Άρθρο στην Washington Post από τους John Muyskens, Naema Ahmed and Brady Dennis, 28/04/2022
Επιμέλεια: Μαργαρίτα Αριανούτσου – Φαραγγιτάκη | Καθηγήτρια Οικολογίας & Χερσαίων Οικοσυστημάτων, Τμήμα Βιολογίας ΕΚΠΑ
Τη χρονιά που πέρασε, καταγράφηκαν στην Ρωσία μεγαπυρκαγιές απίστευτα μεγάλης έκτασης που κατέκαψαν αχανείς δασικές εκτάσεις παράγοντας καπνό που έφτασε μέχρι το Βόρειο Πόλο ελευθερώνοντας στην ατμόσφαιρα μεγάλες ποσότητες αερίων του θερμοκηπίου.
Η κατάσταση επιδεινώθηκε από τη συνέχιση της εκτατικής υλοτομίας, ενώ στο σκηνικό έρχεται να προστεθεί και η αμείωτη επέκταση των καλλιεργούμενων εκτάσεων σε βάρος της δασοκάλυψης των τροπικών δασών στη Βραζιλία και άλλες περιοχές του πλανήτη με ρυθμό σαν να κατασκευάζονταν 10 γήπεδα ποδοσφαίρου ανά λεπτό.
Συνολικά και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Global Forest Watch από δορυφορικές εικόνες το 2021 χάθηκαν περίπου 255.000 τετρ. χιλιόμετρα δασών!!!
Ανάμεσα στις χώρες που έχασαν τις μεγαλύτερες εκτάσεις δασών λόγω των πυρκαγιών συγκαταλέγεται και η Ελλάδα, με τις τραγικές (ευτυχώς χωρίς ανθρώπινα θύματα) δασικές πυρκαγιές που κατέκαψαν εκτάσεις της Πελοποννήσου, της Αττικής, της Εύβοιας.
Ωστόσο, αρκετές από τις εκτάσεις αυτές θα ανακάμψουν με φυσικές διαδικασίες, οι οποίες όμως απαιτούν χρόνο και έτσι, τελικά, το ισοζύγιο γέρνει εις βάρος της δυνατότητας δέσμευσης CO2 και συνακόλουθης μείωσης των αυξανομένων συγκεντρώσεων θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα.
Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά. Σύμφωνα με ερευνητές του World Resources Institute (WRI), που ίδρυσε το πρόγραμμα Global Forest Watch 25 χρόνια πριν, αν και οι πυρκαγιές είναι συνιστώσα της λειτουργίας των δασών βορείων κωνοφόρων της Ρωσίας, τα περιστατικά του 2021 επηρέασαν και μεγάλες εκτάσεις με τυρφώνες, την στιγμή που λυώνουν ακόμη και μόνιμα παγοκαλύμματα. Αυτό συνεπάγεται απελευθέρωση μεγάλων ποσοτήτων άνθρακα, που είναι προφανές πως επιτείνει την κλιματική αλλαγή.
Δυστυχώς όλες οι ενδείξεις υποδηλώνουν πως η κατάσταση μάλλον χειροτερεύει. Η Διεθνής Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) στην πρόσφατη έκθεσή της αναφέρει πως οι ανθρωπογενείς εκπομπές αερίων έχουν συμβάλλει στην αύξηση των πυρκαγιών στις δυτικές πολιτείες των ΗΠΑ. Από την άλλη πλευρά, οι φωτιές συμβάλλουν στην αύξηση των εκπομπών των αερίων θερμοκηπίου, και θεωρούνται υπεύθυνες για την παραγωγή του 1/3 αυτών.
Εκτός όμως από τις φωτιές, δάση εκχερσώνονται για μετατροπή σε καλλιέργειες ή βοσκότοπους. Σε χώρες όπως η Βολιβία και περιοχές της Βραζιλίας στα όρια του Αμαζονίου μεγάλες εκτάσεις δασών εκχερσώνονται και μετατρέπονται σε μονοκαλλιέργειες σόγιας αλλά και σε βοσκοτόπους, συμβάλλοντας έτσι στην ενίσχυση του φαινομένου του θερμοκηπίου και στην απώλεια βιοποικιλότητας.
Οι χώρες στις οποίες καταγράφηκαν οι μεγαλύτερες απώλειες δασικών εκτάσεων λόγω αλλαγής χρήσεων γης το 2021 είναι η Βραζιλία, το Κονγκό, οι ΗΠΑ, η Ρωσία, ο Καναδάς και η Ινδονησία.
Προκειμένου να μειωθεί η ταχύτητα με την οποία υπερθερμαίνεται η Γη, οι ανθρώπινες κοινωνίες οφείλουν να καταβάλλουν σημαντικές προσπάθειες διατήρησης της δασοκάλυψης (και φυσικά μη περαιτέρω μείωσής της), γιατί τα δάση λειτουργούν ως δεξαμενή δέσμευσης και αποθήκευσης του CO2. Αν ο φαύλος κύκλος μεγαπυρκαγιών, αλλαγής χρήσεων γης και αποστράγγισης υγροτόπων συνεχιστεί με τον ίδιο ρυθμό που συμβαίνει τώρα, η Γη, κυριολεκτικά, θα μετατραπεί σε μια ακόμη πηγή εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου.
Η ευρωστία των δασών μπορεί να συμβάλλει στη συγκράτηση της ανόδου της θερμοκρασίας της Γης στον 1,5 οC, τιμή που αποτελούσε κύριο στόχο της συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα. Υπενθυμίζεται πως στη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα που πραγματοποιήθηκε στη Γλασκώβη το φθινόπωρο, 140 χώρες δεσμεύτηκαν να συμβάλλουν στην ανάσχεση της απώλειας των δασών μέχρι το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας. Οι αριθμοί ωστόσο, που παρατέθηκαν ανωτέρω, αποδεικνύουν το πόσο τεράστια πρόκληση είναι αυτό.
Η συνεδρία έληξε για λόγους ασφάλειας.