Νέα & Ανακοινώσεις

Η πρώτη εικόνα της μαύρης τρύπας του Γαλαξία μας

Η πρώτη εικόνα της μαύρης τρύπας του Γαλαξία μας

Κεντρική φωτογραφία από space.com

Γ. Παράσχος (μέλος EHT, διδακτορικός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Κολωνίας και στο Max Planck Institute for Radio Astronomy της Βόννης)

Κ. Δασύρα (επίκουρη καθηγήτρια Τμήματος Φυσικής, ΕΚΠΑ)

Θ. Τραϊανού (μέλος EHT, μεταδιδακτορική ερευνήτρια Ανδαλουσιανού Ινστιτούτου Αστροφυσικής)

Πρότεινως, η ομάδα του Event Horizon Telescope (EHT ή Τηλεσκόπιο του Ορίζοντα Γεγονότων) αποκάλυψε την πρώτη εικόνα της υπερμεγέθους μαύρης τρύπας στο κέντρο του δικού μας Γαλαξία, στον Τοξότη Α*.   Για την ακρίβεια, αυτό που παρατηρήθηκε είναι ένας δακτύλιος ύλης που στροβιλίζεται γύρω από τη μαύρη τρύπα και βρίσκεται στο λεγόμενο ορίζοντα γεγονότων της. Ο ορίζοντας γεγονότων είναι η επιφάνεια πέρα από την οποία μπορεί να διαφύγει το φως αντί να παγιδευτεί στη μαύρη τρύπα λόγω της βαρυτική της έλξης. Χάρη, λοιπόν, σε αυτό το δακτύλιο ύλης και την ακτινοβολία που εκπέμπει μπορέσαμε, έμμεσα, να ‘δούμε’ τη μαύρη τρύπα μας. Έτσι, στην πρόσφατα δημοσιευμένη εικόνα του ΕΗΤ φαίνεται μια ‘σκιά΄ από το κέντρο εώς τον ορίζοντα γεγονότων, και μετά ο δακτύλιος ύλης παραέξω, ο οποίος μπορεί μάλιστα να τροφοδοτήσει τη μαύρη τρύπα. Το κατόρθωμα αυτό, που έγινε είδηση σε όλο τον κόσμο, απέδειξε ότι όντως μια μεγάλη συγκέντρωση μάζας, ίση με 4 εκατομμύρια φορές τη μάζα του Ήλιου μας, αποτελεί τη μαύρη τρύπα του Γαλαξία μας. Ο ορίζοντας γεγονότων της είναι συγκρίσιμος με το 1/3 της απόστασης Γης-Ηλίου. Δεδομένου όμως ότι ο δακτύλιος ύλης σε αυτή την περιοχή περιστρέφεται με ταχύτητα κοντά στην ταχύτητα του φωτός – την μεγαλύτερη ταχύτητα που είναι δυνατόν να κινηθεί οτιδήποτε στο σύμπαν – η διεξαγωγή μιας παρατήρησης και η παραγωγή μιας εικόνας είναι δύσκολη υπόθεση. Ο δακτύλιος αλλάζει την εμφάνισή του μέσα σε λίγες ώρες και αυτό συμβάλλει στην ασυμμετρία της κατανομής του φωτός.

image 19

Η μέτρηση κατέστη δυνατή χάρη σε μια τεχνική που ονομάζεται συμβολομετρία πολύ μεγάλης γραμμής βάσης (Very Long Baseline Interferometry, συντ.: VLBI). Η συμβολομετρία βασίζεται στο να συνδυαστεί το σήμα από δυάδες τηλεσκοπίων, όσο μακριά κι αν είναι, αρκεί να γνωρίζουμε το χρόνο που το φως έφτασε στο κάθε τηλεσκόπιο. Η τεχνική εφαρμόζεται μόνο με ραδιοτηλεσκόπια, χάρη στον τρόπο που ανιχνεύεται το φως στα ραδιοφωνικά μήκη κύματος: ενώ στο οπτικό μπορούμε να καταγράψουμε την ένταση του φωτός από διάφορα σημεία του ουρανού σε κάμερες, στο ραδιοφωνικό μπορούμε να καταγράψουμε και την ένταση αλλά και την απαιτούμενη διαφορά χρόνου στα ηλεκτρονικά συστήματα. Έτσι μπορούμε να κάνουμε ενισχυτική συνέλιξη του σήματος. Η μεγάλη επιτυχία, λοιπόν, του πειράματος είναι ότι η ανάλυση της εικόνας ήταν ίση με αυτή ενός φανταστικού τηλεσκοπίου με διάμετρο όμοια με αυτή ολόκληρης της Γης, δεδομένου ότι χρησιμοποιήθηκαν ραδιοτηλεσκόπια σε διάφορες γωνιές της Γης. Από τη Χιλή στην Ισπανία, τη Χαβάη και το Νότιο Πόλο. Αυτό οδήγησε σε εικόνα που θα μπορούσε να διακρίνει ένα μήλο στην επιφάνεια της Σελήνης.  Επιπλέον, η παρατήρηση της περιοχής κοντά στην μαύρη τρύπα είναι πολύ πιο δύσκολη στο οπτικό λόγω της ενδογαλαξιακής σκόνης που βρίσκεται κατά μήκος της διαδρομής κι απορροφά το φως. Στα ραδιοκύματα ωστόσο, αυτό το πρόβλημα δεν υφίσταται, καθώς έχουν μεγάλο μήκος κύματος συγκριτικά με τους κόκκους της σκόνης που δρουν σαν ‘εμπόδιο’ κατά τη διάδοση του φωτός.

