Το Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών την Παρασκευή 9 Ιουνίου 2022 (18:00-21:00) διοργάνωσε εκδήλωση με θέμα Μνήμη Κωνσταντίνου Ντόκου (1934-2019). Με αφορμή την έκδοση του βιβλίου «Τόμος αφιερωμένος στον ακαδημαϊκό δάσκαλο Κωνσταντίνο Ντόκο», επιστημονική επιμέλεια Βάιου Βαϊόπουλου, Στάθη Μπίρταχα & Γεράσιμου Δ. Παγκράτη, Εκδόσεις Ηρόδοτος:Αθήνα, 2022, 889 σσ.
Ο Κωνσταντίνος Ντόκος υπήρξε Καθηγητής Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, όπου δίδαξε από το 1990 μέχρι το 2001. Μετά την αφυπηρέτησή του, ως Ομότιμος Καθηγητής του Ιονίου Πανεπιστημίου, συνέχισε επί σειρά ετών τη διδασκαλία σε μεταπτυχιακά προγράμματα και σεμινάρια. Υπήρξε ένας από τους πρώτους διδάσκοντες στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Ελληνορωμαϊκές-Ελληνοϊταλικές Σπουδές» του Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΕΚΠΑ, το οποίο στήριξε ανελλιπώς από το 2009 έως το 2016.
Ο Ντίνος, για τα οικεία του πρόσωπα, αποφοίτησε από το Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ το 1959, όπου ολοκλήρωσε τη διδακτορική του διατριβή το 1974 με θέμα «Η Στερεά Ελλάς κατά τον Ενετοτουρκικόν Πόλεμον (1684-1699) και ο Σαλώνων Φιλόθεος (Εταιρεία Στερεοελλαδικών Μελετών: Αθήνα 1975)». Υπήρξε βοηθός (1964-75) και επιμελητής (1975-79) στο Σπουδαστήριο Ιστορίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Είχε νωρίτερα διατελέσει πρώτος υπότροφος του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας (1962-64). Στη Βενετία ολοκλήρωσε και τη μεταπτυχιακού επιπέδου σχολή Παλαιογραφίας, Αρχειονομίας και Διπλωματικής των Κρατικών Αρχείων της πόλης.
Οι μελέτες του για το Βενετικό Κτηματολόγιο της Βοστίτσας (Μορφωτικό Ινστιτούτο Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδας: Αθήνα, 1993), τις μετοικεσίες στην Πελοπόννησο, το Μεταρρυθμιστικό κίνημα στην Κύπρο, το λεξιλόγιο των νοταριακών εγγράφων, τις κοινότητες και τις αγγαρείες στον βενετοκρατούμενο Μοριά, την κοινωνική διαστρωμάτωση και την τοπική αυτοδιοίκηση στην Κύπρο και πολλά άλλα, συνιστούν έργα αναφοράς στην ιστοριογραφία του λατινοκρατούμενου Ελληνισμού.
Βαθύς γνώστης των βενετικών αρχείων, της υστερομεσαιωνικής και πρώιμης νεότερης ελληνικής ιστορίας, καθώς και των βοηθητικών επιστημών της Ιστορίας, διαδραμάτισε ρόλο καθοριστικό στην οργάνωση των σπουδών για την ιστορία της ελληνο-λατινικής Ανατολής. Καθοδήγησε μεγάλο αριθμό μαθητών, πολλοί από τους οποίους θα καταλάμβαναν αργότερα θέσεις καθηγητών και ερευνητών σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα.
Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Παλαιογραφικής Εταιρείας που αργότερα μετονομάστηκε σε Εταιρεία Μελέτης του Νεότερου Ελληνισμού (Μνήμων), της Ιονίου Εταιρείας Ιστορικών Μελετών (Περί Ιστορίας) και της Εταιρείας Έρευνας των Σχέσεων του Μεσαιωνικού και Νέου Ελληνισμού με τη Δύση (Εώα και Εσπέρια).
Με τον λόγο, τα γραπτά και το παράδειγμά του επηρέασε βαθιά και για πέντε περίπου δεκαετίες πολλές γενιές ερευνητών. Ήταν εξαιρετικά αγαπητός στους μαθητές, στους συναδέλφους, στους φίλους του. άνθρωπος σεμνός και γενναιόδωρος, με σπάνια ευγένεια, ήθος αλλά και χιούμορ στις εύκολες και τις δύσκολες στιγμές, ένας καλός άνθρωπος.
