Δημοσίευση μελέτης στο Emerging Infectious Diseases με δεδομένα για τις κοινωνικές επαφές πριν και κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 στην Ελλάδα από ερευνητική ομάδα με επικεφαλής την Καθηγήτρια του ΕΚΠΑ Βάνα Σύψα

Τον Ιανουάριο 2025 δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Emerging Infectious Diseases μελέτη στην οποία αναλύονται δεδομένα για τις κοινωνικές επαφές στον πληθυσμό της Ελλάδας πριν και κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 (https://wwwnc.cdc.gov/eid/article/31/1/24-0737_article). Πρώτη συγγραφέας είναι η κα Βασιλική Έγγελη, Μαθηματικός-Βιοστατιστικός, υπότροφος του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.), η οποία πραγματοποιεί τη διδακτορική της διατριβή στην Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ υπό την επίβλεψη της καθηγήτριας κας Βάνας Σύψα. Την εργασία συνυπογράφουν ο μεταδιδακτορικός ερευνητής στην Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ κος Σωτήρης Ρούσσος, ο ομότιμος Καθηγητής του ΕΚΠΑ κος Άγγελος Χατζάκης και ο Επίκουρος Καθηγητής του ΟΠΑ κος Νίκος Δεμίρης.

Τα δεδομένα για τις κοινωνικές επαφές και την ανάμειξη ατόμων διαφορετικών ηλικιών είναι πολύ σημαντικά για τη μελέτη επιδημιών καθώς και για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας παρεμβάσεων, ιδίως εκείνων που στοχεύουν σε συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες, όπως ο εμβολιασμός των ηλικιωμένων και το κλείσιμο των σχολείων. Σύμφωνα με τη μελέτη,  προ-πανδημίας, ο αριθμός των επαφών στην Ελλάδα ήταν πολύ υψηλός (επαφές με κατά μέσο όρο 20 διαφορετικά άτομα ημερησίως) και αντίστοιχος με άλλων χωρών της νότιας Ευρώπης. Στη διάρκεια των lockdowns της περιόδου 2020-2021, σημειώθηκε μείωση στον αριθμό των επαφών κατά 71%-86%, σε σχέση με την προ-πανδημίας περίοδο (περίπου 3-6 επαφές ανά ημέρα). Ακόμα και σε περιόδους με πιο ήπια μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, ο αριθμός των επαφών ήταν σημαντικά χαμηλότερος σε σχέση με πριν την πανδημία. Οι νέοι ενήλικες 18-29 ετών ανέφεραν τον υψηλότερο αριθμό επαφών κατά τη διάρκεια των lockdowns, ενώ τα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω διατήρησαν το μικρότερο αριθμό επαφών σε όλη τη διάρκεια της μελέτης. Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι και τον Οκτώβριο 2021, ο αριθμός των κοινωνικών επαφών δεν επανήλθε στα αρχικά, προ-πανδημίας, επίπεδα σε καμία ηλικιακή ομάδα.

Αντίστοιχα δεδομένα συλλέγονται και αναλύονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Λίγες χώρες έχουν συλλέξει παρόμοια δεδομένα μέσω διαχρονικών ή επαναλαμβανόμενων συγχρονικών μελετών σε αντιπροσωπευτικό δείγμα του πληθυσμού για μεγάλη χρονική περίοδο στη διάρκεια της πανδημίας. Οι έρευνες αυτές συμφωνούν ότι η πανδημία είχε μόνιμη επίδραση στις κοινωνικές επαφές, με τον αριθμό των επαφών να παραμένει χαμηλότερος στο τέλος του 2022 σε σχέση με την περίοδο προ-πανδημίας. Ένα άλλο σημαντικό εύρημα της μελέτης στην Ελλάδα ήταν η μειούμενη αποτελεσματικότητα των lockdowns στον περιορισμό των επαφών. O αριθμός των επαφών στο δεύτερο (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2020) και τρίτο lockdown (Απρίλιος 2021) ήταν σημαντικά υψηλότερος σε σύγκριση με το πρώτο (Μάρτιος-Απρίλιος 2020).

To Emerging Infectious Diseases είναι επιστημονικό περιοδικό που εκδίδεται από το Centers for Disease Control and Prevention (CDC) των ΗΠΑ και συγκαταλέγεται στα 10 καλύτερα περιοδικά παγκοσμίως για τα λοιμώδη νοσήματα. Οι τηλεφωνικές έρευνες για τη συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκαν με την ευγενική υποστήριξη της  ΣΥΝ-ΕΝΩΣΙΣ. Η κα Έγγελη πραγματοποιεί τη διδακτορική της διατριβή με θέμα «Μαθηματικά μοντέλα για τη μετάδοση λοιμωδών νοσημάτων με χρήση δεδομένων κοινωνικών επαφών» με υποτροφία στο πλαίσιο της 4ης Προκήρυξης Υποτροφιών ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. για Υποψήφιους Διδάκτορες (Αριθμός Υποτροφίας: 9132).

Η υπ. Δρ Βασιλική Έγγελη

Η καθηγήτρια κα Βάνα Σύψα