Τον Πανηγυρικό για την 25η Μαρτίου εκφώνησε στην δοξολογία της Αρχιεπισκοπής Κύπρου ο Πρύτανης Καθηγητής Γεράσιμος Σιάσος

Στην Πανηγυρική Δοξολογία που τελέστηκε στον Ιερό Ναό Παναγίας Φανερωμένης στη Λευκωσία, στις 10:00 το πρωί, χοροστατούντος του Μακαριώτατου Αρχιεπισκόπου Κύπρου κ.κ. Γεωργίου, με την παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Νίκου Χριστοδουλίδη, o Πρύτανης του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Καθηγητής Γεράσιμος Σιάσος, εκφώνησε τον πανηγυρικό της ημέρας για την επέτειο της 25ης Μαρτίου.

Παρέστησαν επίσης, μεταξύ άλλων, η Α.Ε. η Πρόεδρος της Βουλής κ. Αννίτα Δημητρίου, η Α.Ε. ο Πρέσβης της Ελλάδας κ. Ιωάννης Παπαμελετίου και οι άλλες πολιτικές και στρατιωτικές αρχές του τόπου.

Στην ομιλία του, ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών Γεράσιμος Σιάσος, ανέφερε, μεταξύ άλλων «Στον ιστορικό Ιερό Ναό της Παναγίας της Φανερωμένης στη Λευκωσία την 25^η Μαρτίου, αισθάνομαι  έντονο το  χρέος, ως Πρύτανης του πρώτου και μεγαλύτερου Πανεπιστημίου όλου του ελληνισμού, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, να εκφωνήσω τον «προσήκοντα λόγο» στον επετειακό εορτασμό του Αγώνα του 1821 και να αναφερθώ ευγνωμόνως  στην  ανεκτίμητη δυναμική παρουσία του Κυπριακού Ελληνισμού στους Εθνικούς Αγώνες Ελευθερίας.

Να τιμά κανείς με λόγια τους προγόνους μας και τις θυσίες που καθόρισαν την πορεία του έθνους μας δεν είναι ποτέ εύκολο. Πολύ περισσότερο όταν πρόκειται για έναν αγώνα τόσο μεγάλο, όπως η Επανάσταση του 1821. Έναν αγώνα που φαινόταν σχεδόν αδύνατος στα μάτια της Ευρώπης εκείνης της εποχής και άλλαξε βαθιά τον τρόπο που οι λαοί αντιλαμβάνονταν το δικαίωμά τους στην ελευθερία και στην αυτοδιάθεση. Έναν αγώνα που τόλμησε να αμφισβητήσει ευθέως τις πολιτικές δυνάμεις της εποχής και κόστισε τη ζωή σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού στις περιοχές που τελικά ελευθερώθηκαν.

Με αμέτρητες θυσίες και ποτάμια αίματος, ο ηρωικός εκείνος αγώνας έφερε τα πρώτα του αποτελέσματα: η ελευθερία επέστρεψε, έστω και σε περιορισμένο τμήμα της ελληνικής γης. Το ελληνικό έθνος, που τότε κινδύνευε να χαθεί, διασώθηκε ως συγκροτημένο κράτος, με στόχο να κρατήσει ζωντανή την παράδοσή του, να συνεχίσει τον ελληνικό πολιτισμό και να επιδιώξει την εδαφική του αποκατάσταση. Ταυτόχρονα, άναψε τη σπίθα της απελευθέρωσης και σε άλλους λαούς των Βαλκανίων, περιορίζοντας την έκταση της οθωμανικής κυριαρχίας.

