Ευγονική και «ευθανασία» στην ναζιστική Γερμανία με αφορμή τον «Κόκκινο Σταυρό» της Μαρίας Γαβαλα

27.02.2025, 19.00-21.00

Αμφιθέατρο Ιωάννης Δρακόπουλος

Πανεπιστημίου 30

Μαρία Γαβαλα, Γιώργος Κόκκινος, Ελένη Πασιατζή

Ευγονική και «ευθανασία» στην ναζιστική Γερμανία με αφορμή τον «Κόκκινο Σταυρό» της Μαρίας Γαβαλα

[…] μια άλλη μέρα, μου εξομολογήθηκε όσα είδε σχετικά με τρεις άνδρες ασθενείς, στους οποίους πάνω από μήνα δεν έδιναν τροφή, δηλαδή τους είχαν σε δίαιτα ευθανασίας, με το σκεπτικό πως ήταν γέροι και υπέφεραν χωρίς λόγο, άρα καλύτερα να τους βοηθούσαν να τερματίσουν τη ζωή τους  με γρήγορο τρόπο. Τον διέταξαν να τους μεταφέρει σε μια αποθήκη πλάι στα λουτρά κι ύστερα του είπαν να βγει έξω. Μέσα στον μουχλιασμένο χώρο έμεινε ο δόκτωρ Φίσερ, ο υπεύθυνος γιατρός στο τμήμα των υποσιτισμένων, ένας γιατρός των SS και ένας από τους εκπαιδευμένους νοσοκόμους. Αυτοί ήταν οι υπεύθυνοι θανάτου. […]

Κόκκινος Σταυρός, Πόλις, 2018

ΜΑΡΙΑ ΓΑΒΑΛΑ

Η Μαρία Γαβαλά είναι μυθιστοριογράφος, σκηνοθέτις του κινηματογράφου και σεναριογράφος. Γεννήθηκε στο Κορωπί Αττικής το 1947 και σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έχει γράψει κείμενα για τον κινηματογράφο και έχει μεταφράσει λογοτεχνικά έργα και κινηματογραφικά/θεωρητικά κείμενα. Το πιο πρόσφατο μυθιστόρημά της, Ο μικρός Γκοντάρ (2022), κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις. Το προηγούμενο μυθιστόρημά της, Κόκκινος Σταυρός (2018), επίσης από τις εκδόσεις Πόλις, συμπεριελήφθη στις βραχείες λίστες για το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 2019 και το Βραβείο Μυθιστορήματος του περιοδικού Ο Αναγνώστης 2019. Μυθιστορήματά της εκδόθηκαν επίσης από τις εκδόσεις Εστία και Κέδρος. Διηγήματά της δημοσιεύτηκαν στα λογοτεχνικά περιοδικά Δέντρο και Νέα Εστία, σε ένθετα των εφημερίδων Έθνος, Βήμα, Εποχή, όπως και σε ειδική έκδοση του Φεστιβάλ Αθηνών/Επιδαύρου. Κείμενά της για τον κινηματογράφο δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Σύγχρονος Κινηματογράφος και στις εκδόσεις του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Η ταινία της, Το μαγικό γυαλί (1988), βραβεύτηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποιότητας του Υπουργείου Πολιτισμού. Η μικρού μήκους ταινία της, Περί έρωτος-Χρυσάνθη (1982), βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Γυναικών της Φλωρεντίας. Το 2022, η Μαρία Γαβαλά τιμήθηκε από το 63ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης με ένα αφιέρωμα στις ταινίες της και την απονομή του Χρυσού Αλέξανδρου για το σύνολο της προσφοράς της στον κινηματογράφο.

Βιβλία [επιλογή]: Ο μικρός Γκοντάρ, Πόλις, 2022

Κόκκινος Σταυρός, Πόλις, 2018

Ο λεμονόκηπος, Κέδρος, 2012

Από γυαλί, συλλογή διηγημάτων, Κέδρος, 2011

Tα κορίτσια της πλατείας, Πόλις, 2006

Ακραία καιρικά φαινόμενα, Εστία, 2003

Στη δροσιά των κήπων μου, Εστία, 2001

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΚΚΙΝΟΣ

Ο Γιώργος Κόκκινος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1960. Εργάζεται ως καθηγητής στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αιγαίου όπου υπηρετεί από το 1997. Μεταξύ των βιβλίων του περιλαμβάνονται και τα εξής: Η σκουριά και το πυρ. Προσεγγίζοντας τη σχέση ιστορίας, τραύματος και μνήμης (Gutenberg, 2012), Το Ολοκαύτωμα. Η διαχείριση της τραυματικής μνήμης-Θύτες και θύματα (Gutenberg, 2015), Το πολύχρωμο μωσαϊκό της γερμανικής ιστορίας. Από τις αρχές του 19ου αιώνα έως και τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο [σε συνεργασία με τους Β. Μπογιατζή και Μ. Καρασαρίνη] (Επέκεινα, 2016), Ιστορικά τραύματα και ευρωπαϊκή ιδέα. Από τη φρίκη των πολέμων και των ολοκληρωτισμών στο όραμα της ενοποίησης [σε συνεργασία με τους Έ. Λεμονίδου, Π. Κιμουρτζή και Σ. Ντάλη] (Παπαζήσης, 2016). Tελευταία βιβλία του: Η ευγονική δυστοπία. Διαδρομές ιδεών, επίμετρο Ουρανία Γεωργοπούλου (Θίνες, Αθήνα 2018, 2^η έκδοση αναθεωρημένη), Ιστορία και Δικαιοσύνη (σε συνεπιμέλεια με τους Π. Κιμουρτζή και Μ. Καρασαρίνη, Ασίνη, Αθήνα 2020), Το Ολοκαύτωμα και η ευρωπαϊκή ιστορική συνείδηση (Παπαζήση, Αθήνα 2020), Για μια σφαιρική και πολυδιάστατη ιστορική εκπαίδευση (σε συνεπιμέλεια με τον Π. Γατσωτή, Πεδίο, Αθήνα 2020), «Άξια» και «ανάξια» ζωή. Ευγονική, εκφυλισμός, βιοπολιτική: ο γιατρός στο ρόλο του κοινωνικού θεραπευτή και του εθνικού αναμορφωτή (Ταξιδευτής, Αθήνα 2021), Ο Μακρυγιαννισμός. Τραγούδια για τον Μακρυγιάννη (Θίνες, Αθήνα 2022), Το MOG [Πρόγραμμα Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα] ως αντικείμενο μελέτης: Ιστοριογραφία, Τραυματική Μνήμη, Δημόσια Ιστορία, Ιστορική Εκπαίδευση (σε συνεπιμέλεια με Νίκο Αποστολόπουλο και Ζέτα Παπανδρέου, Freie Universität Berlin-Πανεπιστήμιο Αιγαίου, 2023), Εγκλεισμοί και Ιστορία (σε συνεπιμέλεια με την Έλλη Λεμονίδου, Πεδίο 2024), Από την Ιστορία στην Ιστορική Εκπαίδευση. Αποτιμήσεις και προοπτικές. Τιμητικός τόμος για τη Μαρία Ρεπούση (σε συνεπιμέλεια με Έλλη Λεμονίδου και Κώστα Κασβίκη, Πεδίο, 2024) και Οι καταχρήσεις της μνήμης (κείμενα των Tzvetan Todorov, Γιώργου Κόκκινου, Ζέτας Παπανδρέου, Ασίνη 2024).

ΕΛΕΝΗ ΠΑΤΣΙΑΤΖΗ

Η Ελένη Πατσιατζή σπούδασε στο τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών  και έχει διατελέσει μέλος του ΔΣ του Ομίλου για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα (Φεβρουάριος 2019-Φεβρουάριος 2023). Εργάζεται ως φιλόλογος στο Ζάννειο Πρότυπο Λύκειο Πειραιά ενώ έχει κατά καιρούς εργασθεί εθελοντικά σε κοινωνικά φροντιστήρια (διδασκαλία ιστορίας κατεύθυνσης/ προσανατολισμού) και στο Ανοιχτό Σχολείο Μεταναστών Πειραιά (διδασκαλία ελληνικής ως β΄ γλώσσας). Οι μεταπτυχιακές σπουδές της αφορούν τον χώρο της Εκπαίδευσης και των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΤΕΑΠΗ ΕΚΠΑ-UCL) και είναι υποψήφια διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Έχει εκδώσει διδακτικές προτάσεις για το μάθημα της Ν.Ε. Λογοτεχνίας της Α΄ Λυκείου (Εκδόσεις Πατάκης, 2012), ασχολείται με τη βιβλιοκριτική και είναι συν-διαχειρίστρια του φιλολογικού ιστολογίου «e-τράπεζα φιλολογικών θεμάτων». Έχει συμμετάσχει στον επιστημονικό συλλογικό τόμο «Μονοπάτια του φύλου και της σεξουαλικότητας» (Gutenberg, 2022) ενώ έχει  κάνει εισηγήσεις σε ιστορικά και φιλολογικά  συνέδρια και ημερίδες στην Ελλάδα, Ιταλία και Κύπρο. Άρθρα της και βιβλιοκριτικές της έχουν κατά καιρούς δημοσιευθεί στο επιστημονικό περιοδικό «Νέα Παιδεία».