Η διαδικασία απεικόνισης που χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή της εικόνας του Τοξότη Α* είναι η ίδια με εκείνη της πρώτης εικόνας μιας μαύρης τρύπας, εκείνης του ραδιογαλαξία Μ87, η οποία δημοσιεύθηκε το 2019 από το ΕΗΤ. Από τότε, φυσικά, έχουν συμβεί πολλά. Χρησιμοποιώντας τα δεδομένα των ίδιων παρατηρήσεων, το EHT μελέτησε το μαγνητικό πεδίο στον άμεσο περίγυρο της μαύρης τρύπας του M87, μέσω της πόλωσης του φωτός. Αυτό πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό εγχείρημα, καθώς το μαγνητικό πεδίο παίζει καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία αστροφυσικών πιδάκων που μπορούν να επηρεάσουν το αέριο σε γαλαξίες. Σήμερα πραγματοποιούνται συνεχείς, βελτιωμένες παρατηρήσεις τόσο των δύο αυτών μελανών οπών, όσο και άλλων πηγών, που υπόσχονται συναρπαστικά αποτελέσματα και στο μέλλον. Για τις νέες παρατηρήσεις του ραδιογαλαξία 3C84 (γνωστού κι ως NGC1275 ή Α του Περσέα), κύριος επιστημονικός υπεύθυνος των παρατηρήσεων είναι ο Γιώργος Παράσχος, παλαιός προπτυχιακός και μεταπτυχιακός φοιτητής του Τομέα Αστροφυσικής, Αστρονομίας, και Μηχανικής του Τμήματος Φυσικής του ΕΚΠΑ και πλέον μέλος της μεγάλης διεθνούς ομάδας του ΕΗΤ.  Ακόμα μία Ελληνίδα της ομάδας είναι η Θάλεια Τραϊανού, που ηγείται με παρόμοιο τρόπο των παρατηρήσεων για το γαλαξία 3C454.3.

image 20
Το χρώμα της Σελήνης – με αφορμή την Ημέρα της Πανσελήνου του Μαΐου / Ημέρα του Βούδα

Το χρώμα της Σελήνης – με αφορμή την Ημέρα της Πανσελήνου του Μαΐου / Ημέρα του Βούδα

Το χρώμα της Σελήνης είναι κάτι που ποικίλει κάθε φορά που την παρατηρούμε και εξαρτάται κυρίως από τις τοπικές ατμοσφαιρικές συνθήκες. Έχουμε σίγουρα δει μια κατακόκκινη πανσέληνο να ανατέλλει στον ορίζοντα κατά τους θερινούς μήνες, ενώ άλλοτε μια ολόλαμπρη ασημένια πανσέληνος δεσπόζει ψηλά στον ουρανό κατά τους χειμερινούς μήνες. Στην πραγματικότητα, το χρώμα της Σελήνης […]

Συναντήσεις στο πλαίσιο του μαθήματος «Κινηματογράφος και οπτικοακουστικές τέχνες στην εκπαίδευση I»

Συναντήσεις στο πλαίσιο του μαθήματος «Κινηματογράφος και οπτικοακουστικές τέχνες στην εκπαίδευση I»

