Πρώτη ελληνική έκδοση του βιβλίου ΥΠΝΕΡΩΤΟΜΑΧΙΑ σε επιμέλεια της ομότιμης καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών Σοφίας Ριζοπούλου

Η πρώτη απόδοση στην ελληνική γλώσσα ενός από τα πιο διάσημα βιβλία διεθνώς, με τον σύντομο τίτλο HYPNEROTOMACHIA POLIPHILI (ΥΠΝΕΡΩΤΟΜΑΧΙΑ ΠΟΛΙΦΙΛΟΥ) που κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο του Άλδου Μανούτιου στη Βενετία το 1499 και θεωρείται ως ένα από τα αριστουργήματα της τυπογραφίας, είναι γεγονός, από τις εκδόσεις Broken Hill το 2025. Την επιμέλεια της έκδοσης και τη μετάφραση έχει κάνει η ομότιμη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών Σοφία Ριζοπούλου.

Το εικονογραφημένο βιβλίο διακρίνεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος περιγράφεται με ονειρική αφήγηση η πολιτισμική περιήγηση ενός άνδρα, καθώς διασχίζει άλση, κήπους, απόκρημνα τοπία, εγκαταλειμμένες και μη ανθρωπογενείς κατασκευές, μέχρι να ξανασυναντηθεί με την αγαπημένη του. Το δεύτερο μέρος έχει σχέση με την οπτική της γυναίκας για το ειδύλλιο.

H σύνθετη λέξη HYPNEROTOMACHIA (ΥΠΝΕΡΩΤΟΜΑΧΙΑ) έχει προκύψει από μεταγλώττιση των τριών ελληνικών λέξεων: ΥΠΝΟΣ, ΕΡΩΤΑΣ, ΜΑΧΗ. Η σύνθετη λέξη POLIPHILI έχει γραφτεί στο παρελθόν μεταφρασμένη αποσπασματικά στα ελληνικά ως ΠΟΛΥΦΙΛΟΥ, επειδή θεωρήθηκε προερχόμενη από το επίρρημα «πολύ» και το ουσιαστικό «φίλος». Ωστόσο, στη σελίδα 83 του βιβλίου αποσαφηνίζεται η σημασία αυτής της λέξης (από τον ίδιο τον συγγραφέα). Δηλαδή, το πρώτο συνθετικό της λέξης, που είναι το όνομα του άνδρα, προέρχεται από το όνομα της αγαπημένης του που ονομάζεται POLIA (ΠΟΛΙΑ), άρα ΠΟΛΙ- και το δεύτερο συνθετικό από μεταγλώττιση της ελληνικής λέξης ΦΙΛΟΣ. Συνεπώς, η σύνθετη λέξη POLIPHILI (γενική πτώση) γράφεται ως ΠΟΛΙΦΙΛΟΥ.

Αρχικά το βιβλίο κυκλοφόρησε ως ανώνυμο. Αργότερα η συγγραφή αποδόθηκε σε ανθρώπους των γραμμάτων. Ωστόσο, επικρατέστερη είναι η εκδοχή ότι συγγραφέας ήταν ο Francesco Colonna (ένας αιρετικός μοναχός). O πλήρης τίτλος του βιβλίου είναι: «ΥΠΝΕΡΩΤΟΜΑΧΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΦΙΛΟΥ ΠΟΥ ΔΙΔΑΣΚΕΙ ΟΤΙ ΟΛΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΑ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΠΟΛΛΑ ΑΛΛΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΑΞΙΑ ΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗΣ».