Οι αναστολείς του παράγοντα Xa (όπως η απιξαμπάνη και η ριβαροξαμπάνη) χρησιμοποιούνται ευρέως για την πρόληψη θρομβωτικών επεισοδίων, ωστόσο δύνανται να αυξήσουν τον κίνδυνο αιμορραγίας, με την οξεία ενδοεγκεφαλική αιμορραγία να είναι ένα σοβαρό ανεπιθύμητο συμβάν με καταστροφικές συνέπειες. Το andexanet alfa είναι μία ανασυνδυασμένη, ανενεργή μορφή του ανθρώπινου παράγοντα Xa, το οποίο έχει ως στόχο να δεσμεύει τους αναστολείς του παράγοντα Xa, λειτουργώντας έτσι ως αντίδοτο, μειώνοντας γρήγορα τη δραστικότητα του αναστολέα Xa και αποκαθιστώντας τον πηκτικό μηχανισμό. Ήδη από την προηγούμενη μελέτη ΑΝΝΕΧΑ-4, είχε γίνει σαφές ότι η χρήση του andexanet alfa σχετίστηκε με αποκατάσταση της αιμόστασης στο 80% των ασθενών που το έλαβαν. Πρόσφατα δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό New England Journal of Medicine (με δείκτη απήχησης 158,5, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38749032/) τα αποτελέσματα της διεθνούς τυχαιοποιημένης κλινικής μελέτης φάσης 3 ΑΝΝΕΧΑ-Ι που αφορά αποκλειστικά ασθενείς με με ενδοεγκεφαλική αιμορραγία λόγω λήψης αναστολέων έναντι του παράγοντα Xa. Η μελέτη αυτή είχε ως στόχο να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια του andexanet alfa σε σύγκριση με την συνήθη φροντίδα σε ασθενείς με οξεία ενδοεγκεφαλική αιμορραγία. Η μελέτη αυτή έλαβε χώρα και στην Ελλάδα, ενώ μεταξύ των συγγραφέων της μελέτης συμπεριλαμβάνεται και ο ο Καθηγητής Νευρολογίας και Διευθυντής της Β΄ Νευρολογικής Κλινικής του Ε.Κ.Π.Α., κ. Γεώργιος Τσιβγούλης.
Μεταξύ των ετών 2019-2023, συνολικά 550 ασθενείς με οξεία ενδοεγκεφαλική αιμορραγική αιμορραγία λόγω λήψης αναστολέων έναντι του παράγοντα Χa από 131 κλινικές σε 23 χώρες έλαβαν μέρος στην κλινική μελέτη ANNEXA-I και τυχαιοποιήθηκαν ως εξής: 263 ασθενείς έλαβαν andexanet alpha και 267 ασθενείς τη συνήθη φροντίδα, εκ των οποίων πάνω από το 85% έλαβε συμπύκνωμα προθρομβινικού συμπλέγματος. Σημαντικό είναι να τονιστεί ότι οι ασθενείς μπορούσαν να συμμετέχουν στη μελέτη και να έχουν τη δυνατότητα να λάβουν τη θεραπεία, μόνον εφόσον παρουσιάζονταν εντός των πρώτων 15 ωρών από την έναρξη της νευρολογικής συμπτωματολογίας τους.
Η μελέτη ολοκληρώθηκε πρόωρα, καθώς στην ενδιάμεση ανάλυση έγινε σαφής η αποτελεσματικότητα της χορήγησης του andexanet alpha ως προς το κύριο καταληκτικό σημείο, δηλαδή την αιμοστατική αποτελεσματικότητα, η οποία ορίστηκε ως η περιορισμένη επέκταση του όγκου του αιματώματος και η περιορισμένη νευρολογική επιδείνωση και η αποφυγή θεραπείας διάσωσης (χειρουργείο). Πράγματι, από την ανάλυση των δεδομένων φάνηκε ότι η αιμοστατική αποτελεσματικότητα επετεύχθη στο 67% των ασθενών που έλαβαν andexanet alpha έναντι 53,1% των ασθενών που έλαβαν τη συνήθη φροντίδα, με τη διαφορά αυτή να είναι στατιστικά σημαντική (προσαρμοσμένη διαφορά 13,4%, 95% διάστημα εμπιστοσύνης 4,6 έως 22,2%, p = 0,003). Επίσης η χορήγηση του andexanet alpha ελάττωσε σημαντικά την επέκταση του αιματώματος καθώς και τη δραστικότητα του ενεργοποιημένου παράγοντα X. Ωστόσο, τα θρομβωτικά επεισόδια εμφανίστηκαν με υψηλότερη συχνότητα στους ασθενείς που έλαβαν andexanet alpha (10,3%) σε σύγκριση με τους ασθενείς που έλαβαν τη συνήθη θεραπεία (5,6%), με τη διαφορά αυτή να είναι οριακά στατιστικά σημαντική (προσαρμοσμένη διαφορά 4,6%, 95% διάστημα εμπιστοσύνης 0,1 έως 9,2%, p = 0,048).
Με βάση τα παραπάνω συστήνεται η θεραπεία με andexanet alpha σε επιλεγμένους ασθενείς με οξεία ενδοεγκεφαλική αιμορραγία λόγω λήψης αναστολέων έναντι του παράγοντα Χa που προσέρχονται πρώιμα στο νοσοκομείο, καθώς η χορήγησή της σχετίζεται με αυξημένη αιμοστατική αποτελεσματικότητα.
Σημαντικό είναι να τονιστεί ότι στην κλινική μελέτη ΑΝΝΕΧΑ-Ι συμμετείχαν και ελληνικά κέντρα (νευρολογικές κλινικές), δίνοντας τη δυνατότητα και σε Έλληνες ασθενείς να έχουν πρόσβαση σε αυτή τη θεραπεία. Πάνω από το 80% των ασθενών από την Ελλάδα, τυχαιοποιήθηκαν στη Β΄ Νευρολογική Κλινική του Ε.Κ.Π.Α., στο Π.Γ.Ν. «Αττικόν», όπου πλέον είναι διαθέσιμη η θεραπεία με andexanet alpha και στα πλαίσια της συνήθους κλινικής πρακτικής.
Η συνεδρία έληξε για λόγους ασφάλειας.