Οι προπτυχιακοί φοιτητές του Τμήματος Ψηφιακών Τεχνών και Κινηματογράφου συνομίλησαν κατά τη διάρκεια του εαρινού εξαμήνου με γυναίκες που δραστηριοποιούνται στον χώρο της κινηματογραφικής εκπαίδευσης, προκειμένου να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους σε θεωρητικά και πρακτικά ζητήματα καθώς  και ζητήματα μεθοδολογίας, που αφορούν το συγκεκριμένο πεδίο. Η Αναστασία Βλαχάκη από το Κέντρο Οπτικοακουστικής Παιδείας ΚΑΡΠΟΣ στις […]

«MBA Strategic Management and Competitiveness/Στρατηγική Διοίκηση και Ανταγωνιστικότητα» | Πρόσκληση υποψηφιοτήτων

«MBA Strategic Management and Competitiveness/Στρατηγική Διοίκηση και Ανταγωνιστικότητα» | Πρόσκληση υποψηφιοτήτων

Το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών (ΤΟΕ) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) και το Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας καλούν τους ενδιαφερόμενους να υποβάλουν υποψηφιότητα για την παρακολούθηση του Διϊδρυματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (Δ.Π.Μ.Σ.) «MBA Strategic Management and Competitiveness / Στρατηγική Διοίκηση και Ανταγωνιστικότητα» που ξεκινά από το χειμερινό εξάμηνο […]

Συναντήσεις στο πλαίσιο του μαθήματος «Κινηματογράφος και οπτικοακουστικές τέχνες στην εκπαίδευση I»

Συναντήσεις στο πλαίσιο του μαθήματος «Κινηματογράφος και οπτικοακουστικές τέχνες στην εκπαίδευση I»

Οι προπτυχιακοί φοιτητές του Τμήματος Ψηφιακών Τεχνών και Κινηματογράφου συνομίλησαν κατά τη διάρκεια του εαρινού εξαμήνου με γυναίκες που δραστηριοποιούνται στον χώρο της κινηματογραφικής εκπαίδευσης, προκειμένου να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους σε θεωρητικά και πρακτικά ζητήματα καθώς  και ζητήματα μεθοδολογίας, που αφορούν το συγκεκριμένο πεδίο. Η Αναστασία Βλαχάκη από το Κέντρο Οπτικοακουστικής Παιδείας ΚΑΡΠΟΣ στις […]

«MBA Strategic Management and Competitiveness/Στρατηγική Διοίκηση και Ανταγωνιστικότητα» | Πρόσκληση υποψηφιοτήτων

«MBA Strategic Management and Competitiveness/Στρατηγική Διοίκηση και Ανταγωνιστικότητα» | Πρόσκληση υποψηφιοτήτων

Το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών (ΤΟΕ) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) και το Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας καλούν τους ενδιαφερόμενους να υποβάλουν υποψηφιότητα για την παρακολούθηση του Διϊδρυματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (Δ.Π.Μ.Σ.) «MBA Strategic Management and Competitiveness / Στρατηγική Διοίκηση και Ανταγωνιστικότητα» που ξεκινά από το χειμερινό εξάμηνο […]

Συναυλία Jazz του Τμήματος Μουσικών Σπουδών ΕΚΠΑ [2 Ιουλίου]

Συναυλία Jazz του Τμήματος Μουσικών Σπουδών ΕΚΠΑ [2 Ιουλίου]

Την Τετάρτη 2 Ιουλίου και ώρα 21:00, το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ διοργανώνει σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών Συναυλία Jazz, στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, Λόφος Νυμφών. Στη συναυλία του Jazz Συνόλου συμμετέχουν φοιτητές και καθηγητές της Jazz κατεύθυνσης του Τμήματος Μουσικών Σπουδών. Διδασκαλία – Ενορχηστρώσεις: Σπύρος Μάνεσης Η είσοδος είναι ελεύθερη.

Νομική Σχολή: Νέα παγκόσμια διάκριση στον Διεθνή Διαγωνισμό Εικονικής Δίκης στο Δίκαιο του Αέρα

Νομική Σχολή: Νέα παγκόσμια διάκριση στον Διεθνή Διαγωνισμό Εικονικής Δίκης στο Δίκαιο του Αέρα

Με ιδιαίτερη χαρά ανακοινώνεται ότι η φετινή ομάδα της Νομικής Σχολής Αθηνών που συμμετείχε στον Διεθνή Διαγωνισμό Εικονικής Δίκης στο Δίκαιο του Αέρα, «Leiden-Sarin Air Law Moot Court Competition 2025», ο οποίος διεξήχθη από τις 25 έως τις 27 Απριλίου ε.ε. στην Αθήνα, κατέκτησε την 3η θέση παγκοσμίως στη φάση των προφορικών αγορεύσεων (Oral Pleadings) […]

