Όταν το κυνήγι του λύκου υπονομεύει μακροχρόνιες ερευνητικές προσπάθειες – Το παράδειγμα του Yellowstone

H φοιτήτρια του ΠΜΣ «Οικολογία και Διαχείριση της Βιοποικιλότητας» του ΕΚΠΑ Ειρήνη Αντωνιάδου, με θέμα μεταπτυχιακής διατριβής “Τροφική οικολογία του λύκου (Canis lupus) στο δάσος της Δαδιάς και την ευρύτερη περιοχή” και ο Αναπληρωτής Καθηγητής Παναγιώτης Παφίλης του Τμήματος Βιολογίας συνοψίζουν τα αποτελέσματα που παρουσιάστηκαν στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση Science τον Ιανουάριο του 2022 (Massive wolf kill disrupts long-running study of Yellowstone park packs, doi: 10.1126/science.ada0798)

Λόγω αλλαγών στο καθεστώς προστασίας του είδους στους πολιτειακούς νόμους σε Montana, Idaho και Wyoming, κυνηγοί σκότωσαν πάνω από 500 λύκους τους τελευταίους μήνες. Το αποτέλεσμα αυτών των μαζικών θανατώσεων ήταν ένα πλήγμα της τάξης του 16% στον συνολικό πληθυσμό των λύκων των τριών Πολιτειών, συμπεριλαμβάνοντας και ένα 20% των λύκων που ανήκουν στις αγέλες της περιοχής του Yellowstone. Παρ’ ότι η θήρα απαγορεύεται εντός των ορίων του Πάρκου, κάποιοι λύκοι περιστασιακά βγαίνουν εκτός αυτών, σε περιοχές όπου το κυνήγι επιτρέπεται. Ερευνητές και ομάδες που ασχολούνται με την διατήρηση της βιοποικιλότητας, κάνουν έκκληση στις αρμόδιες αρχές για την επαναφορά του είδους σε ενιαίο καθεστώς προστασίας. Επισημαίνουν δε, ότι απειλείται μια ερευνητική προσπάθεια δεκαετιών, τα αποτελέσματα της οποίας έχουν θεμελιώσει βασικές αρχές της βιολογίας διατήρησης και αποκατάστασης, αποτελώντας ένα από τα πιο γνωστά και επιτυχημένα παραδείγματα επανεισαγωγής ενός είδους παγκοσμίως.

Λίγα λόγια για το Yellowstone….

Από το 1872 όταν το Yellowstone θεσπίστηκε ως Εθνικό Πάρκο, αποτέλεσε ένα “ζωντανό εργαστήριο” πειραματισμού, ως προς τις διαχειριστικές αποφάσεις που θα οδηγούσαν στην ανάκαμψη και βέλτιστη διατήρηση του οικοσυστήματος της περιοχής. Τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του Πάρκου θανατώθηκαν όλοι οι λύκοι και τα πούμα, καθώς θεωρούνταν ότι είχαν μεγάλη επίδραση στον πληθυσμό του καναδικού ελαφιού. Ως αποτέλεσμα της απουσίας των θηρευτών τους, τα ελάφια αυξήθηκαν τόσο, που από το 1930 έως το 1960 προέκυψε η ανάγκη εντατικού ελέγχου του πληθυσμού τους, με δασοφύλακες και κυνηγούς να σκοτώνουν κάθε χρόνο πολλές εκατοντάδες ζώα. Παρ’ όλα αυτά, τα ελάφια δεν μειώθηκαν αρκετά ώστε να ανακάμψει η βλάστηση της περιοχής από την υπερβόσκηση. Η κατάσταση επιδεινώθηκε περαιτέρω όταν το 1968 απαγορεύτηκε η θήρα εντός του Πάρκου, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός των ελαφιών να ξεπεράσει κάθε προηγούμενο. Ως συνέπεια, η διάβρωση του εδάφους και η κατάρρευση των πληθυσμών άλλων φυτοφάγων της περιοχής έγιναν ανησυχητικά έντονες, πιέζοντας για δραστικές αποφάσεις.

Η μεγάλη αλλαγή για το Yellowstone έγινε το 1995 όταν απελευθερώθηκαν οι πρώτοι έξι λύκοι εντός του Πάρκου. Η επανεισαγωγή των λύκων αποτέλεσε τότε μια κίνηση δίχως προηγούμενο και μια από τις πιο τολμηρές διαχειριστικές αποφάσεις που έχουν ληφθεί ποτέ. Η επιστροφή των λύκων κινητοποίησε μια σειρά φυσικών αλλαγών στο οικοσύστημα, το οποίο μέχρι και σήμερα συνεχίζει να μεταβάλλεται και να ανακάμπτει.

