Διοργάνωση: Καθηγητής Σωτήριος Δεσπότης
Ένα ταξίδι αληθινής “ψυχαγωγίας” στην Μικρά Ασία και ειδικότερα στην Ιωνία πραγματοποιήσαμε το Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), το «γλυκύ έαρ» – τη Διακαινήσιμο Εβδομάδα, το Πάσχα του 2023. Ο στόχος ήταν βιωματικά να αναΓνώσουμε ή μάλλον ενεργητικά να ακούσουμε τις Επτά Επιστολές της Αποκάλυψης του Ιωάννη στα κλίματα, στα οποία αυτές απευθύνθηκαν: «Το ταξίδι είναι βιβλίο. Και εκείνοι που δεν ταξιδεύουν έχουν διαβάσει μόνον μία σελίδα του». Ολόκληρο το βιβλίο Αποκάλυψης έγινε αντικείμενο έμπνευσης στην Πάτμο μάλλον το 93 μ.Χ., όχι ατομικά αλλά στο πλαίσιο ευχαριστιακής Σύναξης, επίσης την «ημέρα της Ανάστασης». Αυτή για πρώτη φορά σε αυτό ακριβώς το έργο δεν ονομάζεται «πρώτη μέρα της Εβδομάδος» ή «ημέρα του Ήλιου» (Sunday), αλλά “Κυριακή” (= ‘ημέρα του Κυρίου”, με όλες τις συνυποδηλώσεις που κομίζει τούτος ο όρος ήδη από τους Προφήτες με τους οποίους αισθάνεται “συγγενής” ο Ιωάννης).
«Ο προορισμός δεν είναι ποτέ ένας τόπος, αλλά ένας νέος αποκαλυπτικός τρόπος να αντικρίζεις τα πράγματα»: Οι εμπειρίες ήταν όντως συνΑρπαστικές – αποκαλυπτικές ήδη στη Σμύρνα (όπως πρωτονομαζόταν η Σμύρνη, παραπέμποντας στα «πάθη» της). Εκεί, όπως διαπιστώθηκε και από τα λόγια του φιλόξενου «αγγέλου – αγγελιοφόρου» της (Σεβασμ. Σμύρνης κ. Βαρθολομαίου), η «λυχνία» της Εκκλησίας τού αγ. Πολυκάρπου και πάλι σήμερα, μετά από συγκεκριμένη περίοδο «θλίψης» και παρά την «πτωχεία» της, σε ένα περιβάλλον “ξένο” φωταγωγεί. Αντίθετα η Έφεσος, η πόλη της Αρτέμιδος, από την οποία ξεκίνησε και ο «ταχυδρόμος της Πάτμου» (ο Πρόχορος;) και στην οποία διέπρεψαν και ο απ. Παύλος και ο Αγαπημένος Θεολόγος (=”Ποιητής – Συνθέτης” στα αυτοκρατορικά Χρόνια), αλλά και άλλες μεγάλες προσωπικότητες του αρχέγονου Χριστιανισμού (όπως το γνωστό δυναμικό ζευγάρι της Πρίσκιλας και του Ακύλα, ο Απολλώς), ενώ έχει αποκατασταθεί άρτια αρχαιολογικά, ούτε το όνομά της πλέον δεν διασώζεται (ονομάζεται Σελτσουκ αντί για την προηγούμενη ονομασία Ayasoluğ, = «Άγιος Θεολόγος»). Και ας αναλογιστούμε ότι «από και προς» την Έφεσο γράφτηκαν ίσως και τα περισσότερα Βιβλία της Καινής Διαθήκης, ενώ στην ίδια πόλη της Αρτέμιδος το 431 μ.Χ. στην Γ’ Οικουμενική Σύνοδο, η μητέρα του Κυρίου (η οποία στα Συναξάρια συμπορεύεται με τον Ιωάννη και στην παρθενία και στη μετάσταση) τιμάται πλέον ως Θεοτόκος.
Εκτός από τη βιωματική ανάΓνωση και μελέτη των Επιστολών της Αποκάλυψης (οι οποίες, παρά την αρχιτεκτονική δομή και τον πλούτο των μηνυμάτων τους, δεν ακούγονται στην λατρεία της ορθόδοξης Εκκλησίας, αλλά διασώζονται μόνον σε μεμονωμένα τσιτάτα κυρίως σε επιγραφές ταφικών μνημείων π.χ. του Α’ Νεκροταφείου Αθηνών), το συγκεκριμένο ταξίδι αποτέλεσε μια ωραία αφορμή να ακουστούν από την Καθηγήτρια κ. Κίρκη Κεφαλαία ωραιότατα φιλολογικά Κείμενα για τα «Ματωμένα Χώματα», καθώς το ταξίδι συνέπεσε με τα 100 χρόνια από την μικρασιατική Καταστροφή. Άλλωστε την ίδια την Αποκάλυψη μεταγραμμάτισαν στη νέα ελληνική Λαλιά και ο από τα Βουρλά της Σμύρνης ορμώμενος Σεφέρης και ο Οδυσσέας Ελύτης.
