Η Δρ. Κλινικής Ψυχολογίας και μεταδιδακτορική ερευνήτρια του ΠΤΔΕ Mαρία Ιωάννα Αργυροπούλου με τον καθηγητή Ψυχολογίας του ΠΤΔΕ Αλέξανδρο-Σταμάτιο Αντωνίου διοργάνωσαν επιστημονικό συμπόσιο με τίτλο «Η επίδραση των γονικών στρατηγικών διαπαιδαγώγησης, της βούλησης και της υπερβολικής ενασχόλησης με το διαδίκτυο στη ψυχική υγεία και ευεξία των ενηλίκων» το οποίο πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο των εργασιών του 19ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Ψυχολογικής Έρευνας της Ελληνικής Ψυχολογικής Εταιρείας με τίτλο «Μοιραζόμαστε τις ομοιότητες, γιορτάζουμε τις διαφορές» (Ιωάννινα, 7-11 Μαΐου).
Στο εν λόγω συμπόσιο παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν τέσσερεις πρωτότυπες έρευνες οι οποίες εξετάζουν την ψυχική ευεξία των νέων ενηλίκων υπό το πρίσμα σύγχρονων προκλήσεων όπως η υπερβολική χρήση του διαδικτύου, η ψηφιακή απομόνωση, οι οικογενειακές επιδράσεις και η ενδοπροσωπική βούληση. Οι μελέτες αυτές εστίασαν σε διαφορετικές αλλά αλληλένδετες διαστάσεις συμβάλλοντας στην κατανόηση της ψυχικής υγείας μέσω διεπιστημονικής προσέγγισης.
Ειδικότερα, η πρώτη εργασία εστίασε στην επίδραση των γονικών στρατηγικών ανατροφής και της προσωπικής βούλησης στην εκδήλωση αγχωδών και καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Τα αποτελέσματα της μελέτης ανέδειξαν τη θετική επίδραση της γονικής ζεστασιάς και της εσωτερικής βούλησης στην ψυχική υγεία, ενώ η γονική απόρριψη συνδέθηκε με αυξημένα επίπεδα ψυχικής δυσφορίας. Η υπερπροστασία δεν βρέθηκε να συσχετίζεται θετικά με την εμφάνιση ψυχικών διαταραχών ενώ αναδείχθηκε και η θετική επίδραση της βούλησης στη μείωση των επιπέδων άγχους και κατάθλιψης που σε συνδυασμό με τις ενισχυμένες δεξιότητες αυτορρύθμισης προστατεύουν τον ενήλικο πληθυσμό από συγκεκριμένες ψυχολογικές επιπτώσεις. Η δεύτερη μελέτη έδειξε ότι οι ενήλικες χωρίς προβλήματα εθισμού στο διαδίκτυο καταφεύγουν κατά διαστήματα σε προβληματική χρήση του διαδικτύου για να μειώσουν τα επίπεδα του καταστασιακού τους άγχους ενώ τα άτομα που εκδηλώνουν υψηλότερα επίπεδα άγχους φαίνεται να εμφανίζουν μεγαλύτερη ικανότητα συναισθηματικής απόκρισης στα βιώματα των άλλων ανθρώπων μέσω της συμπόνιας και της συμπάθειας (συναισθηματική ενσυναίσθηση). Η εν λόγω ερευνητική προσέγγιση ανέδειξε ότι η αυξημένη χρήση του διαδικτύου φαίνεται να συνδέεται με μειωμένα επίπεδα ενσυναίσθησης.
Η τρίτη εργασία επικεντρώθηκε στην ψυχοκοινωνική διάσταση των κοινωνικών δικτύων διερευνώντας τη συσχέτιση ανάμεσα στη χρήση τους και τα επίπεδα μοναξιάς, άγχους και κατάθλιψης. Τα ευρήματα επιβεβαιώνουν ότι η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και ιδίως η προβολή δημοσιεύσεων και σχολίων τα οποία προκαλούν αρνητικά συναισθήματα για την αυτοεικόνα συσχετίστηκε με τη μοναξιά, το άγχος και την κατάθλιψη. Τέλος, η τέταρτη εργασία εξέτασε τις γνωστικές και συναισθηματικές συνέπειες της χρήσης ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης εστιάζοντας στην ακαδημαϊκή επίδοση και τη γενικότερη ευεξία των νέων ενηλίκων. Η μελέτη αναδεικνύει την ανάγκη για καθοδήγηση και παιδεία ψηφιακής ισορροπίας ώστε η χρήση των ψηφιακών εργαλείων να ενισχύει -αντί να υπονομεύει- τη γνωστική λειτουργικότητα και την ποιότητα ζωής.
