Η έμφυλη ισότητα στο πρωτοποριακό πανεπιστήμιο: Δημόσιος απολογισμός-προγραμματισμός δράσεων της ΕΙΦΚΔ του ΕΚΠΑ

Η Επιτροπή Ισότητας των Φύλων και Καταπολέμησης των Διακρίσεων (ΕΙΦΚΔ) του ΕΚΠΑ, τη Δευτέρα 17.2.2025 στις 5.00 μμ, πραγματοποίησε εκδήλωση με θέμα: «Η έμφυλη ισότητα στο πρωτοποριακό πανεπιστήμιο: Δημόσιος απολογισμός-προγραμματισμός δράσεων ΕΙΦΚΔ, ΕΚΠΑ», στο Αμφιθέατρο Δρακόπουλου, (Προπύλαια, Πανεπιστημίου 30)  με συντονίστρια την  Καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής, Ντίνα Τηνιακού, αναπληρώτρια Προέδρου της ΕΙΦΚΔ, ΕΚΠΑ. Η εκδήλωση ήταν αφιερωμένη στη μνήμη της Καθηγήτριας του Τμήματος Φαρμακευτικής, Ιωάννα Ανδρεάδου, η οποία έφυγε από τη ζωή πριν  λίγες εβδομάδες.

Η Αντιπρύτανις Ακαδημαϊκών, Διεθνών Σχέσεων και Εξωστρέφειας, Καθηγήτρια Σοφία Παπαϊωάννου, στο χαιρετισμό της, αναφέρθηκε επαινετικά στο έργο της ΕΙΦΚΔ στο σύντομο χρόνο λειτουργίας της (από το 2020) και στην αμέριστη συμπαράστασή της στις προσπάθειες για εμπέδωση της έμφυλης ισότητας στο ΕΚΠΑ.

Η μεταδιδάκτωρ του Τμήματος Φαρμακευτικής, Νάγια Νικολάου, παρουσίασε το επιστημονικό έργο και την προσφορά της Ιωάννας Ανδρεάδου, καθώς και τη δέσμευσή της στην προώθηση της έμφυλης ισότητας με την ενδυνάμωση των φοιτητριών της και τις ευρύτερες πρωτοβουλίες της, όπως η εκδήλωση για τις γυναικοκτονίες «Γυναικοκτονίες 2021: Στη μνήμη της Γαρυφαλλιάς Ψαρράκου»,  την οποία εμψύχωσε δυναμικά και πραγματοποίησε επιτυχώς, υπό την αιγίδα της ΕΙΦΚΔ, το Νοέμβριο του 2021.

Η Χριστίνα Δάλλα, Καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής και μέλος της ΕΙΦΚΔ, ΕΚΠΑ, παρουσίασε το Σχέδιο Δράσης για την Έμφυλη Ισότητα (ΣΔΕΙ) https://drive.google.com/file/d/1PhldORSeLoGH54NYkDFmfcbNroPdM92Y/view, το οποίο εγκρίθηκε από τη Σύγκλητο του ΕΚΠΑ το 2022, καθώς και την πορεία υλοποίησης του με βάση τους άξονες προτεραιότητας, σύμφωνα με τις επίσημες προδιαγραφές του Horizon Europe, δηλ. την έμφυλη ισότητα και ισότητα ευκαιριών, τη συμπεριληπτική έρευνα και διδασκαλία, την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στην εκπαίδευση και στο ερευνητικό περιεχόμενο, την οργανωσιακή κουλτούρα χωρίς έμφυλους αποκλεισμούς  την ισόρροπη εκπρoσώπηση, και την αντιμετώπιση προκαταλήψεων και στερεοτύπων. Σε αυτό το πλαίσιο, η Καθηγήτρια Χριστίνα Δάλλα έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην πορεία υλοποίησης του ΣΔΕΙ, δηλ. σε σειρά εκδηλώσεων, προβολών, εικαστικών δράσεων, δράσεων τεκμηρίωσης, σεμιναρίων ενδυνάμωσης, κλπ. αλλά και στις προτάσεις που έχουν υποβληθεί στη διοίκηση του ΕΚΠΑ για περαιτέρω ανάληψη πρωτοβουλιών. Αξίζει να σημειωθεί, ότι από την πρώτη φάση της έγκρισης και της υλοποίησης του ΣΔΕΙ, το 2023, ΕΚΠΑ κατατάχθηκε στην 9η θέση για την πολιτική του σε θέματα «Ισότητας των φύλων» σύμφωνα με την Κατάταξη Times Higher Education Impact Ranking.

