Η αναβάθμιση των υπηρεσιών (ηλεκτρονικών και άλλων) της Βιβλιοθήκης – Κέντρου Πληροφόρησης του ΕΚΠΑ, με σκοπό την καλύτερη εξυπηρέτηση της ακαδημαϊκής κοινότητας του Ιδρύματος, αποτέλεσε μία από τις πλέον σημαντικές προτεραιότητες Πρυτανικών Αρχών της περίοδο 2015-2023. Η υλοποίηση αυτής της στρατηγικής μας απόφασης, πραγματοποιήθηκε από κονδύλια του προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, του ΕΛΚΕ, της Εταιρείας Αξιοποίησης Περιουσίας του Πανεπιστημίου και σε συνεργασία με την Τεχνική Υπηρεσία του Πανεπιστημίου Αθηνών και τη Διεύθυνση Βιβλιοθηκών.
Οι ενέργειες σε συνεννόηση και συνεργασία με την Διεύθυνση Βιβλιοθηκών, και τη συνδρομή και άλλων υπηρεσιών του Ιδρύματος όπου αυτή ήταν απαραίτητη, επικεντρώθηκαν
- (α) στην επανασύνδεση και συνεργασία με τις σημαντικότερες βάσεις δεομένων,
- (β) στην επέκταση της λειτουργικότητας του Ιδρυματικού Αποθετηρίου «ΠΕΡΓΑΜΟΣ» για την καλύτερη ευρετηρίαση των δεδομένων,
- (γ) στην προώθηση θεμάτων που αφορούν την «Ανοικτή Επιστήμη»,
- (δ) την ανάπτυξη και παροχή της υπηρεσίας «ενιαίου δανεισμού» και από τις εννέα βιβλιοθήκες του ΕΚΠΑ ,
- (ε) την αναβάθμιση και εξέλιξη των Υπηρεσιών της βιβλιοθήκης στην Περίοδο της Πανδημίας,
- (στ) στην απόκτηση και χρήση του λογισμικού ελέγχου και αντιμετώπισης της λογοκλοπής Turnitin
(α) Ανανέωση των συνδρομών σε βάσεις δεδομένων
Μετά την περίοδο της οικονομικής κρίσης, η οποία μεταξύ των άλλων οδήγησε και στη διακοπή των συνδρομών σε βάσεις δεδομένων για αρκετά χρόνια, (2013-2016), το Πανεπιστήμιο μας προχώρησε το 2017 σε μια στρατηγική κίνηση επανασύνδεσης και συνεργασίας με σημαντικές βάσεις ερευνητικών δεδομένων με την καταβολή των απαραίτητων συνδρομών ώστε να ενισχυθεί εκ νέου η έρευνα και διδασκαλία. Πιο συγκεκριμένα το 2017 αποκτήσαμε συνδρομή σε 10 ηλεκτρονικές βάσεις, Έκτοτε κάθε χρόνο γίνεται διαγωνισμός για την ανανέωση των συνδρομών με σταδιακή προσθήκη και νέων βάσεων δεδομένων που προτείνονται από τα Εφορευτικά Συμβούλια των βιβλιοθηκών των Σχολών. Σήμερα έχουμε εξασφαλίσει συνδρομή σε 40 βάσεις δεδομένων (Δείτε Παράρτημα, Ενότητα «Βάσεις Δεδομένων» ΕΚΠΑ).
(β) Επέκταση της λειτουργικότητας του Ιδρυματικού Αποθετηρίου «ΠΕΡΓΑΜΟΣ» για την καλύτερη ευρετηρίαση των δεδομένων
Tο Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών υποστηρίζει και ενθαρρύνει την επιλογή της ελεύθερης και απρόσκοπτης πρόσβασης στο περιεχόμενο, εφαρμόζοντας συγκεκριμένη πολιτική σχετικά με την κατάθεση της Γκρίζας Βιβλιογραφίας. Απαραίτητα προϋπόθεση για την εφαρμογή της ανωτέρω πολιτικής ήταν η συντήρηση και αναβάθμιση με ίδιους πόρους του Πανεπιστημίου μας, του Ιδρυματικού Αποθετηρίου «ΠΕΡΓΑΜΟΣ». Πιο συγκεκριμένα στο πλαίσιο του εσωτερικού έργου «Επέκταση της λειτουργικότητας του Ιδρυματικού Αποθετηρίου ΠΕΡΓΑΜΟΣ» πραγματοποιήθηκαν μια σειρά απαραίτητων βελτιώσεων και επεκτάσεων στην ΠΕΡΓΑΜΟ, οι οποίες αφορούν στις λειτουργίες της ενότητας “Ερευνητικό υλικό” των προσωποποιημένων υπηρεσιών που προσφέρει το Ιδρυματικό Αποθετήριο . Οι κύριοι στόχοι του έργου ήταν οι ακόλουθοι:
- Διευκόλυνση των διαδικασιών για την εισαγωγή υλικού (είτε μεμονωμένα ή μαζικά)
- Ευρετηρίαση και προβολή του υλικού από το Google Scholar
- Αποδοτικότερες και πλουσιότερες λειτουργίες παρουσίασης, επεξεργασίας και ελέγχου
- Προσέλκυση περισσότερων δυνητικών χρηστών της υπηρεσίας
Ειδικά για τις δημοσιεύσεις των μελών ΔΕΠ στις ανθρωπιστικές, νομικές, οικονομικές και κοινωνικές επιστήμες, τις οποίες μέχρι σήμερα δεν έχουν αναρτήσει σε μεγάλο βαθμό, η ανωτέρω επέκταση της λειτουργίας του ψηφιακού αποθετηρίου «Περγάμος» αποτέλεσε και θα αποτελέσει σημαντικότατο εργαλείο τόσο για την γνωστοποίηση των εργασιών τους, την αύξηση της προβολής των Τμημάτων και των Σχολών τους όσο και για την συνολική προβολή της ερευνητικής παραγωγής του Πανεπιστημίου μας.
