Αποστολός Αναστάσιος, Ιατρός
Γρηγορίου Σταμάτιος, Επίκουρος Καθηγητής Δερματολογίας-Αφροδισιολογίας ΕΚΠΑ
Τούτουζας Κωνσταντίνος, Καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ
Η διακαθετηριακή σύγκλειση του ανοιχτού ωοειδούς τρήματος (Patent Foramen Ovale-PFO) αποτελεί μια αποτελεσματική και ασφαλή επέμβαση, υπό συγκεκριμένες ενδείξεις. Πραγματοποιείται συνήθως, σε νέους ηλικιακά ασθενείς, οι οποίοι έχουν ιστορικό αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου για το οποίο δεν έχει βρεθεί άλλη προφανέστερη αιτία, όπως είναι η κολπική μαρμαρυγή, η νόσος των καρωτίδων, η υπέρταση, κτλ. Η επέμβαση πραγματοποιείται με την τοποθέτηση ειδικών συσκευών, με τις πιο ευρέως χρησιμοποιούμενες να είναι οι Amplatzer PFO Occluder® και Gore Cardioform Septal Occluder® οι οποίες είναι εγκεκριμένες τόσο από τις Αμερικάνικες όσο και από τις Ευρωπαϊκές αρμόδιες αρχές.
Το βασικό συστατικό των παραπάνω συσκευών είναι η νιτινόλη, ένα κράμα νικελίου και τιτανίου. Το νικέλιο θεωρείται το κατεξοχήν αλλεργιογόνο μέταλλο, αφού περίπου το 20% του παγκόσμιου πληθυσμού παρουσιάζει υπερευαισθησία σε αυτό. Η διάγνωση της αλλεργίας στο νικέλιο γίνεται με την εφαρμογή επιδερμικών δοκιμασιών στη ράχη των εξεταζόμενων. Στην βιβλιογραφία έχουν παρουσιαστεί περιστατικά με σοβαρή αναφυλακτική αντίδραση μετά την τοποθέτηση τέτοιων συσκευών, σε ασθενείς ήδη ευαισθητοποιημένους στο νικέλιο. Συχνότερα, ένας σημαντικός αριθμός ασθενών παρουσιάζει μετά την επέμβαση ήπια, άτυπη συμπτωματολογία που περιλαμβάνει υπερκοιλιακές ταχυκαρδίες (πχ κολπική μαρμαρυγή), αίσθημα παλμών, δύσπνοια, πυρετό, εξανθήματα ή θωρακικό άλγος. Σε σπάνιες περιπτώσεις αν η συμπτωματολογία δεν υποχωρήσει με συντηρητική αγωγή είναι δυνατόν να χρειαστεί αφαίρεση της συσκευής και χειρουργική σύγκλιση του ελλείματος.
Παρά το γεγονός ότι το FDA επιβάλλει αναγραφόμενη προειδοποίηση στον περιέκτη της συσκευής με νικέλιο για τη χρήση στους ήδη ευαισθητοποιημένους ασθενείς, δεν υπάρχουν αξιόπιστα δεδομένα από μεγάλες, προοπτικές μελέτες σχετικά με την επιδημιολογία, τον προγνωστικό ρόλο των επιδερμικών δοκιμασιών στο νικέλιο και την συσχέτιση των αποτελεσμάτων των δοκιμασιών με την κλινική εικόνα των ασθενών.
Σκοπός μας είναι να διερευνήσουμε αν η αλλεργία στο νικέλιο συνδέεται με την εμφάνιση της προαναφερθείσας κλινικής συμπτωματολογίας και τον προγνωστικό ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν οι δερματικές δοκιμασίες σε αυτό. Αυτό έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον αφού σε ευαισθητοποιημένους ασθενείς θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν η συσκευή σύγκλεισης με επικάλυψη του νικελίου σε πολυουρεθάνη και μικρή απελευθέρωση νικελίου στην κυκλοφορία. Για το λόγο αυτό, αποφασίσαμε να διεξάγουμε μια προοπτική και τυχαιοποιημένη μελέτη (Μελέτη INSPIRE- Investigation of Nickel Sensitization After Percutaneous Implantation of Patent Foramen Ovale Occluder). Το πρωτόκολλο της μελέτης έχει δηλωθεί και είναι διαθέσιμο στην παγκόσμια βάση κλινικών μελετών (NCT04713683, clinicaltrials.gov).
Η μελέτη διεξάγεται στο Αιμοδυναμικό Εργαστήριο της Α’ Καρδιολογικής Κλινικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), στο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ιπποκράτειο» καθώς και στο Τμήμα Επιδερμικών Δοκιμασιών της Α’ Κλινικής Αφροδίσιων και Δερματικών Νόσων του ΕΚΠΑ στο Νοσοκομείο “Ανδρέας Συγγρός” και είναι μια προοπτική και τυχαιοποιημένη μελέτη. Συμμετέχουν ο καθηγητής Καρδιολογίας Κωνσταντίνος Τούτουζας, ο υποψήφιος διδάκτορας Αναστάσιος Αποστολός και ο επίκουρος καθηγητής Δερματολογίας Αφροδισιολογίας Σταμάτιος Γρηγορίου καθώς και οι διευθυντές των κλινικών καθηγητής Καρδιολογίας Κωνσταντίνος Τσούφης και Δερματολογίας-Αφροδισιολογίας Αλέξανδρος Στρατηγός.
Όλοι οι ασθενείς υποβάλλονται, τόσο πριν όσο και μετά την επέμβαση σύγκλεισης, σε ειδική δερματική δοκιμασία για το νικέλιο και άλλα αλλεργιογόνα, ενώ κατά την επανεκτίμηση μετά την επέμβαση υποβάλλονται σε διαθωρακικό υπερηχογράφημα καρδιάς και πλήρη κλινική αξιολόγηση.
Τα καταληκτικά σημεία της μελέτης είναι ως εξής:
1. Η επίδραση της εμφύτευσης των προαναφερθέντων συσκευών στη μεταβολή των αποτελεσμάτων των δερματικών δοκιμασιών του νικελίου.
2. Η συσχέτιση της μεταβολής του αποτελέσματος των δερματικών δοκιμασιών του νικελίου με την κλινική εικόνα των ασθενών.
3. Η συσχέτιση της μεταβολής του αποτελέσματος των δερματικών δοκιμασιών του νικελίου με την πιθανή υπολειπόμενη επικοινωνία.
4. Η συσχέτιση της μεταβολής του αποτελέσματος των δερματικών δοκιμασιών των λοιπών αλλεργιογόνων με την κλινική εικόνα των ασθενών.
5. Η σύγκριση των ανωτέρων καταληκτικών σημείων, βάσει των δύο συσκευών που χρησιμοποιήθηκαν.