Γενικότερα τα βιωματικά ταξίδια, τα οποία συχνά πραγματοποιεί το Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας (το 2022 στη Σκιάθο του Παπαδιαμάντη και κάθε χρόνο «Στα Βήματα του Αποστόλου Παύλου») αποσκοπούν στο να εκπληρώσουν τις δύο Παραινέσεις, οι οποίες δεσπόζουν στην αρχή και το τέλος της πρώτης επιστολικής Επτάδος της Αποκάλυψης «του Χριστού» (και βεβαίως όχι του Αντιχρίστου», όπως ευρέως παρερμηνεύεται το συγκεκριμένο Βιβλίο ή μάλλον δραματικό Ποίημα του Ιωάννη, το οποίο δεν αφορά απλώς το μέλλον αλλά το παρόν). Στόχος είναι (α) να μην χαθεί, αλλά να ξαναζήσουμε την «πρώτη Αγάπη», που κάποτε όλοι νοιώσαμε προς τον Θεό Πατέρα και προς τον «Άλλον» ώστε (β) να μην ακουστεί το: οὕτως ὅτι χλιαρὸς εἶ καὶ οὔτε ζεστὸς οὔτε ψυχρός, μέλλω σε ἐμέσαι ἐκ τοῦ στόματός μου (3:16). Άλλωστε και ο θεοφόρος Ιγνάτιος, γνωστός για το «ο εμός Έρως εσταύρωται» επίσης με επτά Επιστολές, χρονικά πολύ κοντά με την Αποκάλυψη, σε Εκκλησίες της Μικράς Ασίας απευθύνεται.
Μέσα και από τις ωραίες ξεναγήσεις του κ. Ιορδάνογλου και αφουγκραζόμενοι τα Κείμενα και του 1ου και του 20ου αι., νομίζω ότι ακούσαμε τον Κύριο Ιησού να κτυπά διακριτικά την πόρτα κάθε ψυχής, που τολμά αντιστέκεται στους συμβιβασμούς και την καθημερινή νάρκωση από τα «είδωλα» της “Πόλης” – Πόρνης, την κάθε λογής Εξουσία δηλ. η οποία εξαγοράζει «με άρτον και θέαμα» τις ψυχές και τα κορμιά των ανθρώπων. Αλλά είναι έξυπνη ώστε να συνΧωρέσει και να συνδειπνήσει με τον αληθινό της Εσταυρωμένο Κύριο και Νυμφίο, τον “Ωραίο κάλλει”.
Και ένα υστερόγραφο, σημαντικό ίσως όπως και τα υστερόγραφα όλων των επιστολών και ιδίως της Αποκάλψης: στην εποχή, κατά την οποία πλέον με την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI-Chat Gpt) όπως και το Metaverse το Πανεπιστήμιο εισέρχεται σε μια εντελώς νέα, αχαρτογράφητη ζώνη (όπου η παροχή όγκου γνώσεων και η σύνταξη εργασιών καθίστανται περιττά), η επιλογή για όσους θεραπεύουμε αυτό το Ίδρυμα είναι να ξαναγίνουμε «άγγελοι» (αγγελιοφόροι) – δάσκαλοι, να «ανάβουμε τη φωτιά» του έρωτα στις καρδιές των φοιτητών προς την Ομορφιά, την Δικαιοσύνη και την Αλήθεια, ακριβώς μέσα από κοινά βιωματικά ταξίδια, όπου ερεθίζονται οι αισθήσεις, τα αισθήματα, η μνήμη, η συνύπαρξη, η συνΑναζήτηση. Ίσως πλέον το σύμβολο και του ΕΚΠΑ στο μέλλον να μην είναι η οπλοφορούσα Αθηνά αλλά ο Προμηθέας, ο οποίος μαζί με τον Παύλο στο άλλο άκρο, πλαισιώνουν την ωραιότατη ζωφόρο των Προπυλαίων του Πανεπιστημίου μας στο Κέντρο της Αθήνας. Ο ξεναγός μας, «πολλά τα έτη του» [έτσι συνόδευε ο ίδιος κάθε προσφώνηση, όπως συμβαίνει και αλλού στην Ανατολή!] βάφτισε την ομάδα μας «σόι» [< τουρκική soy, καταγωγή], που σημαίνει «οικογένεια». Ένα ταξίδι ολοκληρώνεται όταν το «θυμάσαι» και όσο το «αφηγείσαι». Τότε είναι όντως «αποκαλυπτικό». Το συγκεκριμένο ίσως θα υπάρχει όχι μόνον στην μνήμη αλλά και στην καρδιά και ως η ληξιαρχική πράξη γέννησης μιας νέας “αδελφότητας” ενός Τμήματος που όντως θέλει να διδάσκει μια θεολογία Κοινωνική σε διάλογο διαρκή με τις άλλες θρησκείες και εξωστρέφεια.
Φωτογραφικό υλικό:
Περισσότερες φωτογραφίες: ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ
Η συνεδρία έληξε για λόγους ασφάλειας.