Η συμβολή του Εσωτερικού Ελεγκτή στο στοίχημα της αποτελεσματικής λειτουργίας του Δημοσίου Τομέα.
Δημήτρης Καινούργιος, Καθηγητής Χρηματοοικονομικής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), Διευθυντής του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών στην «Εφαρμοσμένη Διαχείριση Κινδύνων» και Διευθυντής του Κέντρου Μελετών και Εκπαίδευσης Χρηματοοικονομικής (ΚΕΜΕΧ) του ΕΚΠΑ.
Νικόλαος Χρυσανθόπουλος, Δημοσιονομικός Ελεγκτής, Υπουργείο Οικονομικών
Το σύγχρονο περιβάλλον μέσα στο οποίο λειτουργούν οι δημόσιοι οργανισμοί και φορείς, εμπεριέχει κινδύνους κάθε μορφής ικανούς να αποτρέψουν την επίτευξη των στόχων τους, που είναι η διασφάλιση της παροχής στον πολίτη υψηλής ποιότητας υπηρεσιών με τη χαμηλότερη επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού, σε ένα περιβάλλον όπου θα πρέπει να εφαρμόζονται οι αρχές της νομιμότητας, της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης και αποτελεσματικής διοίκησης .
Η Ελλάδα, βρισκόμενη σε μια συνεχή περίοδο ουσιαστικής πίεσης στα δημόσια οικονομικά της, εντείνει την προσπάθεια για την τήρηση των αρχών της αποτελεσματικότητας, της οικονομικότητας και της αποδοτικότητας κατά την εκτέλεση των προϋπολογισμών των δημόσιων φορέων και οργανισμών, και της στόχευσης αυτών προς την ικανοποίηση των βασικών στοιχείων ευημερίας των πολιτών.
Γεγονότα των τελευταίων χρόνων, όπως η δημοσιονομική κρίση, τα περιστατικά διαφθοράς στο δημόσιο, περιβαλλοντικοί κίνδυνοι και τώρα τελευταία η πανδημία, έχουν ενισχύσει την εκτίμηση ότι τέτοιας φύσης έκτακτες καταστάσεις θα είναι συνεχόμενες.
Αναγνωρίζοντας την αναγκαιότητα για εκσυγχρονισμό της Δημόσιας Διοίκησης και λαμβάνοντας υπόψη το συνεχώς εμπλουτιζόμενο με νέους κινδύνους περιβάλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και τις νέες απαιτήσεις που επιβάλλονται από τις αρχές της καλής διακυβέρνησης, το Ελληνικό Κοινοβούλιο ψήφισε τον νόμο 4795/2021 μέσω του οποίου εκφράζεται η βούληση για την εισαγωγή της έννοιας, της μεθοδολογίας και την πρακτικής του εσωτερικού ελέγχου στο δημόσιο τομέα.
Με την ψήφιση και εφαρμογή του επιδιώκεται η ενίσχυση των μηχανισμών λογοδοσίας στο εσωτερικό κάθε φορέα δημόσιας διοίκησης, με την οριοθέτηση του Συστήματος Εσωτερικού Ελέγχου και τη σύσταση Μονάδων Εσωτερικού Ελέγχου σε όλο τον δημόσιο τομέα.
Με τις διατάξεις του νόμου επιδιώκεται για πρώτη φορά η ενιαία ρύθμιση θεμάτων που αφορούν στην σύσταση και λειτουργία του εσωτερικού ελέγχου. Συγκεκριμένα επιχειρείται η ολοκληρωμένη ρύθμιση και διάρθρωσης του Συστήματος Εσωτερικού Ελέγχου σε επίπεδα, η θέσπιση αρχών, όρων, εννοιών, κανόνων που αφορούν στον εσωτερικό έλεγχο, η κατοχύρωση της ανεξαρτησίας της λειτουργίας του, και η εισαγωγή ενός πλαισίου ανάπτυξης, διάρθρωσης και λειτουργίας των Μονάδων Εσωτερικού Ελέγχου (ΜΕΕ). Με τις διατάξεις του νόμου γίνεται σύσταση των Επιτροπών Ελέγχου σε κάθε φορέα (ανάλογα με το μέγεθός του) και ορίζεται η σχέση λειτουργικής αναφοράς με τις ΜΕΕ, ενώ αποσαφηνίζονται οι αρμοδιότητες των εποπτικών οργάνων αυτών.