Η ουσιαστικότερη συνεισφορά της Ελληνικής Επανάστασης στην πολιτική ιστορία της Ευρώπης δεν ήταν άλλη από τη ρωγμή που προκάλεσε στο δόγμα της Ιεράς Συμμαχίας. Μέσα από τον αγώνα των Ελλήνων, άρχισε να κερδίζει έδαφος η αρχή της ελευθερίας και της αυτοδιάθεσης των λαών — θεμέλιο του ευρωπαϊκού φιλελευθερισμού που επρόκειτο να κυριαρχήσει τις επόμενες δεκαετίες. Έτσι, η Επανάσταση του 1821 δεν ήταν μόνο μια κορυφαία στιγμή της ελληνικής ιστορίας, αλλά και μια ιστορική τομή για την ίδια την Ευρώπη, που άρχισε να εγκαταλείπει τον απολυταρχισμό στρεφόμενη στις αξίες της πολιτικής ελευθερίας.

Έχει διασωθεί επιστολή του Αλέξανδρου Υψηλάντη προς τον Αρχιεπίσκοπο Κυπριανό, με ημερομηνία 8 Οκτωβρίου 1820, την οποία παρέδωσε ο Φιλικός Αντώνιος Πελοπίδας. Στο μήνυμα αυτό, με τη χαρακτηριστική μυστική φρασεολογία των Φιλικών, ο Υψηλάντης καλούσε τον Κυπριανό να αποστείλει άμεσα τη βοήθειά του, σημειώνοντας ότι «η έναρξις του Σχολείου εγγίζει».

Στο Ιστορικό και Εθνολογικό Μουσείο Αθηνών, σώζεται πολεμική σημαία με την επιγραφή: «Σημέα Εληνηκί Πάτρης Κύπρου». Πιθανότατα αυτή να ανήκε σε ξεχωριστή ομάδα Κυπρίων αγωνιστών οι οποίοι θα έλαβαν μέρος στις πολεμικές αναμετρήσεις.

Το 1827 ο Ιωάννης Kαποδίστριας τόνιζε σε εκπρόσωπο του Αγγλικού Υπουργείου Εξωτερικών ότι τα όρια τού υπό ίδρυση Ελληνικού κράτους καθορίζονται «ὑπὸ τοῦ αἵματος τοῦ ἐκχυθέντος εἰς τὰ σφαγεῖα τῶν Kυδωνιῶν, τῆς Kύπρου, τῆς Xίου, τῆς Kρήτης, τῶν Ψαρῶν καὶ τοῦ Mεσολογγίου»· και τον Οκτώβριο του 1828, σε υπόμνημά του στους πρεσβευτές των Mεγάλων Δυνάμεων που συνεδρίαζαν στον Πόρο, πρόσθετε ότι η ιστορία και τα αρχαιολογικά μνημεία μαρτυρούν ότι «ἡ Pόδος, ἡ Kύπρος καὶ τόσαι ἄλλαι ἀκόμη (νῆσοι) εἶναι τῆς Ἑλλάδος διαμελίσματα». Οι δε Kύπριοι με επιστολές τους προς τον Ιωάννη Kαποδίστρια ζητούσαν τη βοήθειά του για την απελευθέρωση της Kύπρου και τη συμπερίληψή της στο Ελληνικό κράτος.

Το όραμα της Ελευθερίας και της ΕΝΩΣΗΣ ΜΕ ΤΗ ΜΗΤΕΡΑ ΕΛΛΑΔΑ έμεινε ολοζώντανο.

Η ιστορία του ελληνικού κράτους είναι συνυφασμένη με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Επί έναν αιώνα μετά την Επανάσταση του 1821 ήταν το μόνο Πανεπιστήμιο στη χώρα. Στο Πανεπιστήμιο Αθηνών διατυπώθηκαν για πρώτη φορά οι επιστήμες και τα επιστημονικά πεδία. Στο Πανεπιστήμιο στηρίχθηκε το Ελληνικό Κράτος για την ανασυγκρότηση του και την ανάπτυξη και στελέχωση όλων των δομών του (Σχολεία, Νοσοκομεία, Δημόσιες Υπηρεσίες, Δικαστήρια). Το Πανεπιστήμιο Αθηνών ιδρύθηκε ως πνευματικός ταγός του νεοσύστατου κράτους και αποτέλεσε τον κυριότερο πυλώνα για την ανασυγκρότηση της χώρας αλλά και για τη διαμόρφωση της εθνικής μας συνείδησης. Για το λόγο αυτό ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης αποκαλούσε το Πανεπιστήμιο: το «Εθνικό σπίτι της Ελλάδας».