Κατά συνέπεια θα εμφανίζεται και θα λαμβάνεται υπόψη από συγκεκριμένες κατατάξεις ένα σημαντικό μέρος του ερευνητικού έργου που αυτή την στιγμή δεν βρίσκεται στο διαδίκτυο, αφετέρου θα αυξηθεί ο όγκος του περιεχομένου που αναρτάται σε διαδικτυακούς τόπους του ΕΚΠΑ. Παράλληλα θα η ενισχυθεί και θα αναδειχθεί περαιτέρω το ερευνητικό έργο του τομέα των Ανθρωπιστικών Σπουδών, που δεν τυγχάνει της ανάλογης προβολής και παρουσίασης.
Η «Πέργαμος» στην παρούσα φάση προσφέρει 13 ετερογενείς ψηφιακές συλλογές οι οποίες περιλαμβάνουν -μεταξύ άλλων- τόσο ερευνητικό όσο και πολιτιστικό και αρχειακό περιεχόμενο. Ξεχωρίζουν οι συλλογές «Επιστημονικές δημοσιεύσεις, ερευνητικό και άλλο υλικό» (πάνω από 88980 τεκμήρια επιστημονικών άρθρων, βιβλίων, τεχνικών αναφορών, προδημοσιεύσεων και συνόλων δεδομένων μελών του ΕΚΠΑ) και «Γκρίζας Βιβλιογραφίας» (πάνω από 34730 τεκμήρια πτυχιακών και διπλωματικών εργασιών και διδακτορικών διατριβών που έχουν εκπονηθεί στο ΕΚΠΑ τα τελευταία χρόνια).
(γ) Υπηρεσία Ενιαίου Δανεισμού από όλες τις βιβλιοθήκες του ΕΚΠΑ
Η Διεύθυνση Βιβλιοθήκης ενέταξε το 2022 την υπηρεσία του ενιαίου δανεισμού από όλες τις βιβλιοθήκες του ΕΚΠΑ. Ο Ενιαίος Δανεισμός αποτελεί ένα πολύ σημαντικό βήμα για τη Βιβλιοθήκη και Κέντρο Πληροφόρησης (ΒΚΠ) του ΕΚΠΑ, καθώς παρέχει την δυνατότητα δανεισμού στα μέλη του και από τις 9 Βιβλιοθήκες Σχολών που υπάγονται διοικητικά σε αυτή. Κάθε χρήστης μέλος του ΕΚΠΑ μπορεί να δανειστεί υλικό από οποιαδήποτε βιβλιοθήκη, αρκεί να έχει κάνει εγγραφή στη βιβλιοθήκη της Σχολής που ανήκει.
