Skip to content Skip to sidebar Skip to footer

Διακήρυξη της Κοινοπραξίας Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων CIVIS για την Ανοικτή Επιστήμη

9714aecb22 1

Του Χρήστου Παπαθεοδώρου, Εκπροσώπου του ΕΚΠΑ στην Ομάδα Εργασίας του CIVIS για την Ανοικτή Επιστήμη (CIVIS – Open Science Task Force) και Καθηγητή του Τμήματος Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης του ΕΚΠΑ

Υπηρεσία για την Ανοικτή Επιστήμη,

Διεύθυνση Βιβλιοθήκης και Κέντρο Πληροφόρησης ΕΚΠΑ

Το Πανεπιστήμιό μας, ως μέλος της Κοινοπραξίας των Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων CIVIS, συμμετέχει ενεργά στις δραστηριότητες της κοινοπραξίας για την ανάπτυξη των πολιτικών Ανοικτής Επιστήμης. Ακολουθεί η μετάφραση στην ελληνική γλώσσα των βασικών αρχών για την Ανοικτή Επιστήμη που έχει υιοθετήσει η κοινοπραξία CIVIS (CIVIS Open Science Statement) δια μέσου του συμβουλίου των Πρυτάνεων της Κοινοπραξίας. Τη μετάφραση την έχει επιμεληθεί ο κ. Βίγλας, μέλος της Υπηρεσίας για την Ανοικτή Επιστήμη που έχει δημιουργήσει η Διεύθυνση Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου (http://www.lib.uoa.gr/anoikti-epistimi/ypiresia-gia-tin-anoikti-epistimi.html).

Το κείμενο της διακήρυξης

Εμείς, η κοινότητα των ερευνητών του CIVIS, δηλώνουμε τη δέσμευσή μας στις αξίες της Ανοικτής Επιστήμης.

Η Ανοικτή Επιστήμη αποτελεί μια αλλαγή συστήματος που επιτρέπει καλύτερη επιστήμη μέσω ανοικτών και συνεργατικών τρόπων παραγωγής και διαμοιρασμού γνώσεων και δεδομένων, όσο το δυνατόν νωρίτερα στην ερευνητική διαδικασία, καθώς και την επικοινώνηση και το διαμοιρασμό αποτελεσμάτων. Αυτή η νέα προσέγγιση επηρεάζει τα ερευνητικά ιδρύματα και τις επιστημονικές πρακτικές αναδεικνύοντας νέους τρόπους χρηματοδότησης, αξιολόγησης και ανταπόδοσης για τους ερευνητές. Η Ανοικτή Επιστήμη αυξάνει την ποιότητα και τον αντίκτυπο της επιστήμης προωθώντας την αναπαραγωγιμότητα και τη διεπιστημονικότητα. Καθιστά την επιστήμη πιο αποτελεσματική μέσω καλύτερου διαμοιρασμού των πόρων, περισσότερο αξιόπιστη μέσω καλύτερης επαλήθευσης και με καλύτερη απόκριση στις ανάγκες της κοινωνίας. (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ανοικτή Επιστήμη, 2019, https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/research_and_innovation/knowledge_publications_tools_anddata/documents/ec_rtd_factsheet-open-science_2019.pdf)

Για να επιτευχθεί ο στόχος του CIVIS να κάνει τη διδασκαλία και την έρευνα όσο το δυνατόν πιο ανοιχτή, όπως αναφέρεται στη σχετική δήλωση για την Αποστολή του CIVIS (https://civis.eu/storage/files/mission-statement-en.pdf), δεσμευόμαστε να μοιραζόμαστε ανοιχτά τα προϊόντα της έρευνας και των μελετών μας, και ως εκ τούτου δηλώνουμε τα ακόλουθα: 

Δείκτες έρευνας και μετρικές επόμενης γενιάς για την υποστήριξη της Ανοικτής Επιστήμης

