Ένας φάρος μνήμης, ένα παράθυρο στην Ιστορία – Μουσείο Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης Πανεπιστημίου Αθηνών

*Ρεπορτάζ Αγγελική Παπαδημητρίου. Εφημερίδα «Πανεπιστήμιο Αθηνών», Φύλλο 3, κυκλοφόρησε με «Το Βήμα της Κυριακής» 30 Μαρτίου 2025

Στο κτίριο της Φιλοσοφικής Σχολής στην Πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου, ένα ζωντανό αρχείο αισθητικής και πολιτισμού στεγάζει την ιστορία πολλών δεκαετιών: το Μουσείο Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης.

Ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1941 ως «Παράρτημα των Διδακτικών Συλλογών Αρχαιολογίας», με αρχικό σκοπό την πρακτική εξάσκηση και την  υποστήριξη της εκπαιδευτικής και ερευνητικής δραστηριότητας των φοιτητών, μέσα από λιγοστά, μα πολύτιμα, αρχαιολογικά ευρήματα.

Με τα χρόνια, ο αριθμός των αντικειμένων μεγάλωσε και το 1984 έγινε επίσημα «Μουσείο Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης».

Μπαίνοντας μέσα στον χώρο του μουσείου δυσκολεύεσαι να κρατήσεις το βλέμμα σου σε ένα σημείο. Οι θησαυροί του απλώνονται σε έντεκα πλούσιες συλλογές, που καλύπτουν ένα ευρύ χρονολογικό και γεωγραφικό φάσμα. Αρχικά το βλέμμα  πέφτει στη συλλογή των Κυπριακών Αγγείων, η οποία περιλαμβάνει αντιπροσωπευτικά δείγματα κεραμικής από την Παλαιολιθική έως την Ρωμαϊκή εποχή, που βρέθηκαν στην Κύπρο.

Ο διευθυντής του μουσείου, ο καθηγητής Πλάτων Πετρίδης, στέκεται μπροστά από μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συλλογή νεότερης ζωγραφικής αιθιοπικής τέχνης, η οποία διακρίνεται για την εικονογραφία και τις θρησκευτικές επιρροές της. Εξηγεί ότι η συλλογή περιλαμβάνει έργα που σπάνια συναντά κανείς, προσφέροντας μια μοναδική ευκαιρία μελέτης της αφρικανικής-χριστιανικής τέχνης.

Καθώς βγαίνουμε έξω από το μουσείο ο κ. Πετρίδης αναφέρει ότι αποτελεί μέρος ενός διαχρονικού εκθεσιακού συνόλου, που περιλαμβάνει το Αρχαιολογικό Πάρκο, την Πινακοθήκη και το Αίθριο των Εκμαγείων όπου και δεσπόζει το εκμαγείο της θεάς Αθηνάς από το δυτικό αέτωμα του Ναού της Αφαίας στην Αίγινα, ένα από τα σημαντικότερα εκθέματα της Συλλογής Αρχαίας Γλυπτικής, Επιγραφικής και Εκμαγείων.

Το μουσείο είναι ανοικτό σε μαθητές και επισκέπτες, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να βυθιστούν σε έναν κόσμο γεμάτο μύθους, τέχνη και παράδοση, ταξιδεύοντάς τους σε διαφορετικές εποχές. «Το Μουσείο Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης δεν είναι απλώς ένας χώρος έκθεσης, είναι ένα εργαστήρι βιωματικής γνώσης, μια γέφυρα που ενώνει το παρελθόν με το παρόν, φέρνοντας την Ιστορία κοντά σε μαθητές και επισκέπτες» δηλώνει χαρακτηριστικά η αρχαιολόγος Δρ Αλεξάνδρα Σφυρόερα.

Μέσα από εκπαιδευτικά προγράμματα, σχεδιασμένα με προσοχή στις ανάγκες και την ηλικία των συμμετεχόντων, το μουσείο μετατρέπεται σε ένα πεδίο ανακάλυψης, όπου η γνώση δεν διδάσκεται απλώς, αλλά βιώνεται μέσω δραστηριοτήτων και παιχνιδιών.

«Το μουσείο δεν είναι μόνο ένα παράθυρο στην Ιστορία, αλλά και ένα δυναμικό κέντρο έρευνας, όπου μέλη του τομέα Αρχαιολογίας, μεταπτυχιακοί φοιτητές και υποψήφιοι διδάκτορες διεξάγουν συνεχείς μελέτες και αναλύσεις» εξηγεί ο Δρ Μισέλ Ρόγκενμπουκε καθώς μας ξεναγεί στη Μονάδα Συντήρησης, έναν άρτια εξοπλισμένο χώρο, με εξειδικευμένα όργανα όπως φασματοσκόπια και ειδικά μικροσκόπια, για την ανάλυση υλικών και την αρχαιομετρική διερεύνηση.

Το έργο της μονάδας αφορά τη συντήρηση αντικειμένων από τις πανεπιστημιακές ανασκαφές αλλά και την εκπαίδευση νέων αρχαιολόγων και συντηρητών στην περίπλοκη τέχνη της συντήρησης και διαχείρισης των αρχαιοτήτων. Τα εκθέματα του μουσείου προέρχονται από ανασκαφές, δανεισμό και δωρεές ιδιωτών.

Τα εκθέματα στην Αίθουσα Μαρτίνου στο Μουσείο Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Αθηνών

Ένας φάρος μνήμης, ένα παράθυρο στην Ιστορία