Η UNICA είναι ένα από τα μεγαλύτερα δίκτυα ευρωπαϊκών πανεπιστημίων με 54 πανεπιστημιακά ιδρύματα ως μέλη (βλ. https://www.unica-network.eu/). Το ΕΚΠΑ είναι ένα από τα ιδρυτικά μέλη του δικτύου.
Κατά το τριήμερο 26 – 28 Φεβρουαρίου συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες τα μέλη της UNICA. Πρόκειται για την ετήσια συνάντηση, που φέρει τον γενικό τίτλο UNICA DAYS. Στην εφετινή συνάντηση έλαβαν μέρος, εκτός από τους εκπροσώπους των πανεπιστημίων-μελών της UNICA, εκπρόσωποι άλλων ευρωπαϊκών πανεπιστημιακών δικτύων και συμμαχιών, εκπρόσωποι της ΕΕ, εκπρόσωποι φοιτητών, καθώς και ειδικοί σε ζητήματα Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας. Ο σκοπός του συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο των UNICA DAYS, όπως δηλώνεται και στον τίτλο του (The Role of University Networks in the Context of the European University Alliances), ήταν να διερευνήσει τον ρόλο που μπορούν ή δεν μπορούν να διαδραματίσουν Πανεπιστημιακά Δίκτυα, όπως η UNICA, στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται με την καθιέρωση του θεσμού των Συμμαχιών Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων (European University Alliances).
Στις συζητήσεις που έγιναν στις συνεδρίες του τριημέρου προέκυψαν ορισμένα βασικά συμπεράσματα που πολύ συνοπτικά έχουν ως εξής:
- Τα πανεπιστημιακά δίκτυα, όπως η UNICA, λειτουργούν ως θεμέλιο της συνεργασίας των πανεπιστημίων και καλύπτουν ουσιαστικές ανάγκες των ιδρυμάτων μέσω της ενεργού υποστήριξης και της προώθησης των συμφερόντων τους (π.χ. εκπροσώπηση των πανεπιστημίων-μελών σε συζητήσεις πολιτικής, διαμόρφωση προτάσεων για εκπαιδευτικές και ερευνητικές πολιτικές, ενίσχυση της φωνής των πανεπιστημίων σε ευρωπαϊκά και διεθνή όργανα, δημιουργία συνεργασιών για την προώθηση κοινών στόχων). Οι Συμμαχίες Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων, από την άλλη πλευρά, επιχειρούν να αναβαθμίσουν την εκπαίδευση στην πράξη, και να προωθήσουν την καινοτομία και την εφαρμογή νέων πρακτικών μέσα από την εμβάθυνση και θεσμική οργάνωση της συνεργασίας. Τα δίκτυα μπορούν, βέβαια, να παίξουν ρόλο συνδετικό και μεταξύ διαφορετικών Συμμαχιών, να γεφυρώσουν χάσματα και να διευκολύνουν συνεργασίες.
- Είναι κρίσιμο να διασφαλιστεί η ουσιαστική ένταξη όλων των πανεπιστημίων στον Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης, ανεξάρτητα από τη συμμετοχή τους (ή μη) στην πρωτοβουλία των Συμμαχιών Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων. Οι Συμμαχίες που υπάρχουν σήμερα δεν περιλαμβάνουν το σύνολο των πανεπιστημίων της Ευρώπης. Ιδιαίτερα σημαντικός είναι εν προκειμένω ο ρόλος των πανεπιστημιακών δικτύων.
- Το Ευρωπαϊκό Πτυχίο αποτελεί μια τολμηρή και πολλά υποσχόμενη προοπτική, η οποία, όμως, απαιτεί προσεκτική μελέτη, μεγάλη σαφήνεια στον σχεδιασμό και απλοποίηση των διαδικασιών εφαρμογής, για να διασφαλιστεί ότι θα εφαρμοστεί τελικά χωρίς αποκλεισμούς και διαιρετικές παρενέργειες στον ευρωπαϊκό χώρο της εκπαίδευσης.
- Η ενεργός συμμετοχή και εκπροσώπηση των φοιτητών σε διάφορα επίπεδα είναι θεμελιώδης, ώστε να διασφαλιστεί η ισότιμη πρόσβαση και η παροχή ευκαιριών σε όλους τους φοιτητές.
- Οι Συμμαχίες Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων δίνουν προτεραιότητα στην εκπαίδευση, αλλά ταυτόχρονα στην αποστολή τους περιλαμβάνονται η έρευνα, η καινοτομία και η σύνδεση με την κοινωνία. Αυτό σημαίνει ότι απαιτείται στην περίπτωσή τους μια ολιστική και ολοκληρωμένη προσέγγιση, ειδικά όσον αφορά τις προκλήσεις που σχετίζονται με τη διασφάλιση βιώσιμων χρηματοδοτικών μοντέλων.
- Η ενσωμάτωση της ψηφιοποίησης και των νέων τεχνολογιών στην Ανώτατη Εκπαίδευση έχει μετασχηματιστικό χαρακτήρα, ο οποίος πρέπει να εξισορροπηθεί από τη συνειδητοποίηση της ανάγκης για μια ανθρωποκεντρική και ηθική προσέγγιση.
- Η ενίσχυση ουσιαστικών συνεργασιών με τοπικούς και διεθνείς φορείς είναι σημαντική, ώστε τα πανεπιστήμια να συμβάλουν σε μια βιώσιμη κοινωνική, πολιτιστική και οικονομική ανάπτυξη.
Αυτά είναι σε πολύ γενικές γραμμές κάποια από τα συμπεράσματα των συζητήσεων στις UNICA DAYS 2025. Ωστόσο, η μεγαλύτερη ετήσια συνάντηση της UNICA δεν είναι οι UNICA DAYS, αλλά η Γενική Συνέλευση των μελών της, η οποία πραγματοποιείται κάθε Ιούνιο. Τον ερχόμενο Ιούνιο (18-20 Ιουνίου 2025) η Γενική Συνέλευση της UNICA θα φιλοξενηθεί για πρώτη φορά από το ΕΚΠΑ! Εκτός από τις εργασίες της Γενικής Συνέλευσης, θα υπάρχει και το ακαδημαϊκό μέρος του προγράμματος (UNICA Rector’s Seminar) το οποίο θα έχει ως κεντρικό του θέμα τον ρόλο των ανθρωπιστικών σπουδών στα πανεπιστημιακά μας ιδρύματα (The Key Role of the Humanities in our Universities). Το ΕΚΠΑ και η UNICA θα ανακοινώσουν έγκαιρα το αναλυτικό πρόγραμμα.
Καθηγητής Δημήτρης Καραδήμας
Εκλεγμένο μέλος της Διοικούσας Επιτροπής της UNICA.
Η συνεδρία έληξε για λόγους ασφάλειας.