Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει αναπτύξει ένα νέο εργαλείο, το Transmission Protection Instrument (TPI), με το οποίο επιδιώκει να προστατεύσει τα κράτη της ευρωζώνης από την κλιμάκωση του κόστους δανεισμού.
Σε πρόσφατη δημοσίευσή του ο Αναπληρωτής Καθηγητής του ΕΚΠΑ κ. Αντώνης Μπαρτζώκας και οι Renato Giacon και Corrado Macchiarelli υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να υπάρχει στενός συντονισμός μεταξύ του νέου εργαλείου της ΕΚΤ και της εφαρμογής του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ΕΕ.
Bartzokas, Anthony, R. Giacon, and C. Macchiarelli (2022), “Assessing the ECB’s new Transmission Protection Mechanism.” (2022), EUROPP – European Politics and Policy, 20 July 2022. https://blogs.lse.ac.uk/europpblog/2022/07/20/assessing-the-ecbs-new-transmission-protection-mechanism/
Στον απόηχο των επιδεινούμενων τάσεων της κεφαλαιαγοράς, της αύξησης των τιμών της ενέργειας και των τροφίμων και του πολέμου στην Ουκρανία, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στην ευρωζώνη αντιμετωπίζουν μια δύσκολη διαδικασία εξισορρόπησης προσπαθώντας να μην καταπνίξουν την εύθραυστη οικονομική ανάκαμψη της Ευρώπης από την πανδημία.
Η ΕΚΤ εισήλθε πρόσφατα σε έναν κύκλο νομισματικής σύσφιξης ακολουθώντας – με κάποια καθυστέρηση – άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες, συμπεριλαμβανομένης της Τράπεζας της Αγγλίας και της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ. Τώρα στρέφεται προς πιο επιθετικές αυξήσεις των επιτοκίων εν αναμονή του υψηλότερου πληθωρισμού.
Επιπλέον, ένα σημαντικό στοιχείο της αντίδρασης της ΕΚΤ στον πόλεμο στην Ουκρανία (η οποία βασίζεται εν μέρει στην αντίδρασή της στην πανδημία Covid-19) ήταν να αποκτήσει πρόσθετη ευελιξία και διακριτική ευχέρεια στην αγορά κρατικών ομολόγων της ευρωζώνης, ώστε να συμβάλει στην καταπολέμηση της διεύρυνσης της απόκλισης των αποδόσεων των κρατών και των αρνητικών επιπτώσεων στην πραγματική οικονομία με την ανάπτυξη του εργαλείου κατά του κατακερματισμού των αγορών (ΤΡΙ).
Η εφαρμογή αυτού του νέου εργαλείου αντιμετωπίζει δύο κριτικές. Πρώτον, η νομισματική πολιτική δεν έχει σχεδιαστεί για να αντιμετωπίζει τις περιφερειακές διαφορές. Αντιθέτως, θα πρέπει να αποσκοπεί στην επίτευξη ενός στόχου για τον πληθωρισμό στις χώρες του ευρώ. Δεύτερον, η έμμεση στήριξη της δημοσιονομικής επέκτασης μέσω της Κεντρικής Τράπεζας πιθανότατα θα οδηγούσε σε ακόμη μεγαλύτερο ηθικό κίνδυνο.
Στο επίκεντρο αυτών των ζητημάτων βρίσκεται το ερώτημα ποιος θα πρέπει να είναι ο ρόλος του συντονισμού της δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής στη ζώνη του ευρώ;
Από δημοσιονομικής πλευράς, μια σημαντική καινοτομία πολιτικής είναι το πρόγραμμα Next Generation EU (NGEU) και ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF). Η διάθεση των κονδυλίων της ΕΕ μέσα από τα εν λόγω εργαλεία πολιτικής εξαρτάται από την εκπλήρωση των οροσήμων και των στόχων που στηρίζουν τις μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις στα αντίστοιχα εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.
Επιπλέον, τα εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας ενσωματώνονται στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, το πλαίσιο της ΕΕ για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών, με την πρόσθετη ανάγκη επίτευξης φιλόδοξων πράσινων και ψηφιακών στόχων. Ο μηχανισμός αυτός εισάγει την εξωτερική πειθαρχία της αγοράς τόσο στο πλαίσιο χρηματοδότησης όσο και στο επενδυτικό πλαίσιο, το οποίο βρίσκει προηγούμενο μόνο στην εμπειρία ορισμένων χωρών της ΕΕ, όπως η Ελλάδα, βάσει του πλαισίου ενισχυμένης εποπτείας μετά το 2010.
Η ανάλυσή των συγγραφέων αναδεικνύει τα πλεονεκτήματα της συμπληρωματικότητας του εργαλείου TPI της ΕΚΤ με το EU-RRF. Σε περίπτωση σύνδεσης του TPI και ενός δανειακού μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας μόνιμου τύπου, οι όροι θα προέρχονται από την πειθαρχία της αγοράς. Τα περισσότερα από τα δάνεια προς τους τελικούς δικαιούχους στην πραγματική οικονομία θα διοχετεύονται μέσω διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, εμπορικών τραπεζών και ιδιωτών επενδυτών, αυξάνοντας έτσι τον ανταγωνισμό και την πιστωτική επέκταση. Επίσης, ελλείψει συμμόρφωσης με τα ορόσημα των δανείων του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, η ΕΚΤ απλώς θα σταματούσε να αγοράζει ομόλογα μέσω του TPI. Η σύνδεση του ΤΡΙ με τη διαδικασία υλοποίησης του RRF θα μπορούσε να αποτελέσει ένα εύλογο συμβιβαστικό βήμα για το συντονισμό νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής στην Ευρωζώνη.
===========================================================
Anthony Bartzokas is Associate Professor at the University of Athens, Visiting Professor in Practice at LSE and Professorial Fellow at UNU-MERIT.
Renato Giacon is Principal Counsellor in the EU affairs, Policy and Partnership Vice Presidency, at the European Bank for Reconstruction and Development.
Corrado Macchiarelli is Manager for Global Macro Research, National Institute of Economic and Social Research, Associate Professor at Brunel University London, and a Visiting Fellow at the London School of Economics.
Η συνεδρία έληξε για λόγους ασφάλειας.