*Γράφει η αναπληρώτρια καθηγήτρια Mαριέττα Παπαδάτου-Παστού. Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, 18 Ιουνίου 2025.
Η δυσλεξία, παρότι είναι μια ειδική μαθησιακή διαταραχή που χαρακτηρίζεται από ελλείμματα στην ανάγνωση, δεν είναι σε καμία περίπτωση συνώνυμη με την ακαδημαϊκή ή επαγγελματική αποτυχία. Αυτό ισχύει όχι μόνο για επαγγέλματα του καλλιτεχνικού χώρου αλλά και για όλους τους τομείς εργασίας, συμπεριλαμβανομένου του επαγγέλματος του δασκάλου. Μάλιστα, πρόσφατες έρευνες αναδεικνύουν ότι οι δάσκαλοι με δυσλεξία μπορούν να είναι όχι απλώς επαρκείς, αλλά ακόμα και εξαιρετικοί εκπαιδευτικοί.
Ερευνητικά δεδομένα από άγγλους και φινλανδούς δασκάλους, δημοσιευμένα από τους Glazzard και Kirsty στο επιστημονικό περιοδικό «Dyslexia», υποστηρίζουν ότι οι δάσκαλοι με δυσλεξία φέρνουν μια μοναδική οπτική στη μαθησιακή διαδικασία: συχνά επιδεικνύουν υψηλά επίπεδα ενσυναίσθησης προς τους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες, δημιουργώντας ένα πιο συμπεριληπτικό και υποστηρικτικό μαθησιακό περιβάλλον. Αλλα δεδομένα, επίσης από την Αγγλία, δημοσιευμένα από την Griffiths του Πανεπιστημίου του Northampton, δείχνουν ότι οι δάσκαλοι με δυσλεξία διαφοροποιούν αυτόματα τη διδασκαλία τους, προσαρμόζοντάς την στις ανάγκες κάθε μαθητή.
Για παράδειγμα, αναζητούν εναλλακτικούς τρόπους αξιολόγησης των αναγνωστικών δεξιοτήτων, αποφεύγοντας τη φωναχτή ανάγνωση μπροστά σε όλη την τάξη, ώστε να μην εκθέτουν τους μαθητές σε πρακτικές που μπορεί να τους προκαλέσουν έντονο άγχος ή να τους φέρουν σε δύσκολη θέση.
Ενα από τα βασικά πλεονεκτήματα των δασκάλων με δυσλεξία είναι η ικανότητά τους να εμπνέουν τους μαθητές να ξεπεράσουν τις δυσκολίες τους. Μέσα από τις προσωπικές τους αφηγήσεις και το παράδειγμά τους, δείχνουν ότι η επιμονή, η υπομονή και οι κατάλληλες στρατηγικές μπορούν να οδηγήσουν στην επιτυχία. Αυτή η ειλικρίνεια και η διαφάνεια σχετικά με τις δυσκολίες τους μπορούν παράλληλα να ενισχύσουν τη σχέση τους με τους μαθητές και να δημιουργήσουν ένα κλίμα εμπιστοσύνης στην τάξη.
Ισως – εύλογα – αναρωτηθεί κανείς πώς ένας δάσκαλος που δυσκολεύεται ο ίδιος με την ανάγνωση θα μπορέσει να τη διδάξει. Οι δάσκαλοι με δυσλεξία μπορούν – πέραν από το να έχουν εξασκηθεί εκτενώς στο συγκεκριμένο υλικό που πρόκειται να διδάξουν – να αξιοποιήσουν τεχνολογικά εργαλεία, όπως διορθωτές ορθογραφίας, προγράμματα επιμέλειας κειμένου, εφαρμογές μετατροπής ομιλίας σε κείμενο και ακουστικά βιβλία, ώστε να διαχειριστούν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Επίσης, μπορούν να εφαρμόζουν πολυαισθητηριακές διδακτικές μεθόδους, όπως η χρήση χειρονομιών, απτικών υλικών και οπτικοποιημένων βοηθημάτων, για να ενισχύσουν τη διδασκαλία της ανάγνωσης. Τέλος, μπορούν να αξιοποιούν συνεργατικές στρατηγικές μάθησης, όπως η ομαδική ανάγνωση ή η χρήση ηχογραφημένων οδηγιών, ώστε να προσφέρουν εναλλακτικούς τρόπους κατανόησης του γραπτού λόγου.
Αξίζει να τονιστεί εδώ ότι το κοινωνικό μοντέλο της αναπηρίας του Mike Oliver, διατυπωμένο το 1983 αλλά ακόμα επιδραστικό, διαχωρίζει την αναπηρία (disability) από τη δυσλειτουργία (impairment). Συγκεκριμένα, υποστηρίζει ότι η δυσλειτουργία δεν οφείλεται αποκλειστικά στις ατομικές δυσκολίες, αλλά και στους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς περιορισμούς που επιβάλλονται από το σύστημα. Εξάλλου, η νομοθεσία οφείλει να διασφαλίζει την ισότητα ευκαιριών, επιτρέποντας όχι μόνο στους μαθητές με δυσλεξία, αλλά και στους εργαζόμενους με δυσλεξία – συμπεριλαμβανομένων των δασκάλων – να λαμβάνουν την υποστήριξη που χρειάζονται.
Οι δάσκαλοι αποτελούν πρότυπα. Μοντελοποιούν τη συμπεριφορά, την ηθική, τη χρήση της γλώσσας και τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων – μεταξύ άλλων. Για τον λόγο αυτόν, οι δάσκαλοι με δυσλεξία δεν είναι απλώς επαρκείς για να διδάξουν, αλλά μπορούν να είναι και εξαιρετικοί δάσκαλοι.
*H Mαριέττα Παπαδάτου-Παστού είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Νευροψυχολογίας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης τους Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Η συνεδρία έληξε για λόγους ασφάλειας.