Τα πανεπιστήμια-μέλη του CIVIS προωθούν την ανάπτυξη νέων δεικτών έρευνας για να συμπληρώσουν τους συμβατικούς δείκτες για την ποιότητα και τον αντίκτυπο της έρευνας, ώστε να δικαιολογηθούν οι πρακτικές της Ανοικτής Επιστήμης και, πηγαίνοντας πέρα από τους καθαρά βιβλιομετρικούς δείκτες, να προωθήσουν και μη βιβλιομετρικά  ερευνητικά προϊόντα. Ειδικότερα, οι μετρικές θα πρέπει να επεκτείνουν τους συμβατικούς βιβλιομετρικούς δείκτες προκειμένου να καλυφθούν νέες μορφές ερευνητικών αποτελεσμάτων, όπως ερευνητικά δεδομένα και ερευνητικό λογισμικό.

Τα πανεπιστήμια του CIVIS ενθαρρύνουν πιο υπεύθυνες προσεγγίσεις στη χρήση μετρικών  προκειμένου να βελτιωθεί η αξιολόγηση στην έρευνα και να υποστηριχθεί η Ανοικτή Επιστήμη.

Κίνητρα και ανταπόδοση προκειμένου οι ερευνητές να συμμετέχουν σε δραστηριότητες Ανοικτής Επιστήμης

Τα συστήματα αξιολόγησης της σταδιοδρομίας της έρευνας πρέπει να αναγνωρίζουν πλήρως τις δραστηριότητες  της Ανοικτής Επιστήμης.

Τα μέλη του CIVIS ενθαρρύνουν τη συμπερίληψη πρακτικών Ανοικτής Επιστήμης στους μηχανισμούς αξιολόγησης που αφορούν σε ανταμοιβή, προαγωγή ή/και θητεία,, σύμφωνα με τον   Πίνακα Αξιολόγησης Σταδιοδρομίας στην Ανοικτή Επιστήμη (Open Science Career Assessment Matrix, https://ec.europa.eu/research/openscience/pdf/os_rewards_wgreport_final.pdf).

Δεδομένα FAIR

Καθώς τα ερευνητικά δεδομένα συνεχίζουν να αυξάνονται σε όγκο, πολυπλοκότητα και ταχύτητα δημιουργίας, οι αρχές FAIR (FAIR principles, https://www.go-fair.org/fair-principles/) στοχεύουν στην παροχή κατευθυντήριων γραμμών για τη βελτίωση της Ευρεσιμότητας (Findability), Προσβασιμότητας (Accessibility), Διαλειτουργικότητας (Interoperability) και Επανάχρησης (Reuse) των δεδομένων. Κάθε αρχή FAIR αποτελεί ένα σύνολο χαρακτηριστικών που πρέπει να έχουν τα δεδομένα και τα μεταδεδομένα, προκειμένου να διευκολύνεται η ανακάλυψη και η χρήση τους τόσο από ανθρώπους όσο και από μηχανές.

Τα πανεπιστήμια CIVIS προωθούν τις αρχές FAIR, υποστηρίζουν τους ερευνητές τους ως προς το να καθιστούν τα δεδομένα τους FAIR και παρέχουν στους ερευνητές τους την κατάλληλη υποδομή και καθοδήγηση για να περιγράφουν, να αποθηκεύουν και να μοιράζονται τα δεδομένα τους.

Το Μέλλον της Επιστημονικής Επικοινώνησης

Τα πανεπιστήμια CIVIS υποστηρίζουν τον Μετασχηματισμό Ανοικτής Πρόσβασης στο πλαίσιο της επιστημονικής επικοινώνησης. Με αυτόν τον τρόπο, συμμετέχουν ενεργά στις διάφορες μορφές Ανοικτής Πρόσβασης: δημοσιεύσεις Ανοικτής Πρόσβασης, ιδρυματικά αποθετήρια, λογισμικό ανοιχτού κώδικα, πλατφόρμες ανοικτών εκδόσεων και δημοσιεύσεων.