Οι συνέπειες των μαζικών θανατώσεων λύκων

Οι πρόσφατες απώλειες των λύκων του Yellowstone είναι: “ένα μεγάλο βήμα προς τα πίσω” ισχυρίζεται ο βιολόγος άγριας ζωής Dough Smith, ο οποίος ηγείται του προγράμματος ανάκαμψης και μελέτης του λύκου στο Εθνικό Πάρκο από το 1995. “Στο Yellowstone είχαμε ένα από τα καλύτερα δυνατά μοντέλα προκειμένου να κατανοήσουμε τη συμπεριφορά και τη δυναμική ενός πληθυσμού δίχως ανθρώπινο έλεγχο” αναφέρει. “Οι ερευνητές καλούνται να κάνουν ό,τι μπορούν προκειμένου να συνεχιστεί αυτή η έρευνα ή ότι έχει απομείνει από αυτήν“.

Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι θα χρειαστεί πλέον να ενσωματώσουν στην έρευνά τους τις συνέπειες του κυνηγιού, υπολογίζοντας ένα διάστημα τουλάχιστον 4-5 ετών, μέχρις ότου οι αγέλες επανέλθουν σε μια ισορροπία. Σχεδιάζουν μάλιστα, να συγκρίνουν την αναπαραγωγική επιτυχία των αγελών που είχαν απώλειες ατόμων με αυτές που δεν είχαν, καθώς και την ικανότητά τους να διατηρήσουν την περιοχή τους. Το μέγεθος της αγέλης είναι κρίσιμη παράμετρος για το είδος. Όσο πολυπληθέστερη είναι μια αγέλη, τόσο υψηλότερο εμφανίζεται το ποσοστό κυνηγετικής επιτυχίας της, τα άτομα έχουν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα σε ασθένειες και είναι σαφώς ικανότερα να διατηρήσουν και να υπερασπιστούν την περιοχή τους.

Οι πρόσφατες θανατώσεις μπορεί να μην απειλούν τον πληθυσμό του λύκου με τοπική εξαφάνιση, ωστόσο είναι βέβαιο ότι θα μεταβάλλουν την κοινωνική δομή των αγελών του Yellowstone, με σοβαρό αντίκτυπο στην έρευνα που διενεργείται στην περιοχή. Από τους 125 λύκους που ζουν στο Πάρκο θανατώθηκαν οι 24 περιλαμβανομένων και πέντε οι οποίοι έφεραν δορυφορικά κολάρα τηλεμετρίας, τοποθετημένα από την επιστημονική ομάδα του Πάρκου. Η απώλεια λύκων του Yellowstone δεν αποτελεί ένα πρωτοφανές φαινόμενο, η έκταση του όμως εξαρτάται πλέον από το κυνηγετικό καθεστώς των τριών Πολιτειών που συνορεύουν με το Πάρκο.

Στην Πολιτεία της Montana ορίστηκε ως ετήσιος στόχος η μείωση του πληθυσμού του λύκου στο ελάχιστο όριο των 15 αναπαραγωγικών ζευγαριών. Ως ανώτατο όριο ανά κυνηγό θεσπίστηκε η θανάτωση 20 λύκων. Παρά τις πιέσεις που δέχθηκε ο Κυβερνήτης της Πολιτείας για μείωση των κυνηγετικών ορίων, ιδίως σε σχέση με τις περιοχές κοντά στο Πάρκο, παρέμεινε ανένδοτος στις θέσεις του. Ως αποτέλεσμα πράγματι η μεγαλύτερη συμμετοχή στην θανάτωση λύκων του Yellowstone, σημειώθηκε από κυνηγούς της Montana (19 από τα 24 άτομα).   

Επιστήμονες, αυτόχθονες φυλές και περιβαλλοντικές οργανώσεις υποστηρίζουν την επαναφορά ενός ενιαίου καθεστώτος προστασίας του λύκου στις ΗΠΑ και τάσσονται ενάντια στην λήψη αποφάσεων διαχείρισης του είδους σε τοπικό επίπεδο. Αποδεικνύεται ότι διαφορετικές κυνηγετικές πρακτικές ανά Πολιτεία, δημιουργούν σημαντικές επιπτώσεις στον πληθυσμό και εκτός των ορίων της λόγω της κοινωνικής φύσης και της μεγάλης ικανότητας διασποράς του είδους.