Η Διεθνής Ημέρα Γυναικών καθιερώθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα ως σύμβολο του αγώνα για τα δικαιώματα των γυναικών και την ισότητα των φύλων. Στα τέλη του 19ου αιώνα, το εργατικό κίνημα άρχισε να διεκδικεί καλύτερες συνθήκες εργασίας, ίσα δικαιώματα και το δικαίωμα ψήφου για τις γυναίκες. Στις 8 Μαρτίου 1857, μια ομάδα εργατριών κλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη πραγματοποίησε απεργία, ζητώντας καλύτερους μισθούς και ανθρώπινα ωράρια. Η διαδήλωση διαλύθηκε βίαια από την αστυνομία, αλλά αποτέλεσε ορόσημο για τους αγώνες των γυναικών. Έκτοτε με πολλές κινητοποιήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο οι οργανώσεις των γυναικών διεκδίκησαν την ισότητα μεταξύ των δύο φύλων.
Το 1975, ο ΟΗΕ ανακήρυξε το Διεθνές Έτος της Γυναίκας και δύο χρόνια αργότερα, το 1977, κάλεσε όλες τις χώρες να αναγνωρίσουν την 8η Μαρτίου ως ημέρα αγώνα για τα δικαιώματα των γυναικών και τη διεθνή ειρήνη.
Σήμερα, η ημέρα αυτή τιμάται παγκοσμίως ως μια ευκαιρία να αναδειχθούν τα επιτεύγματα των γυναικών, αλλά και να υπενθυμιστούν οι προκλήσεις που εξακολουθούν να υφίστανται.
Ιστορική διαδρομή των γυναικών στην επιστήμη και την υγεία
Η πορεία των γυναικών στην επιστήμη και την υγεία υπήρξε μακρά και δύσκολη. Στην αρχαία Ελλάδα, η Αγνοδίκη θεωρείται η πρώτη γνωστή γυναίκα γιατρός, αν και χρειάστηκε να μεταμφιεστεί σε άνδρα για να σπουδάσει και να εξασκήσει την ιατρική. Στον Μεσαίωνα, γυναίκες όπως η Τρότα στο Σαλέρνο συνέβαλαν στην ανάπτυξη της μαιευτικής, ενώ κατά τον 19ο αιώνα, πρωτοπόροι όπως η Ελίζαμπεθ Μπλάκγουελ έγιναν οι πρώτες γυναίκες που αποφοίτησαν από ιατρικές σχολές, ανοίγοντας τον δρόμο για τις μελλοντικές γενιές.
Τον τίτλο της πρώτης Ελληνίδας ιατρού της σύγχρονης εποχής διεκδικεί η Μαρία Καλαποθάκη, που σπούδασε ιατρική στο πανεπιστήμιο του Παρισιού αλλά επέστρεψε και πέρασε τις εξετάσεις της Ελληνικής Ιατρικής σχολής το 1894. Το 1892 δύο αδελφές από την Κεφαλλονιά, η Αγγελική και η Αλεξάνδρα Παναγιωτάτου, έγιναν δεκτές από την Ιατρική σχολή. Από τότε, η παρουσία των γυναικών στην ιατρική αυξήθηκε σταδιακά, και σήμερα αποτελούν σημαντικό ποσοστό του ιατρικού προσωπικού της χώρας.
Η θέση των γυναικών στη σύγχρονη κοινωνία και επιστήμη
Παρά τη σημαντική πρόοδο, οι γυναίκες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προκλήσεις:
- Μισθολογικό χάσμα: Σε πολλές χώρες, οι γυναίκες αμείβονται κατά μέσο όρο 12- 20% λιγότερο από τους άνδρες για την ίδια εργασία.
- Υποεκπροσώπηση σε ηγετικές θέσεις: Οι γυναίκες κατέχουν μόλις 22% των ηγετικών θέσεων σε επιχειρήσεις στην Ελλάδα
- Έμφυλη βία: Στην ΕΕ, 1 στις 3 γυναίκες έχει υποστεί σωματική ή σεξουαλική βία.
