Η πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ “Being an Islander / Όντας νησιώτης” έγινε στην Σίφνο στις 28-10-2022. Το ντοκιμαντέρ αυτό δημιουργήθηκε από την Δρ. Α. Χριστοφιλοπούλου, Επιμελήτρια Ελληνικών, Κυπριακών και Ρωμαϊκών Αρχαιοτήτων στο Μουσείο Fitzwilliam του Πανεπιστημίου του Cambridge και τον Δρ. Δημήτριο Μπούρα, ερευνητή κοινωνικό ανθρωπολόγο και κινηματογραφιστή. Στο ντοκιμαντέρ συμμετέχει εκ μέρους του ΕΚΠΑ ο Αναπλ. Καθηγητής του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ, Δημήτρης Κωστόπουλος, ως επιστημονικός σύμβουλος στα θέματα γεωλογίας και ως αφηγητής της γεωλογίας του νησιού (το ντοκιμαντέρ ξεκινά με την αφήγηση του Καθηγητή για την γεωλογική εξέλιξη της Σίφνου – τα πρώτα 4 λεπτά, επί συνόλου 69 λεπτών). Τα γυρίσματα που αφορούν τον Καθηγητή κ. Κωστόπουλο έγιναν στο Μουσείο Ορυκτολογίας & Πετρολογίας του ομώνυμου Τομέα του οποίου είναι διευθυντής.
ΣΥΝΟΨΗ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ
Αναδυόμενα μέσα από το γεωλογικό παρελθόν του πλανήτη, τα νησιά της ΝΑ Μεσογείου αποτελούν ένα ξεχωριστό παράδειγμα διαρκούς κατοίκησης του χώρου, από την προϊστορική εποχή ως και σήμερα. Τα φυσικά χωρικά όρια που ορίζει η θάλασσα έχουν οδηγήσει στην ανάπτυξη ισχυρών κοινοτικών δεσμών μέσα από έναν «κλειστό κώδικα» κοινωνικής αποδοχής – ένα διακριτό προφίλ με ιδιαίτερες μυθολογίες. Ταυτόχρονα, οι περιορισμένοι φυσικοί πόροι όρισαν την ορθή σχέση με τη φύση, χωρίς την ανάγκη διαμεσολάβησης μιας φλύαρης οικολογικής ρητορικής.
Τα ιδιαίτερα, μοναδικά χαρακτηριστικά διαμόρφωσαν συμπεριφορές κατοίκησης και τρόπους διαβίωσης, που παρουσιάζουν εξαιρετικό αρχαιολογικό, ανθρωπολογικό και περιβαλλοντικό ενδιαφέρον, ενώ συνάμα προσφέρουν πολύτιμα διδάγματα.
Η Σίφνος, ως μοντέλο έρευνας του νησιωτισμού, χαρακτηρίζεται από τη διαρκή εναλλαγή ανάμεσα στην εντοπιότητα και τη μετακίνηση. Η ηθική της επανάχρησης και οι επιλογές μιας ανάπτυξης που θέτει σε κίνδυνο την φέρουσα ικανότητα, τα όρια, αλλά και τις πραγματικές ανάγκες του τόπου, αναδιαμορφώνουν την ανθρωπογεωγραφία.
Καθώς φυσικός και κοινωνικός χώρος αλληλοκαθορίζονται, η ζωή των κατοίκων χαρακτηρίζεται από την αέναη προσπάθεια που σπρώχνει τις ιδιότυπες αυτές κοινότητες προς την πολυμάθεια.
Η θάλασσα, είτε μέσα από το γεωλογικό παρελθόν, είτε με τις σύγχρονες, πολλαπλές συνδέσεις, επαναπροσδιορίζει διαρκώς την αίσθηση των συνόρων του νησιού, δημιουργώντας έτσι διανησιωτικά περάσματα με σύνθετα κοινωνικά και πολιτισμικά δίκτυα ανταλλαγής και κινητικότητας. Μοιάζει να διαπλάθει διαχρονικά τους κατοίκους, μέσα από τις εξαναγκασμένες αποδημίες και παλινοστήσεις, λειαίνοντας τους εσωτερικούς «κλειστούς κοινωνικούς κώδικες» οδηγώντας την κοινωνία να υποδεχτεί ό,τι μπορεί να σημαίνει ετερότητα.
Η αγροτική γη, το υδάτινο στοιχείο και η βιωματική σχέση με τον τόπο, θα καθορίσουν και την ανάπτυξη των παραδοσιακών επαγγελμάτων στο νησί της Σίφνου, με την αγγειοπλαστική και την ναυτοσύνη να αποτελούν κυρίαρχο παράγοντα κοινωνικών και οικονομικών μετασχηματισμών. Ο χρηστικός χαρακτήρας της λαϊκής νησιωτικής τέχνης, θα ακολουθήσει κι αυτός με τη σειρά του την μετεξέλιξη της αγροτικής κοινωνίας παίρνοντας νέες μορφές ευδοκίμησης.
Η εξάπλωση του τουρισμού και η μονοπώληση της νησιωτικής οικονομίας θα προξενήσουν καινούργια σχήματα στη νησιωτική ταυτότητα.
Η μονοδιάστατη αντίληψη πως τα νησιά αποτελούν έναν προνομιακό παράδεισο διακοπών, αφαιρεί από το σώμα της νησιωτικότητας την πολυσυλλεκτικότητα που της αναλογεί. Η κατανόηση του νησιωτικού φαινομένου και της μοναδικότητάς του, προϋποθέτει βάθος χρόνου.
Το ντοκιμαντέρ επιδιώκει να καταστήσει ορατή τη σύνθεση των πολύπλευρων δυνάμεων που συνέβαλλαν στην ποικιλομορφία και τα πολλαπλά επίπεδα μνήμης αυτού του ανθρώπινου οικοσυστήματος. Το παρόν έργο επιχειρεί να διαρρήξει τις παγωμένες, μονοθεματικές εικόνες μιας νοσταλγικής Μεσογείου και να δώσει χώρο στις αφηγήσεις των κατοίκων της. Η πολυφωνία των νησιωτών, μας υπενθυμίζει πως το Αιγαίο δεν αποτελεί ένα γραφικό αποκούμπι, τα νησιά δεν συνιστούν μια Νεφελοκοκκυγία, δεν περιγράφουν μια αφαίρεση του «κοινωνικού». Ένα μωσαϊκό διαφορετικών φωνών μας προσκαλεί να ξεδιπλώσουμε μαζί του τη συνύπαρξη των αντιθέσεων και των συγκλίσεων, τη συμβίωση των διαφορών και των ομοιοτήτων, υπενθυμίζοντάς μας την αξία των δεσμών.
Περισσότερες πληροφορίες παρέχονται στο αρχείο που ακολουθεί:
Η συνεδρία έληξε για λόγους ασφάλειας.