Μαργαρίτα Αριανούτσου, Ομότιμη Καθηγήτρια Οικολογίας ΕΚΠΑ και Αριστείδης Παρμακέλης, Καθηγητής Οικολογίας και Βιοποικιλότητας Χερσαίων Οικοσυστημάτων, ΕΚΠΑ
Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από πολλές προκλήσεις που αφορούν το περιβάλλον, την κοινωνία, την οικονομία. Στόχος του 12ου συνεδρίου της Ελληνικής Οικολογικής Εταιρείας που πραγματοποιήθηκε 1-4 Οκτωβρίου 2025 στο κεντρικό κτίριο του ΕΚΠΑ ήταν να συζητήσει και να κατανοήσει πως τα οικολογικά συστήματα ανταποκρίνονται στις προκλήσεις που σχετίζονται με το περιβάλλον, το επηρεάζουν και επηρεάζονται από αυτό. Έμφαση δόθηκε στις ανθρωπογενώς προκαλούμενες «προκλήσεις», όπως για παράδειγμα η απώλεια ενδιαιτημάτων και ο κατακερματισμός τους, οι βιολογικές εισβολές, οι δασικές πυρκαγιές, η κλιματική αλλαγή, μεταβολές οι οποίες οδηγούν σε απώλεια βιοποικιλότητας και δυσμενείς επιπτώσεις σε όλες τις κλίμακες οργάνωσης των οικολογικών οντοτήτων. Εξετάστηκαν ταυτόχρονα οι προκλήσεις που μπορεί να ενεργοποιήσουν οικολογικές αποκρίσεις / προσαρμογές, οι οποίες συμβάλλουν στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της ικανότητας προσαρμογής των οργανισμών σε αυτές. Ακόμη, εξετάστηκαν και οι επιλογές διαχείρισης που αναπτύσσονται ώστε να ενισχύσουν την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και να αντισταθμίσουν τις οικολογικές συνέπειες στα είδη και τα οικοσυστήματα.
Το θέμα του Συνεδρίου ήταν: «Η επιστήμη της Οικολογίας στην εποχή των προκλήσεων» και περιλάμβανε 10 θεματικές ενότητες (Οικολογία Πληθυσμών και Κοινοτήτων – Εξελικτική και Μοριακή Οικολογία – Παρακολούθηση, Διατήρηση, Προστασία και Διαχείριση Βιοποικιλότητας, Ενδιαιτημάτων, Οικοσυστημάτων, Τοπίων και Περιοχών, Οικολογική Αποκατάσταση – Βιολογικές Εισβολές – Δασικές Πυρκαγιές – Οικολογική Μοντελοποίηση στον χώρο και τον χρόνο – Κλιματική Αλλαγή: Είδη και Οικοσυστήματα, Μέθοδοι Παρακολούθησης και Εκτίμησης Επιπτώσεων – – Λειτουργική Οικολογία, Οικοφυσιολογία, Οικομορφολογία – Εδαφική Οικολογία – Οικολογία, Κοινωνία και Πολιτική: προβλήματα, ενημέρωση, ευαισθητοποίηση, εκπαίδευση), οι οποίες δομούν το πρόγραμμα των προφορικών αλλά και των αναρτημένων παρουσιάσεων.
Στο Συνέδριο παρουσιάστηκαν 75 προφορικές και 179 αναρτημένες ανακοινώσεις. Η πλειονότητα των ανακοινώσεων προέρχεται από πολυπληθείς ερευνητικές ομάδες στις οποίες συμμετέχουν και ξένοι επιστήμονες. Τα δύο αυτά στοιχεία ίσως είναι μια ένδειξη της τάσης που επικρατεί στην οικολογική έρευνα στην Ελλάδα, η οποία συγκεντρώνει την προσοχή μας. Στην εποχή των μεγάλων προκλήσεων ίσως μία απάντηση να βρίσκεται στη διεπιστημονική συνεργασία ερευνητών, η οποία εξασφαλίζει περισσότερο ολοκληρωμένη προσέγγιση και ανάλυση ενός θέματος.
Το Συνέδριο τίμησαν με την παρουσία τους, ως προσκεκλημένοι ομιλητές, 3 επιστήμονες που δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό, και συγκεκριμένα:
Η Helena Freitas, Καθηγήτρια από το Πανεπιστήμιο της Coimbra στην Πορτογαλία, η οποία κατέχει την έδρα της Unesco και ανέπτυξε το θέμα: Biodiversity Conservation in the Anthropocene. From Protected Areas to Participatory Landscapes, που βρίσκεται στο κέντρο των ενδιαφερόντων πολλών ερευνητών.
Ο Juli Pausas, Professor of Researchστο Εθνικό Κέντρο Ερευνών της Ισπανίας (CSIC), στη Valencia, με μεγάλη εμπειρία στην οικολογία των δασικών πυρκαγιών, τις εξελικτικές διαδικασίες που επηρεάζονται από τη φωτιά και αντίστροφα, θέμα που θα είναι και στο κέντρο της ομιλίας του: Fire, traits, and biodiversity.
