιβλιογραφία και πρακτικές οδηγίες για τον σχεδιασμό ενός περιοδικού εκθέματος. Προαιρετικά, οι μαθητές μπορούν επίσης να επισκεφτούν το Μουσείο Ζωολογίας του ΕΚΠΑ. Αφού επιλέξουν έναν τίτλο σχετικό με το γενικό θέμα του διαγωνισμού, οι μαθητές καλούνται να συγκεντρώσουν το υλικό της έρευνάς τους και να το επεξεργαστούν έτσι ώστε να το μετατρέψουν σε μουσειακό έκθεμα/εκθεσιακή ενότητα.
Επιμέρους στόχοι
– Να αναλάβουν οι μαθητές ενεργητικό ρόλο στο μουσείο και να αναπτύξουν δεξιότητες που αφορούν στην ερευνητική διαδικασία (πώς εντοπίζουμε, πώς αξιοποιούμε, πώς αξιολογούμε, πώς ερμηνεύουμε, πώς διασταυρώνουμε τις πηγές, πώς οργανώνουμε το ερευνητικό υλικό),
– να έρθουν σε επαφή με την πανεπιστημιακή κοινότητα, το ερευνητικό – διδακτικό προσωπικό και τις επιστημονικές συλλογές του Πανεπιστημίου Αθηνών,
– να κατανοήσουν τη σημασία της ακρίβειας και της οικονομίας στην έκφραση αλλά και την αξία της φαντασίας και της ευρηματικότητας για τη μετάδοση της επιστημονικής γνώσης μέσα από διαφορετικές «αφηγήσεις» και τεχνικές, – να καλλιεργηθεί η περιβαλλοντική συνείδηση των μαθητών (να κατανοήσουν τις επιπτώσεις που η κλιματική αλλαγή επιφυλάσσει σήμερα, στο άμεσο μέλλον και σε βάθος χρόνου στα οικοσυστήματα του πλανήτη μας, να έρθουν σε επαφή με τους τρόπους μελέτης, καταγραφής και αντιμετώπισής της κλιματικής αλλαγής με σημερινά επιστημονικά εργαλεία, να αντιληφθούν τη σημασία τόσο της συλλογικής όσο και της ατομικής ευθύνης, κ.ά.).
Ημερομηνία λήξης υποβολής προτάσεων: 13 Μαΐου 2024
Η προκήρυξη του διαγωνισμού http://www.historymuseum.uoa.gr/fileadmin/historymuseum.uoa.gr/uploads/file___mipa-files_MIPA-Files_MIPA_horoi_202021.pdf/PROKIRYXI_Mathitiko__s_Diagonismo__s_EKPA_2023-2024_01.pdf
και το δελτίο συμμετοχής: http://www.historymuseum.uoa.gr/fileadmin/historymuseum.uoa.gr/uploads/DELTIO_SYMMETOCHIS_2023-2024.pdf
είναι αναρτημένα στην ιστοσελίδα του μουσείου http://www.historymuseum.uoa.gr/. Το δελτίο συμμετοχής θα πρέπει να αποσταλεί το συντομότερο δυνατό στη διεύθυνση schoolsciencecompetition@uoa.gr για την καλύτερη οργάνωση των επισκέψεων των μαθητών (είτε με φυσική παρουσία, είτε διαδικτυακά) στο Μουσείο Ιστορίας του ΕΚΠΑ. Μετά την παραλαβή του δελτίου συμμετοχής θα ακολουθήσει τηλεφωνική επικοινωνία με τον υπεύθυνο καθηγητή της κάθε ομάδας.
Κριτική επιτροπή
- Αντιπρύτανις Ακαδημαϊκών, Διεθνών Σχέσεων και Εξωστρέφειας, Καθηγήτρια Σοφία Παπαϊωάννου (πρόεδρος της επιτροπής).
- Ευστράτιος Βαλάκος, Καθηγητής Συγκριτικής Φυσιολογίας Ζώων – Οικοφυσιολογίας του Τμήματος Βιολογίας, Διευθυντής του Μουσείου Ζωολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
- Παναγιώτης Νάστος, Καθηγητής Κλιματολογίας, του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
- Δρ. Διονύσιος Ραῒτσος, Επίκουρος καθηγητής Θαλάσσιας Βιολογίας, Τμήμα Βιολογίας, Τομέας Ζωολογίας – Θαλάσσιας Βιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
- Δρ. Ελισσάβετ Φελώνη, Επιστημονικός συνεργάτης του Τμήματος Γεωολογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
- Δρ Ευάγγελος Παπούλιας, Προϊστάμενος του Τμήματος Μουσείων και Ιστορικών Αρχείων του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
- Δρ Φαίη Τσίτου, Μουσειοπαιδαγωγός-επιμελήτρια – Μουσείο Ιστορίας Πανεπιστημίου Αθηνών.
Η συνεδρία έληξε για λόγους ασφάλειας.