Χωρίς Κατηγορία

Η τραμπική επίθεση στην επιστήμη

Η τραμπική επίθεση στην επιστήμη

*Γράφει η Τζένη Λιαλιούτη επίκουρη καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Πολιτικής και Κοινωνικής Ιστορίας της Ευρώπης στο ΕΚΠΑ.

«Θα επιβιώσει η αμερικανική επιστήμη της προεδρίας Τραμπ;» ήταν το ερώτημα που έθεσε πριν από λίγες ημέρες το, διεθνούς φήμης, επιστημονικό περιοδικό «Nature». Το ερώτημα, που παλιότερα θα ηχούσε ως παραδοξολογία, πυροδοτήθηκε από την επίθεση Τραμπ στις εκπαιδευτικές και ερευνητικές υποδομές των Ηνωμένων Πολιτειών. Από τις πιο ηχηρές εκφάνσεις της επίθεσης υπήρξε η δραστική μείωση της κρατικής χρηματοδότησης προς τα κορυφαία πανεπιστήμια της χώρας, καθώς και ο περιορισμός της διάθεσης ερευνητικών κονδυλίων. Η κίνηση αυτή συνδέθηκε από τον αμερικανό πρόεδρο με μία άνευ προηγουμένου πολιτική παρέμβαση στο περιεχόμενο της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Ομως, αυτή η εξέλιξη αποτελεί μία μόνο όψη της ρήξης που καταγράφεται στη σχέση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης με τον εκπαιδευτικό και ερευνητικό ιστό της χώρας. Εξίσου κρίσιμες πτυχές αυτής της ρήξης αποτελούν η διαμόρφωση μιας εχθρικής στάσης έναντι των μη αμερικανών ακαδημαϊκών και φοιτητών, καθώς και η αμφισβήτηση της εγκυρότητας και της αξίας της επιστημονικής γνώσης. Οι επιλογές αυτές σηματοδοτούν μία τομή στη σχέση της αμερικανικής κυβέρνησης με την παραγωγή της επιστημονικής γνώσης.

Στα μεταπολεμικά χρόνια, για λόγους που αφορούσαν και τη γεωπολιτική συγκυρία του Ψυχρού Πολέμου, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση υπήρξε αποφασιστικός παράγοντας της επιστημονικής και τεχνολογικής ανάπτυξης μέσα από τη θεαματική ενίσχυση της κρατικής χρηματοδότησης. Συγχρόνως, ανέδειξε τις Ηνωμένες Πολιτείες σε τόπο υποδοχής επιστημόνων, καθώς και σε χώρα διάχυσης επιστημονικών και τεχνολογικών προτύπων. Το τρίπτυχο αυτό – κρατική υποστήριξη της έρευνας, προσέλκυση ανθρώπινου δυναμικού υψηλών προσόντων, διαμόρφωση διεθνικών δικτύων διάδοσης των αμερικανικών επιστημονικών και τεχνολογικών επιτευγμάτων – θεμελίωσε την επιστημονική ισχύ των Ηνωμένων Πολιτειών, η οποία αποτέλεσε παράλληλα με την οικονομική και στρατιωτική ισχύ, προϋπόθεση της αμερικανικής ηγεμονίας.

Η επιδίωξη της ισχύος παραμένει ασφαλώς προτεραιότητα της προεδρίας Τραμπ. Μεταβάλλει, όμως, τους τρόπους επιδίωξής της. Με αιχμή του δόρατος τις θεωρίες συνωμοσίας που επικεντρώνονται στον κορωνοϊό και στην κινεζική απειλή, ο Τραμπ επιχειρεί με πρόσφατο εκτελεστικό διάταγμα να περιχαρακώσει την ιατρική έρευνα στα όρια του έθνους-κράτους δυσχεραίνοντας τις συνέργειες με τη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Η στάση του Ντόναλντ Τραμπ στην πανδημία του κορωνοϊού υπήρξε, άλλωστε, ενδεικτική της ευθείας αμφισβήτησης της επιστήμης και των φορέων της. Ωστόσο, τα παραπάνω δεν θα πρέπει να συνδεθούν μονοσήμαντα με το πρόσωπο του Τραμπ. Από πολλές απόψεις, συνιστούν συνέχεια του αμερικανικού συντηρητισμού και των «πολέμων της κουλτούρας», όπως εκτυλίσσονται τις τελευταίες δεκαετίες στις ΗΠΑ. Ο αμερικανικός συντηρητισμός πολιτικοποίησε το διδακτικό πρόγραμμα σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης ταυτίζοντας συγκεκριμένα επιστημονικά πεδία με την αποκαλούμενη πολιτική ορθότητα και την κυριαρχία των φιλελεύθερων ελίτ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτέλεσε η μάχη κατά της θεωρίας της εξέλιξης στα σχολεία. Ετσι, όταν το 2015 ο Τραμπ στο βιβλίο του για την «τραυματισμένη Αμερική» έγραφε πως το «στρατόπεδο της πολιτικής ορθότητας έχει καταλάβει τα σχολεία μας», αυτό απηχούσε ένα οικείο μοτίβο του συντηρητικού λόγου.

