Η Διεθνής Ημέρα Καταπολέμησης Αμμοθύελλας και Ανεμοθύελλας γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 12 Ιουλίου, αποτελώντας μια σημαντική ευκαιρία για την ευαισθητοποίηση και την ανάληψη δράσης ενάντια σε αυτά τα φυσικά φαινόμενα που επηρεάζουν εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Οι αμμοθύελλες και ανεμοθύελλες δεν είναι μόνο εντυπωσιακές από τη φύση τους, αλλά μπορούν να έχουν καταστροφικές συνέπειες για το περιβάλλον, την ανθρώπινη υγεία και τις τοπικές οικονομίες.
Οι αμμοθύελλες είναι φαινόμενα κατά τα οποία δυνατοί άνεμοι παρασύρουν μεγάλες ποσότητες άμμου και σκόνης από την ξηρά, δημιουργώντας πυκνά σύννεφα σκόνης που μπορούν να διανύσουν εκατοντάδες χιλιόμετρα. Οι ανεμοθύελλες, από την άλλη, είναι έντονοι άνεμοι που μεταφέρουν διάφορα σωματίδια, όπως χώμα και σκόνη, με παρόμοιο τρόπο. Αυτά τα φαινόμενα συχνά συνδέονται με ξηρασία, αποψίλωση και κακή διαχείριση του εδάφους.
Οι αμμοθύελλες και ανεμοθύελλες μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως αναπνευστικά προβλήματα, αλλεργίες και καρδιαγγειακά προβλήματα. Τα λεπτά σωματίδια σκόνης μπορούν να διεισδύσουν βαθιά στους πνεύμονες, προκαλώντας χρόνια προβλήματα. Επίσης, η ορατότητα μειώνεται δραματικά κατά τη διάρκεια αυτών των φαινομένων, προκαλώντας επικίνδυνες συνθήκες για την οδήγηση και άλλες δραστηριότητες.
Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ έχει τονίσει την ανάγκη συνεργασίας σε παγκόσμιο και περιφερειακό επίπεδο για την πρόληψη, τη διαχείριση και τον μετριασμό των επιπτώσεων από τις αμμοθύελλες και ανεμοθύελλες με την ενίσχυση των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης και την ανταλλαγή κλιματικών και μετεωρολογικών πληροφοριών για την πρόβλεψη τους.
Αν και οι αμμοθύελλες και ανεμοθύελλες είναι πιο συχνές σε περιοχές με έντονη ξηρασία, όπως οι ερήμους, δεν είναι άγνωστες και στην Ελλάδα. Η Ελλάδα, με το μεσογειακό της κλίμα, βιώνει κυρίως ανεμοθύελλες, ιδιαίτερα στις νότιες περιοχές και τα νησιά. Ωστόσο, αμμοθύελλες από τη Σαχάρα μπορούν να φτάσουν στη χώρα μέσω των νότιων ανέμων, κυρίως την άνοιξη και το καλοκαίρι. Αυτά τα φαινόμενα είναι πιο έντονα στην Κρήτη, την Πελοπόννησο και τα Δωδεκάνησα.
Στις 23 Απριλίου 2024 η μεταφορά αφρικανικής σκόνης στην Ελλάδα δημιούργησε απόκοσμες εικόνες με όλη την Ελλάδα να έχει βαφτεί πορτοκαλί. Η Αττική και πολλές περιοχές της χώρας αντιμετώπισαν ένα από τα σοβαρότερα επεισόδια μεταφοράς αφρικανικής σκόνης που έχουν καταγραφεί. Οι πολίτες είδαν τον ουρανό να έχει πάρει πορτοκαλί χρώμα και την ατμόσφαιρα να είναι αποπνικτική.
Πρόσφατα, η περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, και ιδίως η Ελλάδα, η Κύπρος και η δυτική Τουρκία, βίωσαν σημαντική εισροή σκόνης από τη Σαχάρα, η οποία αυξήθηκε σε ένταση στις 13-14 Ιουνίου 2024, με σημαντικές επιπτώσεις στην ποιότητα του αέρα στην περιοχή, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Υπηρεσίας Παρακολούθησης της Ατμόσφαιρας Copernicus (*CAMS). Πρόκειται για την τελευταία από μια σειρά εισβολών σκόνης στην περιοχή, η πιο πρόσφατη από τις οποίες ήταν η μεταφορά σκόνης στην Ελλάδα, τη νοτιοανατολική Ευρώπη και την ανατολική Μεσόγειο στις 3-7 Ιουνίου.
