Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται δραματική αύξηση στη συχνότητα και τη σφοδρότητα των φυσικών καταστροφών παγκοσμίως. Πλημμύρες, πυρκαγιές, καταιγίδες και άλλα ακραία φαινόμενα επηρεάζουν εκατομμύρια ανθρώπους και προκαλούν ανυπολόγιστες υλικές ζημιές. Η κλιματική αλλαγή επιτείνει την ένταση και την εμφάνιση αυτών των φαινομένων, ενώ η επιστημονική κοινότητα εκτιμά ότι τα επόμενα χρόνια οι επιπτώσεις της θα γίνουν ακόμη πιο έντονες.
Στην Ελλάδα, πρόσφατα παραδείγματα όπως η καταιγίδα Ντάνιελ που έπληξε τη Θεσσαλία και προκάλεσε πολύ καταστροφικές επιπτώσεις οι οποίες εκτιμώνται περί τα 3-5 δις ευρώ, καθώς και οι δασικές πυρκαγιές του καλοκαιριού του 2023, υπογραμμίζουν την ανάγκη να εστιάσουμε ακόμα περισσότερο στη μελέτη και ανάλυση των φυσικών καταστροφών αλλά και την ανάγκη να ληφθούν άμεσα μέτρα πρόληψης και διαχείρισης των φυσικών κινδύνων. Παράλληλα, γεωδυναμικοί κίνδυνοι, όπως οι σεισμοί, συνεχίζουν να αποτελούν σημαντική απειλή, ειδικά για περιοχές υψηλής σεισμικότητας όπως η χώρα μας.
Στο πλαίσιο της Ημέρας Μείωσης Φυσικών Καταστροφών, καλούμαστε να μελετήσουμε σε βάθος νέες μεθόδους και τεχνικές για τη μείωση των κινδύνων που σχετίζονται με αυτές τις καταστροφές, αλλά και να ενισχύσουμε τις προσπάθειες των σύγχρονων κοινωνιών για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Η έρευνα και η καινοτομία στα πεδία της αντισεισμικής τεχνολογίας, των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης, της διαχείρισης κινδύνου και της πρόληψης καταστροφών διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο σε αυτή την κατεύθυνση.
Το ΕΚΠΑ, μέσω των ακαδημαϊκών και ερευνητικών του πρωτοβουλιών, στηρίζει την επιστημονική μελέτη και προώθηση λύσεων για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών και την αύξηση της ανθεκτικότητας της κοινωνίας μας απέναντι στις νέες προκλήσεις που δημιουργούνται από την κλιματική κρίση και την αύξηση της έκθεσης των κρίσιμων υποδομών μας σε όλους τους φυσικούς κινδύνους.
Ειδικότερα, το Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος δραστηριοποιείται στην έρευνα, την ανάλυση και τη διδασκαλία των φυσικών καταστροφών και της κλιματικής αλλαγής με μια μεγάλη ομάδα σημαντικών επιστημόνων με μακρά εμπειρία στη μελέτη και διαχείριση του περιβάλλοντος, στην πρόληψη και αντιμετώπιση των φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών, στη Διαχείριση Κρίσεων και την κλιματική αλλαγή, αλλά και ειδικά Εργαστήρια (όπως το Εργαστήριο Πρόληψης και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών, το Εργαστήριο Σεισμολογίας, το Εργαστήριο Κλιματολογίας, το Εργαστήριο Τηλεανίχνευσης) και ειδικά Προγράμματα, όπως το Π.Μ.Σ. «Στρατηγικές Διαχείρισης Περιβάλλοντος, Καταστροφών και Κρίσεων» (από το 2014)
Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), στο πλαίσιο της εξωστρέφειάς του και της ευαισθητοποίησης για ζητήματα που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος και της κοινωνίας, συμμετέχει ενεργά στην ενημέρωση της κοινωνίας για τη Διεθνή Ημέρα Μείωσης Φυσικών Καταστροφών (13 Οκτωβρίου 2024). Η συγκεκριμένη ημέρα αποτελεί αφορμή για την ενημέρωση των πολιτών για την κρισιμότητα του ζητήματος και για την ανάδειξη των τρόπων με τους οποίους μπορούμε να μειώσουμε τις συνέπειες των φυσικών καταστροφών, οι οποίες γίνονται ολοένα και πιο συχνές και καταστροφικές.
Η συμβολή όλων μας στην πρόληψη και τη μείωση των φυσικών καταστροφών είναι κρίσιμη. Η ευαισθητοποίηση, η σωστή πληροφόρηση και η λήψη προληπτικών μέτρων μπορούν να μειώσουν τις επιπτώσεις των καταστροφών και να προστατεύσουν ανθρώπινες ζωές και περιουσίες. Το ΕΚΠΑ δεσμεύεται να συνεχίσει να προσφέρει γνώση και έρευνα για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων και καλεί όλη την ακαδημαϊκή κοινότητα και τους πολίτες να ενημερωθούν και να συμμετάσχουν ενεργά στις δράσεις για τη μείωση των φυσικών καταστροφών.
Επιπλέον, στην Ιατρική Σχολή για περισσότερα από 15 χρόνια είχε αναπτυχθεί το διεπιστημονικό μεταπτυχιακό πρόγραμμα Παγκόσμια Υγεία – Ιατρική των Καταστροφών, υπό τον συντονισμό του καθηγητή Ε. Πικουλή, που εστιάζει στην υγειονομική διαχείριση κρίσεων και καταστροφών καθώς και την υγεία μετακινούμενων πληθυσμών. Με περισσότερους από 850 αποφοίτους μέχρι σήμερα είναι ένα καινοτόμο πρόγραμμα που εστιάζει στη βιωματική εκπαίδευση μέσω πρωτοποριακών προσομοιώσεων σε φυσικό χώρο ή/και με χρήση ψηφιακών μέσων ενώ παράλληλα ενθαρρύνεται η υποστήριξη δράσεων και έργων της πολιτείας με τους εκπαιδευόμενους και τα μέλη του προγράμματος να μετέχουν σε ανθρωπιστικές αποστολές σε Ελλάδα και εξωτερικό. Υλοποιείται ένα μεγάλο εύρος ανθρωπιστικών έργων, χρηματοδοτούμενων από την Ευρωπαϊκή Ένωση στην Αφρική και την Ασία (όπως ανθρωπιστική παρέμβαση στην Τανζανία για θέματα μεταδιδόμενων νοσημάτων και παρεμβάσεων σε τοπικές κοινότητες, δημιουργία παρεμβάσεων πρωτοβάθμιας υγείας σε κοινότητες στην Καμπότζη και το Νεπάλ, δημιουργία εκπαιδευτικών προγραμμάτων για διαχείριση περιβαλλοντικών κινδύνων στο Νεπάλ και το Μπαγκλαντές, καθώς και παρεμβάσεις στο σύνολο των προσφυγικών δομών της χώρας).
