Στο περιοδικό Neurology, Neuroimmunology & Neuroinflammation (με συντελεστή απήχησης 8,5) δημοσιεύτηκε πρόσφατα εργασία 9 μελών των Α’ και Β’ Νευρολογικών κλινικών του ΕΚΠΑ (Ι. Τζάρτος, Κ. Βουμβουράκης, Γ. Τσιβγούλης, Ε. Αναγνώστου, Π. Κοκότης, Α. Μπονάκης, Μ. Μπρέγιαννη, Μ. Μπρέζα, Δ. Τζανετάκος,), 8 ακόμη συγγραφέων από άλλους Ελληνικούς φορείς και 4 συνεργατών διεθνών κέντρων. Την δημοσίευση αυτή σχολιάζουν ο Αναπλ. Καθηγητής Νευρολογίας-Νευροανοσολογίας ΕΚΠΑ Ιωάννης Τζάρτος, ο Καθηγητής Νευρολογίας ΕΚΠΑ Κωνσταντίνος Βουμβουράκης και ο Καθηγητής Νευρολογίας ΕΚΠΑ Γεώργιος Τσιβγούλης.
Το εν λόγω άρθρο αφορά την ανάπτυξη μιας πολύ ειδικής ανοσολογικής διάγνωσης της αυτοάνοσης αυτόνομης γαγγλιονοπάθειας (autoimmune autonomic ganglionopathy, AAG) με κυτταρικό ανοσοφθορισμό. Η μέθοδος αυτή ξεπερνά το μεγάλο μειονέκτημα της τρέχουσας ανοσολογικής διάγνωσης της AAG, συγκεκριμένα την μη ικανοποιητική ειδικότητα των χαμηλών τίτλων αντισωμάτων κατά του αντιγόνου της AAG (Neurol Neuroimmunol Neuroinflamm 2022;9:e1162. doi:10.1212/NXI.0000000000001162)
Αυτοαντισώματα κατά του νικοτινικού υποδοχέα της ακετυλοχολίνης με την α3-υπομονάδα (α3-nAChR), συνήθως ανιχνεύονται με τη μέθοδο της ραδιοανοσοκαθίζησης (RIPA), σε ασθενείς με AAG. Ωστόσο, χαμηλοί τίτλοι αντι-α3-nAChR αντισωμάτων ανιχνεύονται συχνά και σε άλλες νευρολογικές ασθένειες με αμφισβητήσιμη σημασία. Ο κύριος στόχος αυτής της μελέτης ήταν η ανάπτυξη μιας μεθόδου για την επιλεκτική ανίχνευση μόνο των δυνητικά παθογόνων αντι-α3-nAChR αντισωμάτων, παρόντων μόνο σε ασθενείς με AAG.
Χρησιμοποιήθηκαν οροί από 55 ασθενείς από την Ελλάδα, με πιθανή διαταραχή του αυτονόμου, και 13 ασθενείς από την Ιταλία με επιβεβαιωμένη διαταραχή του αυτονόμου. Επιπλέον, συμπεριλήφθηκαν οροί από 2628 ασθενείς στους οποίους υπήρχε υποψία για άλλα αυτοάνοσα νευρολογικά νοσήματα, ως αρνητικοί μάρτυρες.
Αναπτύχθηκε μια πρωτοποριακή, ευαίσθητη δοκιμασία κυτταρικού ανοσοφθορισμού (cell based assay, CBA), με κύτταρα επιμολυσμένα με τον α3-nAChR για την ανίχνευση αντισωμάτων έναντι της εξωκυτταρικής περιοχής του α3-nAChR. Είκοσι πέντε ασθενείς βρέθηκαν θετικοί σε αντισώματα κατά του α3-nAChR με τη μέθοδο της RIPA ενώ μόνο 15/25 ήταν θετικοί και με το CBA. Είναι ενδιαφέρον ότι και οι 15 θετικοί ασθενείς με το CBA είχαν AAG, ενώ οι 10 αρνητικοί με το CBA ασθενείς είχαν άλλες νευρολογικές ασθένειες. Κανένας ορός δεν δεσμεύτηκε σε κύτταρα χωρίς τον α3-nAChR και κανένας από τους 2628 ασθενείς μάρτυρες δεν ήταν θετικός με το CBA.
Συμπερασματικά, αυτή η μελέτη έδειξε ότι σε αντίθεση με την καθιερωμένη RIPA για τα αντισώματα κατά α3-nAChR, η οποία σε χαμηλούς τίτλους είναι ανεπαρκούς ειδικότητας για την AAG, το CBA που αναπτύχθηκε φαίνεται ότι είναι ειδικό για την ανίχνευση αντισωμάτων ειδικών για την AAG, και τουλάχιστον εξίσου ευαίσθητο με την RIPA.