Υποστηρίζουν επίσης τις προσπάθειες διαφύλαξης όλων όσων δρουν στην αλυσίδα αξίας των εκδόσεων, σύμφωνα με την αρχή της βιβλιοποικιλότητας που αναπτύχθηκε στο Jussieu Call (https://jussieucall.org/jussieu-call/).

Όλες οι δημοσιεύσεις που παράγονται στο πλαίσιο του έργου CIVIS θα πρέπει να είναι διαθέσιμες σε καθεστώς Ανοικτής Πρόσβασης, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία σχετικά με τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας (ΔΔΙ, Intellectual property rights – IPR).

Ανοιχτοί εκπαιδευτικοί πόροι

Τα πανεπιστήμια του CIVIS ενθαρρύνουν την ανάπτυξη και χρήση ανοικτών εκπαιδευτικών πόρων (ΑΕΠ, Open educational resources – OER) από τα μέλη του και υποστηρίζουν την ακαδημαϊκή κοινότητα του CIVIS παρέχοντας εκπαίδευση σχετικά με το σχεδιασμό ΑΕΠ, ΔΠΙ, ανοικτές άδειες χρήσης κλπ. Θα πρέπει να παρέχονται κίνητρα για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των μελών του CIVIS για την ανάπτυξη ΑΕΠ από κοινού, κυρίως με την κοινή χρήση υπηρεσιών υποστήριξης ΑΕΠ και υποδομών (συστήματα διαχείρισης μάθησης, πλατφόρμες, εφαρμογές, εργαλεία).

Όλο το εκπαιδευτικό υλικό που παράγεται στο πλαίσιο του προγράμματος CIVIS θα πρέπει να παρέχεται ως ΑΕΠ. Το CIVIS συμβάλλει στο κίνημα της ανοικτής εκπαίδευσης ανοίγοντας επιλεγμένα μαθήματα και άλλους εκπαιδευτικούς πόρους για το ευρύ κοινό.

Συνεργασία με την κοινωνία

Τα πανεπιστήμια του CIVIS προωθούν την ανοικτή επιστήμη σε όλες τις πτυχές της, και ως εκ τούτου διαδίδουν την γνώση στο ευρύ κοινό υποστηρίζοντας τις πρωτοβουλίες της Επιστήμης των Πολιτών. Ένας βασικός στόχος είναι να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση του κοινού για την ανοικτή επιστήμη, προκειμένου να αποκτήσει πρόσβαση και να συμβάλει στην έρευνα, και να αναπτυχθούν διάφορες μορφές συνεργασίας του ακαδημαϊκού χώρου με το ευρύ κοινό.

Το CIVIS δεσμεύεται για την ανάπτυξη της Ανοικτής Επιστήμης. Τα πανεπιστήμια μας συνεργάζονται και ανταλλάσσουν βέλτιστες πρακτικές για κάθε ένα από τα σημεία που περιλαμβάνονται στην παρούσα διακήρυξη, καθώς και για την υλοποίηση της ανοικτής επιστήμης σαν ένα βήμα μπροστά για το μέλλον των Ευρωπαϊκών πανεπιστημίων.
Αυτή η δήλωση συνάδει με την πολιτική ανοικτής επιστήμης της ΕΕ (https://ec.europa.eu/info/research-and-innovation/strategy/goals-research-and-innovation-policy/open-science_en) που αναπτύχθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, συμπεριλαμβανομένης της πρωτοβουλίας EOSC (Ευρωπαϊκό Νέφος Ανοικτής Επιστήμης (European Open Science Cloud  – EOSC, https://ec.europa.eu/info/research-and-innovation/strategy/goals-research-and-innovation-policy/open-science/eosc_en).

ΕΚΠΑ © 2024. Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος

Μετάβαση στο περιεχόμενο
EN