Ρεπορτάζ του τηλεοπτικού σταθμού Alpha TV για τα εγκαίνια του ανακαινισμένου κτηρίου του Νέου Χημείου

Ρεπορτάζ του τηλεοπτικού σταθμού Alpha TV για τα εγκαίνια του ανακαινισμένου κτηρίου του Νέου Χημείου

Ο τηλεοπτικός σταθμός Alpha TV σε ρεπορτάζ του αναφέρθηκε στα εγκαίνια του ανακαινισμένου κτηρίου του Νέου Χημείου. Με την τελετή εγκαινίων, παραδόθηκε και επίσημα στην πανεπιστημιακή κοινότητα το ανακαινισμένο κτήριο του ιστορικού Νέου Χημείου, στο κέντρο της Αθήνας, επί των οδών Μαυρομιχάλη, Ναυαρίνου και Χαριλάου Τρικούπη. Με την ολοκλήρωση του έργου της αποκατάστασης και της […]

Απώλεια του Ομότιμου Καθηγητή Λουκά Σπάρου

Απώλεια του Ομότιμου Καθηγητή Λουκά Σπάρου

Η ακαδημαϊκή κοινότητα του Τμήματος Νοσηλευτικής του ΕΚΠΑ, με βαθιά θλίψη πληροφορήθηκε την απώλεια του Λουκά Σπάρου σε ηλικία 91 ετών, Ομότιμου Καθηγητή του Τμήματός μας. Ο αποθανών υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη του Τμήματος και στη συνέχεια διετέλεσε Πρόεδρος για 8 έτη. Υπήρξε ο πρώτος Διευθυντής του Μεταπτυχιακού Προγράμματος του Τμήματος (1983), ενώ επέβλεψε […]

Eκδημία του Αναπληρωτή Καθηγητή της Οδοντιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Λάμπρου Γκουτζάνη

Eκδημία του Αναπληρωτή Καθηγητή της Οδοντιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Λάμπρου Γκουτζάνη

Με βαθύτατη οδύνη σας ανακοινώνουμε την πρόωρη και αδόκητη εκδημία του Αναπληρωτή Καθηγητή της Οδοντιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Λάμπρου Γκουτζάνη. Ο εκλιπών υπηρέτησε με αφοσίωση την Οδοντιατρική επί πολλά έτη ως μέλος ΔΕΠ της Κλινικής Στοματικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργική, συνεισφέροντας ουσιαστικά και πολύπλευρα στη θεωρητική και κλινική εκπαίδευση των προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών και των […]

Αναγορεύτηκε Eπίτιμος Διδάκτορας του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής ο Θανάσης Χατζόπουλος

Αναγορεύτηκε Eπίτιμος Διδάκτορας του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής ο Θανάσης Χατζόπουλος

Επίτιμος διδάκτορας του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών αναγορεύτηκε ο κύριος Θανάσης Χατζόπουλος, Ποιητής, Μεταφραστής, Παιδοψυχίατρος και Ψυχαναλυτής. Η τελετή αναγόρευσης πραγματοποιήθηκε την 26η Ιουνίου 2025, ημέρα Πέμπτη και ώρα 19.00 στη Μεγάλη Αίθουσα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Την προσφώνηση έκανε ο Πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού […]

Νομική Σχολή: Νέα παγκόσμια διάκριση στον Διεθνή Διαγωνισμό Εικονικής Δίκης στο Δίκαιο του Αέρα

Νομική Σχολή: Νέα παγκόσμια διάκριση στον Διεθνή Διαγωνισμό Εικονικής Δίκης στο Δίκαιο του Αέρα

Με ιδιαίτερη χαρά ανακοινώνεται ότι η φετινή ομάδα της Νομικής Σχολής Αθηνών που συμμετείχε στον Διεθνή Διαγωνισμό Εικονικής Δίκης στο Δίκαιο του Αέρα, «Leiden-Sarin Air Law Moot Court Competition 2025», ο οποίος διεξήχθη από τις 25 έως τις 27 Απριλίου ε.ε. στην Αθήνα, κατέκτησε την 3η θέση παγκοσμίως στη φάση των προφορικών αγορεύσεων (Oral Pleadings) […]

Ρεπορτάζ του τηλεοπτικού σταθμού Alpha TV για τα εγκαίνια του ανακαινισμένου κτηρίου του Νέου Χημείου