Η Ειρήνη Καμπερίδου, Καθηγήτρια του Τμήματος Κοινωνιολογίας, Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών παρουσίασε τον Έμφυλο Χάρτη του ΕΚΠΑ (https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/3464920/file.pdf), ο οποίος αναδεικνύει την έμφυλη ανισοκατανομή γυναικών και αντρών στο σύνολο της πανεπιστημιακής κοινότητας, παρότι στο σύνολο του μόνιμου προσωπικού (μέλη ΔΕΠ, ΕΔΙΠ, ΕΕΠ & ΕΤΕΠ και διοικητικό προσωπικό) το ποσοστό της γυναικείας συμμετοχής ανέρχεται στο 50%.   Ωστόσο, όπως τόνισε η Καθηγήτρια Ειρήνη Καμπερίδου, η κατανομή των γυναικών στις θέσεις απασχόλησης παρουσιάζει μεγάλες διαφοροποιήσεις, αφού οι γυναίκες αποτελούν το 37% των μελών ΔΕΠ, το 62% του λοιπού διδακτικού, εργαστηριακού και τεχνικού προσωπικού και το 66% του διοικητικού προσωπικού. Στην α’ καθηγητική βαθμίδα το ποσοστό των καθηγητριών πέφτει στο 32% και 62% του φοιτητικού πληθυσμού είναι φοιτήτριες. Ως προς τις θέσεις ηγεσίας: στο σύνολο 11 μελών του Συμβουλίου Διοίκησης, συμμετέχουν μόνο δυο γυναίκες και στο σύνολο των αντιπρυτάνεων, βρίσκουμε μόνο μια γυναίκα https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/3464920#contents. Η έμφυλη ανισοκατανομή αντρών και γυναικών στην ακαδημαϊκή κοινότητα του ΕΚΠΑ παρουσιάζει σοβαρές διακυμάνσεις και διαφοροποιήσεις ανά σχολή και γνωστικό πεδίο και χρήζει περαιτέρω, οργανωμένης  και συνεχούς τεκμηρίωσης και μελέτης, την οποία πρέπει να αναλάβει μια διοικητική δομή, ενταγμένη στον Οργανισμό του ιδρύματος και στελεχωμένη με εξειδικευμένο προσωπικό, όπως προτείνεται στο Σχέδιο Δράσης για την Έμφυλη Ισότητα (ΣΔΕΙ), από το 2022.

Η Μαίρη Λεοντσίνη, Καθηγήτρια του Τμήματος Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία του ΕΚΠΑ και Πρόεδρος της ΕΙΦΚΔ, αναφέρθηκε στα προτεινόμενα μέτρα για την πρόληψη και αντιμετώπιση των σεξουαλικών/σεξιστικών διακρίσεων και της έμφυλης βίας, σύμφωνα με την το εθνικό, το ενωσιακό δίκαιο και τις προτεραιότητες των διεθνών οργανισμών.  Εκτός από την επιτακτική δημιουργία μιας διοικητικής δομής, δηλ. του Γραφείου/Παρατηρητηρίου Έμφυλης Ισότητας, παρουσιάστηκε η (εν αναμονή λειτουργίας) πλατφόρμα «ακούω και στηρίζω», για επώνυμες και ανώνυμες καταγγελίες, καθώς και τα όργανα  παραλαβής και παραπομπής των περιστατικών σεξουαλικής/σεξιστικής παρενόχλησης και έμφυλης βίας, οι φορείς εντός και εκτός ΕΚΠΑ στους οποίους μπορούν να απευθυνθούν τα θύματα διακρίσεων για ψυχοκοινωνική στήριξη ή συμβουλευτική, το πεδίο εφαρμογής, οι ορισμοί των διακρίσεων σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία και τις αποφάσεις των διεθνών οργανισμών. Παράλληλα, στο πλαίσιο του Μνημονίου Συνεργασίας, το οποίο έχει συνάψει το ΕΚΠΑ με το Ίδρυμα Μαραγκοπούλου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, προβλέπεται κάλυψη των νομικών εξόδων για όσες/ους  επιθυμούν να προσφύγουν στη δικαιοσύνη, μετά από την επώνυμη καταγγελία στην πλατφόρμα. Όπως επεσήμανε η Πρόεδρος της  ΕΙΦΚΔ, η Καθηγήτρια Μαίρη Λεοντσίνη, η λειτουργία της πλατφόρμας «ακούω και στηρίζω» συνιστά μια πρωτοποριακή λύση στην αποσιώπηση, ενισχύει την τεκμηρίωση και τη συνακόλουθη διαμόρφωση μέτρων, ενώ  αναδεικνύει παράλληλα την ανάληψη της κυριότητας και της θεσμικής ευθύνης του Παν/μίου στην κατεύθυνση της μηδενικής ανοχής σε διακρίσεις παντός είδους.

Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους, μέλη της σύνολης πανεπιστημιακής κοινότητας, μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης, πρόεδροι τμημάτων, κοσμήτορες, μέλη ΔΕΠ, ΕΔΙΠ, ΕΕΠ, ΕΤΕΠ, μέλη διοικητικού, εργαστηριακού και τεχνικού προσωπικού, ομότιμοι/ες καθηγητες/ριες, φοιτητές/ριες όλων των κύκλων σπουδών, εκπρόσωποι οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, του Συνήγορου του Πολίτη, του Συνήγορου του Παιδιού, της ΕΛΕΓΥΠ, πρόεδροι των ΕΙΦΚΔ άλλων πανεπιστημίων, κ.λπ. Ακολούθησαν εκτενείς παρεμβάσεις από το ακροατήριο στο υπερπλήρες αμφιθέατρο Δρακόπουλου, γύρω από το έργο της ΕΙΦΚΔ, τη συνεισφορά της ΕΙΦΚΔ – ΕΚΠΑ στην πολιτική έμφυλης ισότητας άλλων ελληνικών ΑΕΙ,  τη σημασία της μελέτης της έμφυλης διάστασης σε διαφορετικούς τομείς της γνώσης, αλλά και  την ανάγκη για άμεση λειτουργία της πλατφόρμας καταγγελιών.

Την εκδήλωση παρακολούθησαν διαδικτυακά https://youtube.com/live/zTwzXlEoXt4  περισσότερα από 200 άτομα ταυτόχρονα με τη διά ζώσης διεξαγωγή της.

Η ιστοσελίδα της ΕΙΦΚΔ – ΕΚΠΑ: https://genderequalitycommittee.uoa.gr/epitropi/