Η κλιματική κρίση προκαλεί μεταβολές στη μέση θερμοκρασία καθώς και στο ποσοστό των βροχοπτώσεων. Τέτοιες μεταβολές έχουν άμεσο αντίκτυπο στην βιολογία των ζώων, επάγοντας τροποποιήσεις στη συμπεριφορά τους (π.χ. βραχύτερη διάρκεια χειμέριας νάρκης στις αρκούδες ή αλλαγές στους χρόνους μετανάστευσης των αποδημητικών πουλιών) που μπορούν να αποβούν μοιραίες ως προς την επιβίωση πληθυσμών που διαβιούν στα άκρα της κατανομής των ειδών. Οι συνέπειες της κλιματικής κρίσης είναι ακόμη πιο σοβαρές για τα εξώθερμα ζώα (εκείνα που δεν διαθέτουν την δυνατότητα θερμορύθμισης μέσω του μεταβολισμού τους σε αντίθεση με τα ενδόθερμα όπως τα θηλαστικά), όπως τα ερπετά και τα αμφίβια τα οποία βασίζονται κυρίως στο περιβάλλον τους για να θερμορυθμίσουν. Στο άρθρο «Fine with heat, problems with water: microclimate alters water loss in a thermally adapted insular lizard» που δημοσιεύτηκε στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση Oikos το 2017 μελετάται η απόκριση πληθυσμών ενός εξώθερμου είδους, της αιγαιόσαυρας (Podarcis erhardii) σε συνδυασμό με το νησιωτισμό και το υψόμετρο. Συγγραφείς του άρθρου είναι η υποψήφια διδάκτωρ Anat Belasen και ο αναπληρωτής καθηγητής Ιωάννης Φουφόπουλος από το Πανεπιστήμιο του Michigan, η επίκουρη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Duke Kinshan Binbin Li, o πρόσφατα αποδημήσας καθηγητής Bary Sinervo και η ερευνήτρια Kinsey Brock από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας. Από το ΕΚΠΑ συμμετέχουν ο καθηγητής Στρατής Βαλάκος και ο αναπληρωτής καθηγητής Παναγιώτης Παφίλης.
Η μελέτη εστίασε σε πέντε πληθυσμούς της αιγαιόσαυρας, τρεις από τη Νάξο (έναν σε χαμηλό υψόμετρο και δύο σε υψηλό) και δύο από τις νησίδες Ασπρονήσι (δυτικά της Νάξου) και Οβριόκαστρο (βορειοανατολικά της Πάρου). Οι απομονωμένοι στις νησίδες πληθυσμοί έχουν μειωμένη γενετική ποικιλότητα, στοιχείο που θεωρητικά περιορίζει τη δυνατότητα αποτελεσματικών αποκρίσεων σε κλιματικές αλλαγές. Τα μικροκλίματα που επικρατούν σε κάθε έναν από τους πληθυσμούς είναι διακριτά, με διαφορετικές μέσες θερμοκρασίες μέσα στον ετήσιο κύκλο. Κατά τη διάρκεια της μελέτης, συλλέχθηκαν στοιχεία της θερμικής βιολογίας των σαυρών (θερμοκρασίες σώματος από ζώα που συλλέχθηκαν στο πεδίο, επιλεγόμενες θερμοκρασίες που καταγράφηκαν σε ειδικά σχεδιασμένη διάταξη στο εργαστήριο, λειτουργικές θερμοκρασίες που περιγράφουν την θερμική ποιότητα του ενδιαιτήματος, θερμικά μέγιστα και ελάχιστα ανθεκτικότητας που παρέχουν τα θερμικά όρια μέσα στο οποία μπορεί και επιβιώνει το ζώο) καθώς και των απωλειών νερού λόγω εξάτμισης που υφίστανται τα ζώα.
Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε ότι το υψόμετρο και η έκθεση στους ανέμους και την ηλιοφάνεια παίζουν σημαντικό ρόλο στις απώλειες νερού, δίχως όμως να επηρεάζουν σημαντικά τη θερμορύθμιση. Ακόμη, φάνηκε ότι οι ιδιαιτερότητες του ενδιαιτήματος μπορεί να τροποποιούν τα γενικά πρότυπα οικοφυσιολογίας των ζώων. Το ιδιαίτερο μικροκλίμα της κάθε περιοχής μπορεί να υποστεί σημαντικές μεταβολές οι οποίες θα επηρεάσουν άμεσα τους οργανισμούς που ζουν σε αυτό. Έτσι, οι μικροί απομονωμένοι πληθυσμοί των νησίδων παρουσιάζονται πιο ευάλωτοι στις συνέπειες της κλιματικής κρίσης. Τα εξώθερμα ζώα μπορεί να απειλούνται περισσότερο από τις αλλαγές του περιβάλλοντος, αλλά το ίδιο πρότυπο έχει βρεθεί να ισχύει και στην περίπτωση ενδόθερμων ζώων. Τα αποτελέσματα της μελέτης έρχονται να εμπλουτίσουν το ολοένα αυξανόμενο σώμα βιβλιογραφίας που εντοπίζει τις αρνητικές επιδράσεις της κλιματικής κρίσης στη βιοποικιλότητα.
Belasen, A., Brock, K., Li., B., Chremou, D., Valakos, E.D., Pafilis, P., Sinervo, B. & J. Foufopoulos (2017) Fine with heat, problems with water: microclimate alters water loss in a thermally adapted insular lizard. Oikos 126: 447-457, doi: 10.1111/oik.03712
Η συνεδρία έληξε για λόγους ασφάλειας.