Στον τομέα της υγείας, η Μαιευτική-Γυναικολογία αποτελεί έναν από τους κλάδους όπου η γυναικεία παρουσία είναι ισχυρή. Οι γυναίκες ιατροί και ερευνήτριες έχουν συμβάλει στην πρόοδο του τομέα, βελτιώνοντας την μητρική και νεογνική φροντίδα, την αντιμετώπιση γυναικολογικών παθήσεων και την αναπαραγωγική υγεία. Παράλληλα, παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση πολιτικών δημόσιας υγείας. Η Α΄Μ/Γ Κλινική του ΕΚΠΑ, που είναι εγκατεστημένη στο ΓΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ, ήταν η πρώτη κλινική στον ελληνικό χώρο που καθιέρωσε τα ειδικά τμήματα στην μαιευτική και γυναικολογία, διαβλέποντας την ανάγκη εξειδίκευσης για την καλύτερη παροχή φροντίδας στις γυναίκες. Σήμερα, ευρισκόμενη πάντοτε στην πρωτοπορία των ιατρικών εξελίξεων, παρέχει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες στον γυναικείο πληθυσμό της χώρας. Μέσα δε από ένα ευρύ πρόγραμμα βελτίωσης των κτηριακών της εγκαταστάσεων και του υλικοτεχνικού της εξοπλισμού προσπαθεί να παράσχει στην ελληνίδα γυναίκα αυτό που πραγματικά δικαιούται, αναγνωρίζοντας τον σπουδαίο ρόλο που αυτή διαδραματίζει στην κοινωνία, αλλά και στο έθνος γενικότερα.
Οι γυναίκες στο ΕΚΠΑ: Στατιστικά στοιχεία
Σύμφωνα με το Σχέδιο Δράσης για την Έμφυλη Ισότητα (ΣΔΕΙ) 2022-2026 του ΕΚΠΑ, οι γυναίκες αποτελούν σημαντικό μέρος της ακαδημαϊκής κοινότητας:
- 61% των φοιτητών του ΕΚΠΑ είναι γυναίκες.
- 66% των αποφοίτων είναι γυναίκες, γεγονός που δείχνει μεγαλύτερη επιτυχία στην ολοκλήρωση των σπουδών.
- 37% των μελών ΔΕΠ είναι γυναίκες, ποσοστό που αυξάνεται σταδιακά, αλλά παραμένει χαμηλότερο από το αντίστοιχο των ανδρών.
- 66% του διοικητικού προσωπικού είναι γυναίκες (ΕΚΠΑ – ΣΔΕΙ).
Αν και οι γυναίκες έχουν ισχυρή παρουσία στην πανεπιστημιακή κοινότητα, οι αριθμοί δείχνουν ότι εξακολουθούν να είναι υποεκπροσωπημένες σε υψηλόβαθμες ακαδημαϊκές θέσεις.
Η σημασία της Διεθνούς Ημέρας Γυναικών
Η Διεθνής Ημέρα Γυναικών αποτελεί μια σημαντική υπενθύμιση της ανάγκης για συνεχή προσπάθεια προς την ισότητα και τη δικαιοσύνη. Παρά τις προόδους των τελευταίων δεκαετιών, οι ανισότητες εξακολουθούν να υφίστανται, ειδικά στους τομείς της επιστήμης, της τεχνολογίας και της υγείας.
Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), ως θεσμός που προάγει τη γνώση και την ισότητα, συνεχίζει να στηρίζει την ενεργό συμμετοχή των γυναικών στην ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα. Με την υποστήριξη πολιτικών για την ισότητα των φύλων και την ενδυνάμωση των γυναικών στον χώρο της εκπαίδευσης και της επιστήμης, συμβάλλει στη διαμόρφωση ενός δικαιότερου και πιο ισότιμου μέλλοντος.
Γεώργιος Δασκαλάκης, Καθηγητής Μ/Γ ΕΚΠΑ
Αλέξανδρος Ψαρρής, Ειστημονικός Συνεργάτης Α΄ Μ/Γ Κλινική ΕΚΠΑ
Η συνεδρία έληξε για λόγους ασφάλειας.