Στοιχεία συνέχειας με όσα εφαρμόζονται από την προεδρία Τραμπ έναντι των εκπαιδευτικών και ερευνητικών θεσμών μπορούμε να εντοπίσουμε και στο ογκώδες μανιφέστο Project 2025 που εξέδωσε, το 2023, ο συντηρητικός οργανισμός παραγωγής ιδεών Heritage Foundation. Το μανιφέστο θέτει στο στόχαστρό του τα ερευνητικά κέντρα των ΗΠΑ, και ιδιαίτερα το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας (NIH). Το τελευταίο δαιμονοποιείται για τη δράση του σε μη αποδεκτά, από τον οργανισμό, πεδία έρευνας, ενώ υποδεικνύεται ως πιθανός υπαίτιος για τη δημιουργία του κορωνοϊού. Επιπλέον, καλεί σε συρρίκνωση ερευνητικών φορέων όπως το Γραφείο Ωκεάνιας και Ατμοσφαιρικής Ερευνας, στο οποίο καταλογίζει ότι μέσω της «θεωρητικής επιστήμης» τροφοδοτεί έναν ατεκμηρίωτο πανικό για την κλιματική αλλαγή. Το ίδιο κείμενο παρουσιάζει τα αμερικανικά πανεπιστήμια ως διαβρωμένα από τη «woke» κουλτούρα, αλλά και από την κινεζική προπαγάνδα, ενώ στηλιτεύει την ηγεσία των κορυφαίων πανεπιστημίων της χώρας ως ξένη προς την κουλτούρα και την ιδεολογία του μέσου Αμερικανού. Αξίζει επίσης να προσεχτεί ότι κάνει λόγο για μια «επιστήμη των πολιτών», η οποία θα πρέπει να μπορεί να ελέγχει και να εγκαλεί τη θεσμική επιστήμη για «σφάλματα». Ταυτίζοντας την επιστήμη με τις ελίτ και βάζοντας σε αντιπαράθεση τον μέσο άνθρωπο με τους φορείς της επιστημονικής γνώσης, ο τραμπισμός, αλλά και κύκλοι του αμερικανικού συντηρητισμού, υπονομεύουν την επιστημονική κατανόηση του κόσμου, και άρα τη δυνατότητα της ορθολογικής οργάνωσής του.

Προκήρυξη ΠΜΣ «Καρδιομεταβολική Ιατρική»

Προκήρυξη ΠΜΣ «Καρδιομεταβολική Ιατρική»

Η Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών ανακοινώνει την έναρξη του νέου ακαδημαϊκού κύκλου του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών διάρκειας δύο ετών, το οποίο οδηγεί στην απονομή Διπλώματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΔΜΣ) με τίτλο «Καρδιομεταβολική Ιατρική», Master of Science (MSc) «Cardiometabolic Medicine» για το ακαδημαϊκό έτος 2025-2026. Το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΠΜΣ) «Καρδιομεταβολική Ιατρική» έχει […]

Eκδημία του Ομότιμου Καθηγητή του Τμήματος Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης του ΕΚΠΑ Παύλου Καλλιγά

Eκδημία του Ομότιμου Καθηγητή του Τμήματος Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης του ΕΚΠΑ Παύλου Καλλιγά

Η Συνέλευση του Τμήματος Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης του ΕΚΠΑ εκφράζει τη βαθιά θλίψη της για την εκδημία του Ομότιμου Καθηγητή, και κορυφαίου μελετητή της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας, Παύλου Καλλιγά. Ο Παύλος Καλλιγάς διετέλεσε επί πολλά έτη διευθυντής του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών. Ως διευθυντής ως το 2012 του φιλοσοφικού περιοδικού «Δευκαλίων», και ως […]

Άρθρα του Ομότιμου Καθηγητή Παναγιώτη Ε. Πετράκη στο ΒΗΜΑ και τη Real News

Άρθρα του Ομότιμου Καθηγητή Παναγιώτη Ε. Πετράκη στο ΒΗΜΑ και τη Real News

Την επίδραση της παγκόσμιας οικονομίας στην καθημερινότητά μας, καθώς και τη σχέση μας με τον χρόνο και την αξία που επισυνάπτουμε στο παρόν σε σχέση με το μέλλον, εξετάζει σε δυο άρθρα του, που δημοσιεύτηκαν στα ΜΜΕ, ο Ομότιμος Καθηγητής Παναγιώτης Ε. Πετράκης. 1. Η πώληση του μέλλοντος για την αγορά του παρόντος (Άρθρο στην […]