Ρεπορτάζ του τηλεοπτικού σταθμού Alpha TV για τα εγκαίνια του ανακαινισμένου κτηρίου του Νέου Χημείου

Ο τηλεοπτικός σταθμός Alpha TV σε ρεπορτάζ του αναφέρθηκε στα εγκαίνια του ανακαινισμένου κτηρίου του Νέου Χημείου. Με την τελετή εγκαινίων, παραδόθηκε και επίσημα στην πανεπιστημιακή κοινότητα το ανακαινισμένο κτήριο του ιστορικού Νέου Χημείου, στο κέντρο της Αθήνας, επί των οδών Μαυρομιχάλη, Ναυαρίνου και Χαριλάου Τρικούπη. Με την ολοκλήρωση του έργου της αποκατάστασης και της […]

Απώλεια του Ομότιμου Καθηγητή Λουκά Σπάρου

Απώλεια του Ομότιμου Καθηγητή Λουκά Σπάρου

Η ακαδημαϊκή κοινότητα του Τμήματος Νοσηλευτικής του ΕΚΠΑ, με βαθιά θλίψη πληροφορήθηκε την απώλεια του Λουκά Σπάρου σε ηλικία 91 ετών, Ομότιμου Καθηγητή του Τμήματός μας. Ο αποθανών υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη του Τμήματος και στη συνέχεια διετέλεσε Πρόεδρος για 8 έτη. Υπήρξε ο πρώτος Διευθυντής του Μεταπτυχιακού Προγράμματος του Τμήματος (1983), ενώ επέβλεψε […]

Eκδημία του Αναπληρωτή Καθηγητή της Οδοντιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Λάμπρου Γκουτζάνη

Eκδημία του Αναπληρωτή Καθηγητή της Οδοντιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Λάμπρου Γκουτζάνη

Με βαθύτατη οδύνη σας ανακοινώνουμε την πρόωρη και αδόκητη εκδημία του Αναπληρωτή Καθηγητή της Οδοντιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Λάμπρου Γκουτζάνη. Ο εκλιπών υπηρέτησε με αφοσίωση την Οδοντιατρική επί πολλά έτη ως μέλος ΔΕΠ της Κλινικής Στοματικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργική, συνεισφέροντας ουσιαστικά και πολύπλευρα στη θεωρητική και κλινική εκπαίδευση των προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών και των […]

Αναγορεύτηκε Eπίτιμος Διδάκτορας του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής ο Θανάσης Χατζόπουλος

Αναγορεύτηκε Eπίτιμος Διδάκτορας του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής ο Θανάσης Χατζόπουλος

Επίτιμος διδάκτορας του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών αναγορεύτηκε ο κύριος Θανάσης Χατζόπουλος, Ποιητής, Μεταφραστής, Παιδοψυχίατρος και Ψυχαναλυτής. Η τελετή αναγόρευσης πραγματοποιήθηκε την 26η Ιουνίου 2025, ημέρα Πέμπτη και ώρα 19.00 στη Μεγάλη Αίθουσα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Την προσφώνηση έκανε ο Πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού […]

Το Πανεπιστήμιο Αθηνών

Το Ε.Κ.Π.Α. το οποίο εγκαινιάστηκε στις 3 Μαΐου του 1837, αρχικά στεγάστηκε σε ένα ανακαινισμένο οθωμανικό κτήριο στη βορειοανατολική πλευρά της Ακρόπολης, το οποίο στις μέρες μας έχει ανακαινιστεί και λειτουργεί ως Μουσείο του Πανεπιστημίου. Αρχικά ονομάστηκε «Οθωνικό Πανεπιστήμιο» από το όνομα του πρώτου βασιλιά της Ελλάδας Όθωνα και αποτελούνταν από 4 ακαδημαϊκά Τμήματα με 52 φοιτητές. Καθώς αποτελούσε το πρώτο Πανεπιστήμιο του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, αλλά και της ευρύτερης βαλκανικής και μεσογειακής περιοχής, απέκτησε σημαντικό κοινωνικο-ιστορικό ρόλο, ο οποίος υπήρξε καθοριστικός για την παραγωγή συγκεκριμένης γνώσης και πολιτισμού μέσα στη χώρα.

Stay Connected

Ακολουθήστε το hub.uoa.gr στα Social Media

Newsletter

Γραφτείτε για να λαμβάνετε ενημερώσεις

closebutton
Μετάβαση στο περιεχόμενο