Συνολικά, οι τέσσερεις ερευνητικές εργασίες ανέδειξαν, μέσω τεκμηριωμένης επιστημονικής μεθοδολογίας, τις πολυδιάστατες και αλληλένδετες επιδράσεις που ασκούν οι ατομικές δεξιότητες, οι πρώιμες οικογενειακές εμπειρίες και οι σύγχρονες ψηφιακές πρακτικές στη διαμόρφωση της ψυχικής υγείας των νέων ενηλίκων. Οι μελέτες παρέχουν μια σφαιρική αποτύπωση του τρόπου με τον οποίο η βούληση, ως εσωτερικός ψυχολογικός πόρος, οι στρατηγικές διαπαιδαγώγησης οι οποίες βιώνονται κατά την παιδική ηλικία, και η χρήση του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης συνδιαμορφώνουν την ψυχοσυναισθηματική λειτουργικότητα στον μετέπειτα βίο.
Η ερευνητική εστίαση δεν περιορίστηκε μόνο στην ανάδειξη παραγόντων κινδύνου, όπως η υπερβολική ψηφιακή ενασχόληση ή οι μη υποστηρικτικές γονικές συμπεριφορές αλλά επεκτάθηκε και στην ανάλυση προστατευτικών μηχανισμών. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στον ρόλο της προσωπικής βούλησης, της ικανότητας δηλαδή του ατόμου για αυτορρύθμιση, αυτοέλεγχο και επίγνωση των βαθύτερων αναγκών του, ακόμη και υπό συνθήκες στρες. Επισημάνθηκε, επίσης, ότι η έγκαιρη αναγνώριση των παραγόντων που επηρεάζουν αρνητικά την ψυχική υγεία, σε συνδυασμό με την ενίσχυση θετικών γονικών προτύπων και την ανάπτυξη δεξιοτήτων ψυχικής ανθεκτικότητας, αποτελούν κρίσιμα στοιχεία παρέμβασης.
Ο κ. Αντωνίου κατά τον σχολιασμό των ευρημάτων των ανωτέρω ερευνών ανέδειξε τόσο τις θεωρητικές όσο και τις εφαρμοσμένες διαστάσεις των αποτελεσμάτων υπογραμμίζοντας την ανάγκη για ολιστική κατανόηση της ψυχικής ευεξίας βάσει και του πολυπαραγοντικού της υποβάθρου. Επιπλέον, από τα αποτελέσματα προέκυψαν ορισμένες φαινομενικά αντιφατικές πτυχές της σχέσης μεταξύ άγχους και διαδικτυακής συμπεριφοράς με έμφαση στις συνθήκες υπό τις οποίες η χρήση του διαδικτύου είναι δυνατόν να λειτουργεί άλλοτε καταπραϋντικά και άλλοτε απορρυθμιστικά για την ψυχική ισορροπία.
Κοινός παρανομαστής όλων των εργασιών αποτέλεσε η αναγνώριση της δυναμικής σύνδεσης ανάμεσα στο οικογενειακό περιβάλλον, τις εσωτερικές ψυχικές δεξιότητες και το πλαίσιο της ψηφιακής καθημερινότητας. Κατέστη, έτσι, φανερό ένα πολύπλοκο πλέγμα αλληλεπιδράσεων, μέσω του οποίου διαμορφώνονται θετικές ή αρνητικές εκβάσεις για την ψυχική υγεία εκτεινόμενο από την ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας έως την εκδήλωση συναισθηματικών δυσκολιών, όπως το άγχος, η κατάθλιψη, η μοναξιά και η μείωση της γνωστικής και ακαδημαϊκής επίδοσης.
Η σημασία αυτών των ευρημάτων έγκειται όχι μόνο στην επιστημονική τους συμβολή αλλά και στις κοινωνικές τους προεκτάσεις. Η ερευνητική γνώση που παράγεται από ανάλογες διεπιστημονικές προσεγγίσεις θα μπορούσε να αξιοποιηθεί προς την κατεύθυνση του σχεδιασμού στοχευμένων και αποτελεσματικών παρεμβάσεων πρόληψης και ενδυνάμωσης των νέων ενηλίκων. Τέλος, έμφαση δίνεται στην αναγκαιότητα για συστηματική εκπαίδευση, ευαισθητοποίηση και ανάπτυξη πολιτικών τέτοιων που να στηρίζουν ουσιαστικά την ψυχική ευεξία της νέας γενιάς, σε ένα μεταβαλλόμενο και απαιτητικό ψηφιακό και κοινωνικό περιβάλλον, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς.
Η συνεδρία έληξε για λόγους ασφάλειας.