Ο Καθηγητής Ψυχολογίας του ΠΤΔΕ ΕΚΠΑ, Αλέξανδρος-Σταμάτιος Αντωνίου παραχώρησε συνέντευξη στις 15 Απριλίου 2025 στη ραδιοφωνική εκπομπή «Σε Διάδραση» του Πρώτου Προγράμματος της ΕΡΤ. Προσκεκλημένος με την ιδιότητά του ως αναπληρωτής πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής Πρότυπων και Πειραματικών Σχολείων (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) του Υ.ΠΑΙ.Θ.Α. αναφέρθηκε στα σχολεία αυτά και απάντησε κυρίως σε ερωτήσεις σχετικά με τα νέα Δημόσια Ωνάσεια Σχολεία (ΔΗΜ.Ω.Σ.), ένας θεσμός που ξεκινά από το επόμενο σχολικό έτος 2025-2026 με πρωταρχικό του στόχο να δημιουργήσει γέφυρες ισότιμης πρόσβασης στην ποιοτική εκπαίδευση.
Τα Δημόσια Ωνάσεια Σχολεία αποτελούν μια νέα εκπαιδευτική πρωτοβουλία του Υ.ΠΑΙ.Θ.Α. η οποία υλοποιείται με την υποστήριξη του Ιδρύματος Ωνάση και φιλοδοξεί να επαναπροσδιορίσει την έννοια της ισότιμης και ποιοτικής εκπαίδευσης στη χώρα μας. Πρόκειται για ένα νέο μοντέλο δημόσιου σχολείου που, αν και εμφανίζει πολλά κοινά στοιχεία προς τα ήδη υπάρχοντα Πρότυπα και Πειραματικά σχολεία, διαφοροποιείται τόσο ως προς τον σχεδιασμό όσο και ως προς τη φιλοσοφία του. Έτσι, από τη μια πλευρά τα Πρότυπα σχολεία ως πρωταρχικό τους μέλημα έχουν την αριστεία ενώ από την άλλη τα ΔΗΜ.Ω.Σ. θέτουν κατά βάση στο επίκεντρο της φιλοσοφίας τους την κοινωνική ένταξη, την προσβασιμότητα και τη βιωματική μάθηση, χωρίς να απομακρύνονται από τον στόχο της ποιότητας και της καινοτομίας. Ειδικότερα, δημιουργούνται στο πλαίσιο ενός πρωτοποριακού προγράμματος το οποίο συνδυάζει τον προσανατολισμό στην αριστεία με την κοινωνική ευαισθησία.
Συνεπώς, τα ΔΗΜ.Ω.Σ. απευθύνονται κυρίως σε μαθητές/τριες που διαμένουν σε περιοχές με σχετικά περιορισμένες εκπαιδευτικές ευκαιρίες υψηλής ποιότητας και αυτό αντανακλάται στην επιλογή των περιοχών στις οποίες βρίσκονται οι πρώτες σχολικές μονάδες που θα λάβουν μέρος στο πρόγραμμα, τόσο σε Δήμους της Αττικής όσο και σε άλλες πόλεις της επικράτειας όπως των Περιφερειών Κεντρικής, Δυτικής, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Η καινοτομία των ΔΗΜ.Ω.Σ. έγκειται στην σαφή προσέγγισή τους προς τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες καθώς και προς τον τρόπο με τον οποίο επιχειρείται να μειωθεί η απόσταση μεταξύ μαθητριών/τών από διαφορετικά κοινωνικο-οικονομικά και μορφωτικά περιβάλλοντα.
Η δημιουργία των ΔΗΜ.Ω.Σ. έχει βασιστεί, μεταξύ άλλων, και σε διεθνή πρότυπα, με σημαντική επιρροή από τα λεγόμενα «charter schools» άλλων χωρών, σχολεία δηλαδή με δημόσια χρηματοδότηση τα οποία λειτουργούν με μεγαλύτερο βαθμό ευελιξίας σε σχέση με το παραδοσιακό εκπαιδευτικό σύστημα προσδίδοντας έμφαση στην παιδαγωγική καινοτομία και την πρόσβαση σε ποιοτική εκπαίδευση για παιδιά από μη προνομιούχες κοινωνικές ομάδες. Υπό την λογική αυτή, τα ΔΗΜ.Ω.Σ. στην Ελλάδα φιλοδοξούν να λειτουργήσουν ως κέντρα κοινωνικής κινητικότητας και εκπαιδευτικής ενσωμάτωσης παρέχοντας υψηλού επιπέδου εκπαίδευση σε μαθητές/μαθήτριες που -μέχρι σήμερα- δεν είχαν πολλές ανάλογες ευκαιρίες. Στόχο δεν αποτελεί μόνο η ακαδημαϊκή πρόοδος αλλά και η διαμόρφωση ενεργών και συνειδητοποιημένων πολιτών, μέσα από σχολεία «ανοικτά» στην κοινωνία και ανταποκρινόμενα προς τις πραγματικές της ανάγκες.
