Μνήμη Παναγιώτη Δ. Μαστροδημήτρη

Αποχαιρετήσαμε την Τετάρτη 28 Αυγούστου 2024, στο Κοιμητήριο Αμαρουσίου, τον αγαπητό Δάσκαλο Παναγιώτη Δ. Μαστροδημήτρη (Μαντούδι Ευβοίας 1937-Αθήνα 2024), ομότιμο καθηγητή Νεοελληνικής Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής, με τη φυσική ή τη νοερή παρουσία πολλών από τους μαθητές του, κυρίως αυτών που σταδιοδρομήσαμε σε πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Η Σχολή μας εξέδωσε ανακοίνωση για τη ζωή και το έργο του σεβαστού μας Καθηγητή (μέρος της παρατίθεται πιο κάτω), ενώ η Έρη Σταυροπούλου και ο Γερ. Ζώρας εκφώνησαν επικήδειους λόγους. Εδώ θα προσθέσω μόνο λίγα πιο προσωπικά. Ο Μαστροδημήτρης δεν υπήρξε μόνο ο σεβαστός και αγαπητός Δάσκαλος που με υποδέχτηκε όταν πρωτοήρθα στην Ελλάδα, με παρακολούθησε στην εκπόνηση της διατριβής μου (μαζί με τον Μιχ. Μερακλή, ως ειδικό στη λαϊκή γλώσσα και τον πολιτισμό) και με καθοδήγησε στην ακαδημαϊκή μου πορεία με την αυστηρότητα μεθόδου που τον διέκρινε (και την οποία οι μαθητές του γνωρίζαμε καλά…)· ήταν και η «πατρική» φιγούρα που με συμβούλευε, στην ανάγκη με παρατηρούσε και εντέλει μάς στεφάνωσε, εμένα και τον Ματθαίο.

Με τον Π. Δ. Μαστροδημήτρη μάς ένωνε, εκτός των άλλων, η αγάπη για το τραγούδι (ήταν ψάλτης) και για τις ελληνοϊταλικές σπουδές. Είχε υπάρξει μαθητής του Γεωργίου Ζώρα, καθηγητή στο πανεπιστήμιο της Αθήνας και της Ρώμης, και ερευνητής στο Istituto Ellenico di Studi Bizantini e Postbizantini di Venezia και ήταν τότε από τους λίγους ιταλομαθείς καθηγητές της Φιλοσοφικής Σχολής. Η συμβολή του στη μελέτη των ελληνοϊταλικών γλωσσικών και λογοτεχνικών σχέσεων υπήρξε σημαντική, αρχής γενομένης από τη διατριβή του για τον Νικόλαο Σεκουνδινό, ευβοέα λόγιο και μεταφραστή που σταδιοδρόμησε στην Ιταλία και έγινε γραμματέας του Πάπα, μέχρι το μεσαιωνικό έργο Fior di Virtù, που στην Ελληνική μεταφράστηκε ως Άνθος των Χαρίτων, και βεβαίως τον Διονύσιο Σολωμό, τον οποίο αγαπούσε ιδιαίτερα και του οποίου μας απάγγελνε terzine σε κάθε ευκαιρία.

Στο τελευταίο του μάθημα, ο Δάσκαλος αποχαιρέτησε τους φοιτητές του με αυτούς τους στίχους τού Ελύτη: «Όπου και να σας βρίσκει το κακό, αδελφοί / όπου και να θολώνει ο νους σας / μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό / και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη».

Requiem aeternam, sit tibi terra levis.

Domenica Minniti-Γκώνια

---

Πτυχιούχος και διδάκτορας της Φιλοσοφικής Αθηνών (1957 και 1970, αντίστοιχα), ο Π. Δ. Μαστροδημήτρης υπηρέτησε αρχικά στη Μέση Εκπαίδευση και το 1966 μετατάχθηκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ως «διδάσκαλος νέων ελληνικών». Μεταξύ των ετών 1972-1975 εργάστηκε ως έκτακτος καθηγητής της Νεότερης Ελληνικής Φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ενώ το 1975 επανήλθε στη Φιλοσοφική Σχολή, στην οποία εκλέχθηκε τακτικός καθηγητής το 1981 και ανακηρύχθηκε ομότιμος καθηγητής το 2001.

Η συνολική συνεισφορά του Π.Δ. Μαστροδημήτρη στη διαμόρφωση της φυσιογνωμίας του Τομέα Νεοελληνικής Φιλολογίας, του Τμήματος Φιλολογίας, αλλά και της Φιλοσοφικής Σχολής υπήρξε καθοριστική και ανεκτίμητη. Διετέλεσε επί σειρά ετών Διευθυντής του Τομέα Νεοελληνικής Φιλολογίας, Πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας, επόπτευσε και εισηγήθηκε την έγκριση 28 διδακτορικών διατριβών και διηύθυνε την Επιστημονική Επετηρίδα της Σχολής (1979-2003).

Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώθηκαν στη μεθοδολογία των φιλολογικών σπουδών, στη γραμματολογία, στη φιλολογική κριτική και στη λογοτεχνική κριτική. Το πολυσχιδές ερευνητικό, διδακτικό και συγγραφικό του έργο συνέχει το πάθος του για το επιστημονικό πεδίο της Νεοελληνικής Φιλολογίας στο οποίο προσέδωσε ιδιαίτερο κύρος, ενώ πρωτοστάτησε στην εδραίωση της Νεοελληνικής Φιλολογίας ως πρωτεύοντος τομέα των πανεπιστημιακών ειδικεύσεων.

Διετέλεσε μέλος επιφανών επιστημονικών σωματείων, πρόεδρος της κριτικής επιτροπής του Υπουργείου Πολιτισμού για την απονομή των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας, μέλος της επιτροπής επιλογής Ελλήνων υποτρόφων του «Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης» και επιστημονικός σύμβουλος του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών. Υπήρξε πολυγραφότατος, με εκδόσεις βιβλίων, και επιστημονικών μελετημάτων, ενώ είχε συμμετάσχει σε μεγάλο αριθμό ελληνικών και διεθνών επιστημονικών συνεδρίων.    Για την προσφορά του στη Νεοελληνική Φιλολογία και το πλούσιο έργο του τιμήθηκε το Βραβείο Δοκιμίου του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη (1989 και 2002), με το Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου-Κριτικής (1992) και με το χάλκινο μετάλλιο της Εταιρείας Ευβοϊκών Σπουδών (2004).