Επίσης, η επαγγελματική πιστοποίηση των εσωτερικών ελεγκτών αποτελεί προϋπόθεση για την στελέχωση των ΜΕΕ, οι οποίοι κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους θα πρέπει να έχουν επαρκή γνώση και να συμμορφώνονται με τα διεθνή πρότυπα εσωτερικού ελέγχου και τις βέλτιστες πρακτικές όπως διαμορφώνονται, ιδίως, από την Επιτροπή Υποστήριξης Οργανισμών της Επιτροπής Treadway (COSO) και από το Ινστιτούτο Εσωτερικών Ελεγκτών (ΙΙΑ).
Η προσθήκη στην οργανωτική διάρθρωση των δημόσιων φορέων και οργανισμών των λειτουργιών της διαχείρισης κινδύνων και των δραστηριοτήτων εσωτερικού ελέγχου, αποτελούν την νέα προσπάθεια για την μεταμόρφωση τού πλαισίου διακυβέρνησης και λογοδοσίας σε όλο το δημόσιο.
Η σύμφωνα με τον νέο νόμο σύσταση και η βασιζόμενη στα διεθνή πρότυπα λειτουργία των μονάδων εσωτερικού ελέγχου, δημιούργησε μία τεράστια και ξαφνική ανάγκη για στελέχωση με προσωπικό που θα πρέπει να διαθέτει διευρυμένες δεξιότητες και γνώσεις σε θέματα διαχείρισης κινδύνων. Αυτή η στελέχωση αποτελεί μία περίπλοκη διαδικασία αφού απαιτεί σύνθετη επίλυση προβλημάτων, στρατηγική και αναλυτική σκέψη και λήψη αποφάσεων υπό καθεστώς αβεβαιότητας. Επίσης απαιτούνται γνώσεις εννοιών και εργαλείων από τα γνωστικά αντικείμενα της οικονομικής και χρηματοοικονομικής επιστήμης, των ποσοτικών μεθόδων, της αξιολόγησης ανθρώπινου δυναμικού, της διακυβέρνησης οργανισμών, διεθνών ελεγκτικών προτύπων, καθώς και των διαδικασιών εσωτερικού ελέγχου.
Οι νέες μορφές κινδύνων υποχρεώνουν τα στελέχη των ΜΕΕ να εμπλουτίσουν τις γνώσεις και να εμβαθύνουν σε θέματα που σχετίζονται με την ασφάλεια δεδομένων, κυβερνοεπιθέσεων, κανονιστικής συμμόρφωσης, καθώς και υιοθέτησης κριτηρίων ESG (διακυβέρνησης, κοινωνικών και περιβαλλοντικών) στις δραστηριότητες των δημοσίων φορέων. Αλλά και η εξέλιξη της μορφής των διαδικασιών και δραστηριοτήτων του δημόσιου τομέα μπορεί από μόνη της να επιφέρει αλλαγή στη φιλοσοφία και στον τρόπο που ασκείται ο εσωτερικός έλεγχος.
Για παράδειγμα, οι πρωτοβουλίες του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης για την καταπολέμηση του κορωνοϊού, που επίσπευσε τις δράσεις για τη ψηφιοποίηση του ελληνικού Δημοσίου, και η υιοθέτηση της τηλεργασίας λόγω της πανδημίας, έφεραν στο προσκήνιο την ανάγκη για remote internal auditing το οποίο λόγω των συνθηκών θα πρέπει πλέον να αρχίσει να αντικαθιστά τον παραδοσιακό on-sight τρόπο ελέγχου (όπως γίνεται και στον ιδιωτικό τομέα). Και από μόνη της αυτή η εξέλιξη απαιτεί από τους εσωτερικούς ελεγκτές να έχουν καλή γνώση πληροφορικής καθώς και κατάλληλων προγραμμάτων (computer assisted audit techniques-CAAT’s).