Από τη νέα σχολική χρονιά θα λειτουργήσουν 12 σχολεία (6 Γυμνάσια και 6 Λύκεια) μοιρασμένα εξίσου στην Αττική και στην υπόλοιπη Ελλάδα, αξιοποιώντας υπάρχουσες υποδομές, με βάση κριτήρια κοινωνικο-οικονομικού χαρακτήρα, ενώ σταδιακά θα προστεθούν και άλλες 10 σχολικές μονάδες δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Η εισαγωγή στα ΔΗΜ.Ω.Σ. θα πραγματοποιείται με εξετάσεις, παρόμοιες με εκείνες των εξετάσεων για την εισαγωγή στα Πρότυπα Γυμνάσια και Λύκεια αλλά με ένα διαφοροποιημένο σκεπτικό. Οι εξετάσεις θα περιλαμβάνουν δοκιμασίες δεξιοτήτων σε Μαθηματικά και Ελληνική Γλώσσα, προσαρμοσμένες σε βαθμό τέτοιο ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν μαθήτριες/τές που προέρχονται από λιγότερο ευνοημένα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα.
Τα ΔΗΜ.Ω.Σ. επικεντρώνονται περισσότερο στη σύνδεση του σχολείου με την τοπική κοινότητα δίνοντας έμφαση σε μια βιωματική προσέγγιση της μάθησης. Η καθημερινότητα στο σχολείο δεν θα περιορίζεται αυστηρά στη σχολική αίθουσα αλλά θα αξιοποιούνται πολιτιστικά ερεθίσματα, οι τέχνες και οι δράσεις εκείνες που απαιτούν την ενεργή συμμετοχή των μαθητών/τριών. Ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο των ΔΗΜ.Ω.Σ. είναι οι όμιλοι δραστηριοτήτων που παρέχουν τη δυνατότητα στο μαθητικό πληθυσμό να αναπτύξει δεξιότητες πέραν του αναλυτικού προγράμματος σπουδών. Οι όμιλοι αυτοί φιλοδοξούν να μην αποτελούν απλώς εξωσχολικές ομάδες αλλά να συνιστούν ένα δομικό στοιχείο της παιδαγωγικής φιλοσοφίας των ΔΗΜ.Ω.Σ. Μέσω αυτών, οι μαθητές/τριες θα έχουν τη δυνατότητα να ανακαλύψουν τα ενδιαφέροντά τους, να καλλιεργήσουν δεξιότητες ζωής -από τη ρητορική και την τεχνολογία, μέχρι τη μουσική, το θέατρο, την κοινωνική επιχειρηματικότητα και τον εθελοντισμό- και να αναπτύξουν την κριτική τους σκέψη και τη δημιουργικότητά τους στα πλαίσια ενός πνεύματος συνεργασίας. Κατά συνέπεια, η συμμετοχή στους ομίλους ως βασικό σκοπό έχει τη διαμόρφωση μιας πιο ενεργής, βιωματικής και ουσιαστικής σχέσης με το σχολείο και την τοπική κοινωνία. Επίσης, στο ίδιο πνεύμα, προβλέπονται συνεργασίες με πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα.
Όπως τόνισε ο καθηγητής Αντωνίου, ο κατεξοχήν στόχος είναι να καλλιεργηθεί η αγάπη για τη μάθηση, να ενισχυθεί το εσωτερικό κίνητρο μαθητριών/ών και να αξιοποιηθούν καινοτόμες διδακτικές πρακτικές. Με την εφαρμογή καινοτόμων παιδαγωγικών μεθόδων και τη σύνδεση με την τοπική κοινότητα επιδιώκεται να δημιουργηθεί ένα νέο πρότυπο σχολείου το οποίο θα προάγει τόσο την αριστεία όσο και τη συμπερίληψη. Εν γένει, με τα ΔΗΜ.Ω.Σ. επιχειρείται να δοθούν ουσιαστικές εκπαιδευτικές ευκαιρίες σε μαθητικό πληθυσμό προερχόμενο από ευάλωτα και μη προνομιούχα κοινωνικο-οικονομικά περιβάλλοντα με βασική επιδίωξη οι μαθητές/τριες αυτοί/ές να καταφέρουν να αποκτήσουν μια πληρέστερη προετοιμασία για τη ζωή τους μετά το σχολείο, είτε πρόκειται για τη συνέχιση των σπουδών τους στην Ελλάδα ή το εξωτερικό είτε για την ομαλή ένταξή τους στον μετέπειτα επαγγελματικό τους βίο.
Η συνεδρία έληξε για λόγους ασφάλειας.