Ο Tim Adriaens, Senior Researcher στο Ερευνητικό Ινστιτούτο για τη φύση και τα δάση των Βρυξελλών, ειδικός σε θέματα βιολογικών εισβολών, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: Management of biological invasions across the invasion curve: from risk management strategies to real-world conservation action, που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας στην Ευρώπη.
Το Συνέδριο φιλοξένησε τέσσερις ειδικές συνεδρίες με θέματα:
– Παρακολούθηση και μοντελοποίηση ροών άνθρακα στα χερσαία οικοσυστήματα,
– Οι δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα σήμερα: προκλήσεις και προτάσεις,
– Περιβαλλοντικό DNA και metabarcoding,
Στις οποίες εξειδικεύτηκαν θέματα σημαντικού επιστημονικού ενδιαφέροντος
Καθώς και την ειδική συνεδρία αφιέρωμα στον Γιώργο Στάμου, Καθηγητή Οικολογίας του Τμήματος Βιολογίας του ΑΠΘ, ο οποίος έφυγε από κοντά μας πριν λίγο καιρό. Στη συνεδρία αυτή μίλησαν για το έργο και την προσωπικότητα του Γ. Στάμου τέσσερις μαθητές και στενοί του συνεργάτες
Ξεχωριστή θέση στο πρόγραμμα κατείχαν τρία στρογγυλά τραπέζια, τα οποία επικεντρώθηκαν σε κρίσιμες και επίκαιρες εξελίξεις στον χώρο της οικολογίας και της διαχείρισης της ελληνικής φύσης με θέματα:
– Νομοθετικές προκλήσεις στην έρευνα, την αδειοδότηση και την προστασία της ενδημικής βιοποικιλότητας στην Ελλάδα, στο οποίο έγινε μια ενδελεχής συζήτηση για ζητήματα που σχετίζονται με την ενδημική βιοποικιλότητα της χώρας,
– Αποκατάσταση της φύσης: ο νέος κανονισμός και οι προκλήσεις για την Ελλάδα,
– Τα νέα θαλάσσια πάρκα: προκλήσεις και προοπτικές, στο οποίο συζητήθηκε η νέα αυτή σημαντική πρωτοβουλία της χώρας.
Η συμμετοχή του κοινού στα στρογγυλά τραπέζια υπήρξε καθολική, ενώ στους ομιλητές περιλαμβάνονταν στελέχη του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α., του ΥΠ.ΕΝ., του Πράσινου Ταμείου, καθώς και εκπρόσωποι από τη WWF Ελλάς, το ΕΚΒΥ, την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και άλλους φορείς.
Η συμμετοχή στο συνέδριο ξεπέρασε κάθε προσδοκία, με 385 συνέδρους, εκ των οποίων οι 214 ήταν φοιτητές και φοιτήτριες. Συμμετείχαν εκπρόσωποι από 59 διαφορετικούς φορείς, τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό. Το συνέδριο φιλοξένησε εκπροσώπους από 14 ελληνικά και 5 ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, 7 ερευνητικά ινστιτούτα, 4 ΜΚΟ, 14 επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα του περιβάλλοντος, φορείς της δημόσιας διοίκησης, καθώς και διευθύνσεις υπουργείων.
Οι σύνεδροι, με την ενεργή συμμετοχή και την αυθόρμητη συμβολή τους στις συζητήσεις, συνέβαλαν καθοριστικά στη διαμόρφωση ιδεών και προτάσεων για τις μελλοντικές δράσεις προς την κατεύθυνση της προστασίας της ελληνικής φύσης.
Η παρουσία των φορέων διοίκησης ήταν ουσιαστική. Με πλήρη επίγνωση του ρόλου τους, άκουσαν με προσοχή την επιστημονική κοινότητα – ιδίως τους νέους επιστήμονες – και δεσμεύτηκαν για την υλοποίηση δράσεων που θα ενισχύσουν την προστασία και διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας.
Ακολουθούν γραφήματα με αναλύσεις της δομής των συμμετεχόντων, τα οποία απεικονίζουν γλαφυρά το εύρος προέλευσης των συμμετεχόντων καθώς και τις κατηγορίες των φορέων απ’ όπου προέρχονταν αυτοί.
Στρογγυλό τραπέζι: Αποκατάσταση της φύσης: ο νέος κανονισμός και οι προκλήσεις για την Ελλάδα. Αμφιθέατρο Ι. Δρακόπουλος
Ανάλυση συμμετεχόντων στο HELECOS 12, 1-4 Οκτωβρίου 2025, Αθήνα
Σύνολο συνέδρων: 385
Φοιτητές: 214 (~56% των συνέδρων)
Εξαιρούνται οι σύνεδροι που δεν δήλωσαν φορέα
Εξαιρούνται οι σύνεδροι που δεν δήλωσαν φορέα
Το 12ο Συνέδριο της Ελληνικής Οικολογικής Εταιρείας (https://www.helecos.gr/en) αξιολογήθηκε ως πολύ επιτυχημένο από όλους τους συνέδρους και έθεσε πολύ ψηλά τον πήχη για το επόμενο. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του Συνεδρίου: afea.eventsair.com/helecos
Ομαδική φωτογραφία συνέδρων του 12ου Συνεδρίου της Ελληνικής Οικολογικής Εταιρείας.