Επιπρόσθετα, τα στελέχη των ΜΕΕ θα πρέπει να είναι σε θέση να μπορούν να ανταποκριθούν και στις απαιτήσεις της σύνθεσης άρτιων και τεκμηριωμένων αναφορών (reporting) προς τις Επιτροπές Ελέγχου, την Διοίκηση, και τους εξωτερικούς αρμόδιους φορείς (Εθνική Αρχή Διαφάνειας, Υπουργείο Οικονομικών, Ελεγκτικό Συνέδριο) που παρακολουθούν και αξιολογούν την λειτουργία των ΜΕΕ.
Το νέο θεσμικό πλαίσιο αποτελεί μία σημαντική μεταρρύθμιση του Δημοσίου προς τη κατεύθυνση της διαμόρφωσης μία κουλτούρας διαφάνειας, αποτελεσματικής Διακυβέρνησης των φορέων και οργανισμών , και της δημιουργίας ενός κατάλληλου και αποδοτικού συστήματος Εσωτερικού Ελέγχου.
Για να επιτευχθούν όμως οι παραπάνω στόχοι, θα πρέπει τα στελέχη των ΜΕΕ που έχουν επιφορτιστεί με την ευθύνη των νέων υποχρεώσεων του νόμου, να έχουν λάβει όχι μόνο την κατάλληλη εκπαίδευση στα πολυδιάστατα απαιτούμενα γνωστικά αντικείμενα, αλλά και να έχουν επιτυχώς αντιληφθεί βαθύτερα την έννοια και τον σκοπό του εσωτερικού ελέγχου, ώστε με επιτυχία να μπορέσουν να τον πραγματοποιήσουν.
Η νέα αυτή πραγματικότητα αποτελεί ευκαιρία για τα στελέχη των ΜΕΕ να ανελιχθούν στην ιεραρχία της Δημόσιας Διοίκησης σε ένα αντικείμενο του οποίου οι προοπτικές εξέλιξης θα καταστήσουν τους εσωτερικούς ελεγκτές περιζήτητους σε ολόκληρο τον Δημόσιο Φορέα.
Το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Εφαρμοσμένη Διαχείριση Κινδύνων/Applied Risk Management» με τις αντίστοιχες κατευθύνσεις του Εσωτερικού Ελέγχου/Internal Audit και της Διαχείρισης Κεφαλαίων και Κινδύνων/Risk Management, έχει ως στόχο να παράσχει υψηλού επιπέδου θεωρητικό υπόβαθρο, χωρίς να χάνει τον πρακτικό επαγγελματικό του προσανατολισμό, και να αναπτύξει στους συμμετέχοντες την κουλτούρα, την στρατηγική σκέψη και τις απαραίτητες εκείνες δεξιότητες που χρειάζονται για να ανταποκριθούν στις αυξημένες ανάγκες και απαιτήσεις του εσωτερικού ελέγχου και της διαχείρισης κινδύνων στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Προσφέρεται από το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) και αποτελεί το μοναδικό στην Ελλάδα εξειδικευμένο Πρόγραμμα που θεραπεύει πολυδιάστατα και ολιστικά τη Διαχείριση Κινδύνων.
Οι αιτήσεις συνεχίζονται και μπορείτε να βρείτε την Προκήρυξη και την Αίτηση Συμμετοχής εδώ.
Δείτε video με πληροφορίες για το πρόγραμμα εδώ.
Πηγή: Ιστοσελίδα newmoney
Η συνεδρία έληξε για λόγους ασφάλειας.