Το Πανεπιστήμιο Αθηνών έχει από την ίδρυση του το 1837 ακατάλυτους και άρρηκτους δεσμούς με την Κύπρο. Χάρη καταρχάς στην εκπαίδευση εκατοντάδων χιλιάδων Κυπρίων φοιτητών και φοιτητριών, επί δύο αιώνες στα αμφιθέατρα του. Άλλωστε το Πανεπιστήμιο Αθηνών ήταν και το πρώτο ακαδημαϊκό ίδρυμα στη νοτιοανατολική Ευρώπη και επί έναν αιώνα αποτέλεσε τον μοναδικό πυλώνα εκπαίδευσης όλων των Ελλήνων.

Η φοίτηση των Κύπριων φοιτητών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών αποτέλεσε τη βάση για την εξοικείωση τους με τα ιδεώδη της Κλασικής Ελληνικής Παιδείας κρατώντας τους σθεναρά κοντά στην Ελληνορθόδοξη παράδοση και Ελληνική γλώσσα. Χιλιάδες Κύπριοι φοιτητές και φοιτήτριες επέστρεψαν στη Μεγαλόνησο συμβάλλοντας καθοριστικά στην πνευματική και οικονομική της ανάπτυξη. Είναι γνωστό εξάλλου ότι πολλές προσωπικότητες της σύγχρονης Κύπρου έχουν αποφοιτήσει από το Πανεπιστήμιό μας.

Διαρκής,  πολύπλευρη, και ενεργός είναι η συμπαράσταση του Πανεπιστημίου μας στην αγωνιστική πορεία του  Κυπριακού Ελληνισμού. Χαρακτηριστικές ήταν οι μαζικές διαδηλώσεις κατά τη διάρκεια του Αγώνα (1955-1959), με έντονες διαμαρτυρίες έξω από την Αγγλική Πρεσβεία των Αθηνών για τους απαγχονισμούς αγωνιστών. Το σπίτι του Κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Γεράσιμου Κονιδάρη χρησιμοποιήθηκε από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο για την ορκωμοσία των αρχηγών της ΕΟΚΑ το 1953.

Το 1974, ας φέρουμε στη μνήμη μας το ηχηρό ψήφισμα που έστειλε η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Αθηνών προς όλα τα Πανεπιστήμια του κόσμου όπου εκφράζεται η  ακράδαντη υποστήριξη του Ιδρύματος στον αγώνα της Κύπρου, καταγγέλλοντας τις τουρκικές θηριωδίες. Σε απάντηση ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος, απόφοιτος του Πανεπιστημίου Αθηνών, απέστειλε μια συγκινητική επιστολή προς το Πανεπιστήμιο εκφράζοντας την βαθιά του ευγνωμοσύνη, διότι «ἐνισχύει σημαντικῶς τὸν ἀγῶνα τῶν Κυπρίων καὶ ἐμπλουτίζει τὴν δικαίαν ὑπόθεσίν τους με πολύτιμον ἠθικὸν κεφάλαιον».