Το μπετόν καίει το Λεκανοπέδιο – Η μελέτη του ΕΚΠΑ για τα «ηφαίστεια τσιμέντου»

Το μπετόν καίει το Λεκανοπέδιο – Η μελέτη του ΕΚΠΑ για τα «ηφαίστεια τσιμέντου»

Η Αττική «φλέγεται». Ο εξαντλητικός καύσωνας ενεργοποιεί τον «πυρετό» της πόλης που προκαλεί η υπερδόμηση. Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι και η πραγματικότητα δραματική: η πρωτεύουσα θερμαίνεται όχι μόνο λόγω της κλιματικής αλλαγής αλλά και… εκ των έσω. Ο χάρτης του Λεκανοπεδίου «κοκκινίζει» από δεκάδες hot spots που αναδύουν καυτό αέρα σαν μικρά «ηφαίστεια» τσιμέντου. Η […]

Με απόλυτη επιτυχία πραγματοποιήθηκε το Πρόγραμμα «Ας Μιλήσουμε για τα Παιδιά» του ΕΚΠΑ

Με απόλυτη επιτυχία πραγματοποιήθηκε το Πρόγραμμα «Ας Μιλήσουμε για τα Παιδιά» του ΕΚΠΑ

Με απόλυτη επιτυχία και συγκινητική συμμετοχή της φορεών, εκπαιδευτικών και γονέων της τοπικής κοινωνίας πραγματοποιήθηκαν οι ενημερωτικές εκδηλώσεις και εκπαιδευτικές δράσεις του προγράμματος «Ας Μιλήσουμε για τα Παιδιά» σε Αργοστόλι Κεφαλονιάς, Αρχαία Ολυμπία και Ζαχάρω Ηλείας, στα πλαίσια της ενημέρωσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών Α’βάθμιας Εκπαίδευσης για την προαγωγή της ψυχικής υγείας των παιδιών και […]

Νέες Παλαιοντολογικές Ανακαλύψεις στα Βατερά από το Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών

Νέες Παλαιοντολογικές Ανακαλύψεις στα Βατερά από το Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών

Τα Βατερά της Λέσβου, μια περιοχή γνωστή για τα εντυπωσιακά παλαιοντολογικά της ευρήματα, έρχονται και πάλι στο προσκήνιο της επιστημονικής επικαιρότητας, χάρη στις πρόσφατες ανακαλύψεις που ρίχνουν φως σε άγνωστες πτυχές στο γεωλογικό παρελθόν της περιοχής. Οι νέες παλαιοντολογικές έρευνες εμπλουτίζουν σημαντικά τη γνώση μας για τα ζώα που έζησαν εκεί πριν από εκατομμύρια χρόνια. […]

28 Ιουλίου: Παγκόσμια Ημέρα Ηπατίτιδας – Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε

28 Ιουλίου: Παγκόσμια Ημέρα Ηπατίτιδας – Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε

Η Παγκόσμια Ημέρα Ηπατίτιδας εορτάζεται από το 2008 κάθε χρόνο στις 28 Ιουλίου, ημέρα γέννησης του Baruch Blumberg που ανακάλυψε την Ηπατίτιδα Β και έλαβε το Νομπέλ για αυτήν την ανακάλυψη το 1976. Τι είναι ηπατίτιδα; Η Ηπατίτιδα είναι φλεγμονή του ήπατος, ενός οργάνου που είναι μεταβολικό εργαστήριο του οργανισμού μας και βοηθάει μεταξύ άλλων […]

Άρθρα του Ομότιμου Καθηγητή Παναγιώτη Ε. Πετράκη στο ΒΗΜΑ και τη Real News

Άρθρα του Ομότιμου Καθηγητή Παναγιώτη Ε. Πετράκη στο ΒΗΜΑ και τη Real News

Την επίδραση της παγκόσμιας οικονομίας στην καθημερινότητά μας, καθώς και τη σχέση μας με τον χρόνο και την αξία που επισυνάπτουμε στο παρόν σε σχέση με το μέλλον, εξετάζει σε δυο άρθρα του, που δημοσιεύτηκαν στα ΜΜΕ, ο Ομότιμος Καθηγητής Παναγιώτης Ε. Πετράκης. 1. Η πώληση του μέλλοντος για την αγορά του παρόντος (Άρθρο στην […]

Το μπετόν καίει το Λεκανοπέδιο – Η μελέτη του ΕΚΠΑ για τα «ηφαίστεια τσιμέντου»