Στην εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε στο Αμφιθέατρο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης της Φιλοσοφικής Σχολής του Ε.Κ.Π.Α, χαιρετισμό απηύθυναν ο Καθ. Αχιλλέας Χαλδαιάκης, Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής και ο Καθ. Γεράσιμος Δ. Παγκράτης, Πρόεδρος του Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας. Ο Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής τόνισε την προσφορά του Κ. Ντόκου στις σπουδές του Βενετοκρατούμενου Ελληνισμού. Και συνέχισε λέγοντας ότι: «Είναι σημαντικό για τη Σχολή μας, για το πανεπιστήμιό μας, για τους κύκλους της διανόησης και του πνεύματος να θυμούνται με αυτόν τον τρόπο όσες και όσους πρόσφεραν με το επιστημονικό τους έργο, με τη διδασκαλία τους και με τη στάση ζωής τους, ώστε ο πολιτισμός μας να φτάσει εδώ που έχει φτάσει σήμερα. Και θα ήθελα να επαινέσω και από αυτή τη θέση το Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας και ιδιαίτερα την οργανωτική επιτροπή της σημερινής εκδήλωσης για την επιλογή του να τιμήσει ένα πρόσωπο με την εμβέλεια του Κωνσταντίνου Ντόκου».
Ο Πρόεδρος του Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Ε.Κ.Π.Α. εξέφρασε τη συγκίνηση και την ικανοποίησή του του για την εκπλήρωση οφειλής στη μνήμη του αγαπημένου δασκάλου, φίλου και συναδέλφου Κ. Ντόκου και για την ολοκλήρωση μιας συλλογικής προσπάθειας μέσω της οποίας αποδίδεται στην ερευνητική κοινότητα ένας τόμος 890 σελίδων με σημαντικές μελέτες που αποτυπώνουν τη σπουδαιότητα του τιμωμένου.
Το πρόγραμμα της εκδήλωσης περιλάμβανε δύο κύκλους:
Ι. στον πρώτο από αυτούς παρουσιάστηκαν τρία έργα:
-Ο ογκώδης αφιερωματικός τόμος που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ηρόδοτος παρουσιάστηκε από την Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Δ.Π.Θ. Παναγιώτα Τζιβάρα.
-Η Ακαδημαϊκός και Ομότιμη καθηγήτρια του Ε.Κ.Π.Α. Χρύσα Μαλτέζου παρουσίασε μια παλιά ερευνητική προσπάθεια του Κ. Ντόκου, ένα έργο για το οποίο κόπιασε για τρεις σχεδόν δεκαετίες, χωρίς ωστόσο να κατορθώσει εν ζωή να το δημοσιεύσει. Το βιβλίο με τον τίτλο «Αστική Αυτοδιοίκηση και Κοινωνικές Τάξεις στη Βενετοκρατούμενη Ανατολή και στην Κύπρο» δημοσιεύτηκε το 2021 πάλι από τις εκδόσεις «Ηρόδοτος». Η ομιλήτρια αναφέρθηκε και στον χαρακτήρα του τιμωμένου και στη συμβολή του στην ανάπτυξη της ιστορίας του βενετοκρατούμενου Ελληνισμού.
-Παρουσιάστηκε, τέλος, το αφιέρωμα του περιοδικού ΠΕΡΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ στον Κ. Ντόκο (που περιέχεται στον 10ο τόμο του). Το περιοδικό αποτελεί καρπό των δραστηριοτήτων της Ιονίου Εταιρείας Ιστορικών Μελετών του Ιονίου Πανεπιστημίου, μιας εταιρείας την ίδρυση της οποίας εμπνεύστηκε το τιμώμενο πρόσωπο. Το αφιέρωμα παρουσίασαν ο πρόεδρος της Εταιρείας Σπύρος Σκλαβενίτης, Προϊστάμενος του Τμήματος Γ.Α.Κ. Νομού Πρέβεζας, και η κ. Ιωάννα Αθανασοπούλου, Διδάκτωρ Ιστορίας και μέλος ΕΔΙΠ του Ιονίου Πανεπιστημίου.