Και στα νεότερα χρόνια, μετά τη  βάρβαρη τουρκική εισβολή και τη συνεχιζόμενη έκτοτε παράνομη και βίαιη κατοχή πανάρχαιων ελληνικών κοιτίδων, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ξεκίνησε μια σύντονη προσπάθεια να συνδράμει δημιουργικά τον σκληρά δοκιμαζόμενο Ελληνισμό της Μεγαλονήσου, με ένα πρόγραμμα αναρίθμητων ενεργειών και εκδηλώσεων, που συνεχίζεται μέχρι σήμερα, εμπλουτιζόμενο και προσαρμοζόμενο στις περιστάσεις. Αναλήφθηκαν σημαντικές πρωτοβουλίες για την προώθηση του εθνικού μας θέματος, με έκδοση ψηφισμάτων και παραστάσεις σε διεθνείς οργανισμούς, οργάνωση σχετικών ημερίδων, συμποσίων και επιστημονικών συνεδρίων και οι αναρίθμητες ετήσιες επετειακές εκδηλώσεις στην Αθήνα και αλλού. Εισήχθησαν μαθήματα για την Κύπρο σε προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών.

Και συνεχίζουμε, με βασικούς πάντα στόχους τη διεύρυνση της αυτογνωσίας μας και στις δύο συνιστώσες του Ελληνισμού και  τη σφυρηλάτηση της ενότητάς μας.

Η ίδρυση παραρτήματος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών στην Κύπρο αποτελεί ένα εγχείρημα εθνικής σημασίας, εφόσον ευοδωθεί θα αποτελέσει ένα ορόσημο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και την ακαδημαϊκή συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου, που θα διατηρήσει και θα ενισχύσει περαιτέρω τους υπάρχοντες ισχυρούς εθνικούς δεσμούς, θα προσφέρει νέες ευκαιρίες στους φοιτητές και στους ακαδημαϊκούς μας και θα αποτελέσει έναν  φάρο εκπαίδευσης, επιστημονικής έρευνας και καινοτομίας στην Κύπρο. Βασικός μας στόχος είναι η ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα να πραγματοποιηθεί μέσω του Εθνικού μας Πανεπιστημίου.

Η 25^η Μαρτίου είναι η πιο σημαντική επέτειος όλου του Ελληνισμού καθώς αποτελεί επίσημη αφετηρία της εθνικής παλιγγενεσίας.

Όπως τότε, έτσι και τώρα, ο αγώνας συνεχίζεται, με πίστη, καρτερία και επίγνωση της ιστορικής μας ευθύνης. Όπως ο ξεσηκωμός του 1821 συνένωσε τότε τους Έλληνες, έτσι και σήμερα η μνήμη αυτής της Επανάστασης που οδήγησε στη συγκρότηση του σύγχρονου ελληνικού κράτους οφείλει να μας αφυπνίζει και να μας συνενώνει.

Ακριβώς αυτήν την ενότητα επεσήμανε ο Αριστοτέλης στα Πολιτικά του πριν από 23 αιώνες ως τον καταλύτη της ειρήνης, της προόδου και της μεγαλουργίας:

«Το γένος των Ελλήνων, (επισημαίνει ο Αριστοτέλης), το οποίο λόγω της γεωγραφικής του θέσης βρίσκεται ανάμεσα ακριβώς [στους Ευρωπαίους και τους Ασιάτες], έχει τις αρετές και των δύο, διότι διαθέτει ταυτόχρονα έντονο θυμικό και οξεία διάνοια, και για αυτόν τον λόγο ακριβώς ζει ελεύθερο και πολιτεύεται με τον καλύτερο τρόπο και, εάν είχε ενιαίο πολίτευμα, θα μπορούσε να κυριαρχεί πάνω σε όλους».

Ας προσέξουμε όσα μας λέει ο Αριστοτέλης. Οι Έλληνες, λέει, είμαστε ευφυέστατοι, και έχουμε θάρρος και ελεύθερο πολίτευμα. Όμως αφήνει να υπονοηθεί πως απουσιάζει ενίοτε η ενότητα. Δεν είμαστε πάντα ενωμένοι, και όταν αυτό συμβαίνει οδηγούμαστε στην καταστροφή. Η δύναμη των Ελλήνων είναι η ενότητα και αυτή ακριβώς την ενότητα οφείλουμε να θέτουμε στο επίκεντρο κάθε εθνικής προσπάθειας».