Το μπετόν καίει το Λεκανοπέδιο – Η μελέτη του ΕΚΠΑ για τα «ηφαίστεια τσιμέντου»

Η Αττική «φλέγεται». Ο εξαντλητικός καύσωνας ενεργοποιεί τον «πυρετό» της πόλης που προκαλεί η υπερδόμηση. Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι και η πραγματικότητα δραματική: η πρωτεύουσα θερμαίνεται όχι μόνο λόγω της κλιματικής αλλαγής αλλά και… εκ των έσω. Ο χάρτης του Λεκανοπεδίου «κοκκινίζει» από δεκάδες hot spots που αναδύουν καυτό αέρα σαν μικρά «ηφαίστεια» τσιμέντου. Η […]

Με απόλυτη επιτυχία πραγματοποιήθηκε το Πρόγραμμα «Ας Μιλήσουμε για τα Παιδιά» του ΕΚΠΑ

Με απόλυτη επιτυχία πραγματοποιήθηκε το Πρόγραμμα «Ας Μιλήσουμε για τα Παιδιά» του ΕΚΠΑ

Με απόλυτη επιτυχία και συγκινητική συμμετοχή της φορεών, εκπαιδευτικών και γονέων της τοπικής κοινωνίας πραγματοποιήθηκαν οι ενημερωτικές εκδηλώσεις και εκπαιδευτικές δράσεις του προγράμματος «Ας Μιλήσουμε για τα Παιδιά» σε Αργοστόλι Κεφαλονιάς, Αρχαία Ολυμπία και Ζαχάρω Ηλείας, στα πλαίσια της ενημέρωσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών Α’βάθμιας Εκπαίδευσης για την προαγωγή της ψυχικής υγείας των παιδιών και […]

Νέες Παλαιοντολογικές Ανακαλύψεις στα Βατερά από το Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών

Νέες Παλαιοντολογικές Ανακαλύψεις στα Βατερά από το Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών

Τα Βατερά της Λέσβου, μια περιοχή γνωστή για τα εντυπωσιακά παλαιοντολογικά της ευρήματα, έρχονται και πάλι στο προσκήνιο της επιστημονικής επικαιρότητας, χάρη στις πρόσφατες ανακαλύψεις που ρίχνουν φως σε άγνωστες πτυχές στο γεωλογικό παρελθόν της περιοχής. Οι νέες παλαιοντολογικές έρευνες εμπλουτίζουν σημαντικά τη γνώση μας για τα ζώα που έζησαν εκεί πριν από εκατομμύρια χρόνια. […]

28 Ιουλίου: Παγκόσμια Ημέρα Ηπατίτιδας – Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε

28 Ιουλίου: Παγκόσμια Ημέρα Ηπατίτιδας – Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε

Η Παγκόσμια Ημέρα Ηπατίτιδας εορτάζεται από το 2008 κάθε χρόνο στις 28 Ιουλίου, ημέρα γέννησης του Baruch Blumberg που ανακάλυψε την Ηπατίτιδα Β και έλαβε το Νομπέλ για αυτήν την ανακάλυψη το 1976. Τι είναι ηπατίτιδα; Η Ηπατίτιδα είναι φλεγμονή του ήπατος, ενός οργάνου που είναι μεταβολικό εργαστήριο του οργανισμού μας και βοηθάει μεταξύ άλλων […]

Το Πανεπιστήμιο Αθηνών

Το Ε.Κ.Π.Α. το οποίο εγκαινιάστηκε στις 3 Μαΐου του 1837, αρχικά στεγάστηκε σε ένα ανακαινισμένο οθωμανικό κτήριο στη βορειοανατολική πλευρά της Ακρόπολης, το οποίο στις μέρες μας έχει ανακαινιστεί και λειτουργεί ως Μουσείο του Πανεπιστημίου. Αρχικά ονομάστηκε «Οθωνικό Πανεπιστήμιο» από το όνομα του πρώτου βασιλιά της Ελλάδας Όθωνα και αποτελούνταν από 4 ακαδημαϊκά Τμήματα με 52 φοιτητές. Καθώς αποτελούσε το πρώτο Πανεπιστήμιο του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, αλλά και της ευρύτερης βαλκανικής και μεσογειακής περιοχής, απέκτησε σημαντικό κοινωνικο-ιστορικό ρόλο, ο οποίος υπήρξε καθοριστικός για την παραγωγή συγκεκριμένης γνώσης και πολιτισμού μέσα στη χώρα.

Stay Connected

Ακολουθήστε το hub.uoa.gr στα Social Media

Newsletter

Γραφτείτε για να λαμβάνετε ενημερώσεις

closebutton
Μετάβαση στο περιεχόμενο