ΙΙ. Ο δεύτερος κύκλος περιλάμβανε παρεμβάσεις προσώπων από τα διάφορα περιβάλλοντα στα οποία δραστηριοποιήθηκε ο Ντίνος Ντόκος: το πανεπιστήμιο Αθηνών, την Εταιρεία Μελέτης του Νέου Ελληνισμού, γνωστή περισσότερο από το Περιοδικό Μνήμων, το Ελληνικό Ινστιτούτο της Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας, το Ιόνιο Πανεπιστήμιο, την Εταιρεία Μελέτης των Σχέσεων του Μεσαιωνικού και Νεώτερου Ελληνισμού με τη Δύση, το στενό προσωπικό περιβάλλον του Κ. Ντόκου. Με αυτές τις ιδιότητες προσκλήθηκαν και μίλησαν η Ομότ. Καθηγήτρια Ε.Κ.Π.Α. Αναστασία Παπαδία-Λάλα, ο Ομότ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης Χρήστος Λούκος, η Ομότ. Καθηγήτρια Ε.Κ.Π.Α. Μαρία Ντούρου-Ηλιοπούλου, ο Αναπλ. Καθηγητής Ηλίας Γιαρένης, Αντιπρύτανης του Ιονίου Πανεπιστημίου, και η κυρία Άλεξ Πεταλά, Διδάκτωρ Ιστορίας Ε.Κ.Π.Α.
Στη συνέχεια μίλησε για τον Κ. Ντόκο ο Αναπληρωτής Καθηγητής του Α.Π.Θ. και μαθητής του τιμώμενου προσώπου κ. Στάθης Μπίρταχας.
Τον λόγο έλαβε ο κ. Δ. Σταμούλης, Διευθυντής των Εκδόσεων Ηρόδοτος, ο οποίος αναφέρθηκε στις εκδοτικές πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει στον χώρο των ανθρωπιστικών επιστημών.
Ο Καθ. Γ. Παγκράτης αναφέρθηκε στην επταετή διδασκαλία του Κ. Ντόκου στο Π.Μ.Σ. «Ελληνορωμαϊκές-Ελληνοϊταλικές Σπουδές: Λογοτεχνία, Ιστορία και Πολιτισμός» το μάθημα «Αρχεία και Πηγές για τις αμφίδρομες ελληνοϊταλικές σχέσεις στην Ιστορία και τον Πολιτισμό».
Κλείνοντας, τόνισε τα εξής: «Ο τόμος, οι τόμοι εκδόθηκαν και θα μείνουν. Αυτό που πρέπει να σκεφτεί κανείς είναι πώς κεφαλαιοποιείται αυτό που θα λέγαμε κληρονομιά του Κ. Ντόκου, η αγάπη του δηλαδή για αυτό το ξεχωριστό και τόσο σημαντικό για τη νεοελληνική ιστορία αντικείμενο, της λεγόμενης Λατινοκρατίας ή Βενετοκρατίας και πώς θα μπορέσουμε συμβάλουμε στην περαιτέρω ανάπτυξή του. Σε μια ιδιαίτερη στροφή της ιστορίας για την καλλιέργεια των σπουδών στην ιστορία του Λατινοκρατούμενου Ελληνισμού, είναι θεωρώ στα χέρια όσων έχουμε ρόλο στον ερευνητικό σχεδιασμό και στη διδασκαλία στα ελληνικά πανεπιστήμια να συνεχίσουμε να πορευόμαστε στον δρόμο που χάραξε ο Ντίνος Ντόκος με τον δικό του τρόπο.
Καθείς με τα όπλα του που έλεγε ο ποιητής. Θα μου επιτρέψετε αξιοποιώντας τον ρόλο του οικοδεσπότη, να δηλώσω τη χαρά μου γιατί στο Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας το αντικείμενο της Λατινοκρατίας πέραν εμού έχει αποκτήσει και εκλεκτούς νέους συναδέλφους, όπως τον κ. Γ. Πηλείδη, νέο επίκουρο καθηγητή, που θεραπεύει το αντικείμενο της Γραμματολογίας του Λατινοκρατούμενου Ελληνισμού, αλλά και τη Μόνιμη Επίκουρη Καθηγήτρια Β. Κουτσομπίνα, μουσικολόγο, μέρος των μαθημάτων της οποίας εξετάζουν, εκτός του μουσικού πολιτισμού στην Ιταλική Χερσόνησο, τις αλληλεπιδράσεις του με τις βενετικές κτήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο.
Τη συζήτηση συντόνισε ο άλλοτε καθηγητής του Τμήματος Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου και σήμερα Καθηγητής του Τμήματος Φιλολογίας του Ε.Κ.Π.Α. Βάιος Βαϊόπουλος.
Βλ. επίσης: https://hub.uoa.gr/in-memory-of-konstantinos-dokos-event/
Η συνεδρία έληξε για λόγους ασφάλειας.