Οι προβλέψεις του CAMS έδειξαν ένα σημαντικό επεισόδιο μεταφοράς σκόνης να κινείται κατά μήκος της Μεσογείου, διασχίζοντας τη νότια Ιταλία και τη Σικελία στις 11 Ιουνίου για να φτάνει στην Ελλάδα, τη νότια Βουλγαρία και τα Βαλκάνια, την Κύπρο και τη δυτική Τουρκία. Το επίπεδο της σκόνης κυμάνθηκε στην περιοχή 150-200 µg/m3 σε όλη την Ελλάδα και τη δυτική Τουρκία, πολύ πάνω από το όριο 24ωρης μέσης έκθεσης των 50 µg/m3 που ορίζεται στις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για αυτού του είδους τους ρύπους.
Η μεταφορά αφρικανικής σκόνης στην Ελλάδα είναι ένα φαινόμενο που μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα του αέρα και την υγεία των πολιτών.
Για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου, υπάρχουν διάφορα μέτρα που μπορούν να ληφθούν τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο:
Ατομικά Μέτρα
- Ενημέρωση: Παρακολούθηση των ενημερώσεων από τις αρμόδιες αρχές σχετικά με την πρόγνωση και τα επίπεδα αφρικανικής σκόνης.
- Περιορισμός Εξωτερικών Δραστηριοτήτων: Αποφυγή άσκησης ή άλλων δραστηριοτήτων σε εξωτερικούς χώρους κατά τη διάρκεια υψηλών συγκεντρώσεων σκόνης.
- Χρήση Μασκών: Χρήση προστατευτικών μασκών, ιδιαίτερα για τα ευάλωτα άτομα (παιδιά, ηλικιωμένοι, άτομα με αναπνευστικά προβλήματα).
- Κλείσιμο Παραθύρων: Διατήρηση των παραθύρων κλειστών για να αποτρέπεται η είσοδος της σκόνης στο σπίτι.
- Χρήση Αεροκαθαριστών: Χρήση συσκευών καθαρισμού αέρα στο σπίτι για τη μείωση των σωματιδίων στον εσωτερικό χώρο.
Συλλογικά Μέτρα
- Συστηματική Παρακολούθηση: Δημιουργία και ενίσχυση δικτύων παρακολούθησης της ποιότητας του αέρα με έμφαση στην ανίχνευση της αφρικανικής σκόνης.
- Δημόσια Ενημέρωση: Ενίσχυση των ενημερωτικών καμπανιών για την ενημέρωση του κοινού σχετικά με τους κινδύνους και τα μέτρα προφύλαξης.
- Έρευνα και Μελέτη: Υποστήριξη ερευνητικών προγραμμάτων για τη μελέτη της αφρικανικής σκόνης και των επιπτώσεών της.
- Διεθνής Συνεργασία: Συνεργασία με άλλες χώρες της Μεσογείου για την ανταλλαγή δεδομένων και την εφαρμογή κοινών μέτρων αντιμετώπισης.
- Υποδομές και Τεχνολογία: Επένδυση σε τεχνολογίες και υποδομές που μπορούν να βοηθήσουν στην παρακολούθηση και μείωση της έκθεσης στη σκόνη.
Με την εφαρμογή αυτών των μέτρων, μπορούμε να περιορίσουμε τις επιπτώσεις της αφρικανικής σκόνης στην Ελλάδα και να προστατεύσουμε την υγεία των πολιτών και το περιβάλλον.
Η Διεθνής Ημέρα Καταπολέμησης Αμμοθύελλας και Ανεμοθύελλας μας υπενθυμίζει τη σημασία της προστασίας του περιβάλλοντος και της υγείας μας από αυτά τα καταστροφικά φαινόμενα. Στην Ελλάδα, η συνεργασία, η εκπαίδευση και η προσαρμογή στις νέες κλιματικές συνθήκες είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση των επιπτώσεων και τη δημιουργία ενός πιο βιώσιμου και ασφαλούς μέλλοντος για όλους
Καθηγητής Παναγιώτης Νάστος
Διευθυντής Εργαστηρίου Κλιματολογίας και Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος
http://lacae.geol.uoa.gr/en/home-page/
https://www.geol.uoa.gr
Η συνεδρία έληξε για λόγους ασφάλειας.