(δ) Προώθηση Θεμάτων για την Ανοιχτή Επιστήμη
Ιδρύθηκε και ξεκίνησε τις εργασίες της μια νέα Υπηρεσία της Διεύθυνσης Βιβλιοθηκών με αντικείμενο την ενασχόληση και την προώθηση θεμάτων για την Ανοιχτή Επιστήμη (Open Science), εντός της Πανεπιστημιακής μας κοινότητας αλλά και προς την κοινωνία. Η ανάγκη για την ύπαρξη της εν λόγω υπηρεσίας προέκυψε από τις τρέχουσες τάσεις για την ανοικτότητα στην επιστημονική έρευνα (σύμφωνα με τις αρχές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και στο Εθνικό σχέδιο για την Ανοιχτή Επιστήμη), την σημαντική πρωτοβουλία των Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων (European Civic University, CIVIS) στην οποία συμμετέχει και το ΕΚΠΑ και στη βούληση να αναδείξει τον καθοριστικό ρόλο που έχουν οι βιβλιοθήκες διεθνώς στην έρευνα και την εκπαίδευση
Οι στόχοι της υπηρεσίας περιλαμβάνουν μεταξύ των άλλων:
- τη μελέτη, ανάδειξη και δημιουργία διαδικασιών και υποδομών Ανοικτής Επιστήμης οι οποίες δύνανται να υποστηριχτούν από τις Βιβλιοθήκες του Ιδρύματος,
- την τεκμηρίωση και ανάδειξη του επιστημονικού έργου που παράγεται εντός του EΚΠΑ και των πάσης φύσεως αντίστοιχων αποτελεσμάτων (δημοσιευμάτων, δεδομένων κ.α), όχι μόνο στο πλαίσιο των συνεργαζόμενων Ιδρυμάτων του CIVIS, αλλά και εκτός αυτού
(ε) Αναβάθμιση και Εξέλιξη των Υπηρεσιών της βιβλιοθήκης στην Περίοδο της Πανδημίας
Επιγραμματικά θα αναφερθούνμια σειρά από εσωτερικές διοικητικές εργασίες της Διεύθυνσης Βιβλιοθηκών που οργανώθηκαν την περίοδο της για την καλύτερη σύνδεση των Βιβλιοθηκών μας και την ενοποίηση των υπηρεσιών της Διεύθυνσης:
- Η ένταξη νέων περιοδικών στο σύστημα Ηλεκτρονικής Εκδοτικής (e-pub) της Βιβλιοθήκης & Κέντρου Πληροφόρησης του ΕΚΠΑ
- Ο εμπλουτισμός την ενότητας «Μαθαίνω Πώς» του ιστοτόπου της Βιβλιοθήκης & Κέντρου Πληροφόρησης του ΕΚΠΑ με χρήσιμες ψηφιακές πηγές για τις ανθρωπιστικές επιστήμες, οδηγίες και συμβουλές για τη χρήση των ψηφιακών υπηρεσιών μας και την εξοικείωση με τις δωρεάν διαθέσιμες βάσεις δεδομένων κατά τη διάρκεια της πανδημίας
- Ο εμπλουτισμός του καταλόγου της Βιβλιοθήκης & Κέντρου Πληροφόρησης του ΕΚΠΑ με διαδικτυακούς συνδέσμους σε εγγραφές σπάνιων βιβλίων
- Η ενσωμάτωση της Διεύθυνσης Βιβλιοθήκης στην πλατφόρμα ηλεκτρονικού πρωτοκόλλου του ΕΚΠΑ
- Η σύνταξη εσωτερικού κανονισμού και οργανογράμματος λειτουργίας της Βιβλιοθήκης και Κέντρου Πληροφόρησης
- Η σύνταξη ενιαίου κανονισμού αποδοχής δωρεών
- Ο συντονισμός εργασιών και συνεργασία με τη Διεύθυνση Κληροδοτημάτων για την προμήθεια βιβλίων μέσω του κληροδοτήματος “Ιωνιδών”
- Ο διαγωνισμός αναβάθμισης και αντικατάστασης του εξοπλισμού του ΥΚΒ.
Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι την περίοδο της πανδημίας, αυτοματοποιήθηκαν μια σειρά διοικητικών εργασιών (κατάθεση διπλωματικών εργασιών και διδακτορικών διατριβών στο Ιδρυματικό Αποθετήριο «ΠΕΡΓΑΜΟΣ», προετοιμασία για τις ορκωμοσίες προπτυχιακών φοιτητών, συνεργασία με τις Γραμματείες των Τμημάτων, κ.α.) προκείμενου να διευκολυνθούν στο μέγιστο βαθμό οι φοιτητές μας.
(στ) Χρήση Λογισμικού ελέγχου λογοκλοπής Turnitin
Το Πανεπιστήμιό μας, υλοποιώντας την απόφαση της 83ης Συνόδου των Πρυτάνεων στις 06/02/2017, βάσει σχετικής έγκρισης της Πανεπιστημιακής Συγκλήτου του ΕΚΠΑ κατά τη 19η συνεδρία του ακαδημαϊκού έτους 2016-2017, έχει αποκτήσει συνδρομή στο λογισμικό εντοπισμού λογοκλοπής Turnitin (www.turnitin.com) για τις ανάγκες της ακαδημαϊκής κοινότητας του Ιδρύματός μας. Η χρήση του προϊόντος απευθύνεται σε Μέλη ΔΕΠ, ΕΔΙΠ, ΕΕΠ, ΕΤΕΠ και όσους θεσμικά ασκούν διδακτικά καθήκοντα, ώστε να προβαίνουν σε έλεγχο των εργασιών που κατατίθενται από τους φοιτητές τους στο πλαίσιο εργασιών μαθημάτων, ασκήσεων ή εκπόνησης διατριβών, ως προς την αυθεντικότητά τους (originality check) και το ενδεχόμενο λογοκλοπής (plagiarism).
Οι ανωτέρω δράσεις πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της υλοποίησης του Στρατηγικού Σχεδιασμού του ΕΚΠΑ και αρκετές από αυτές είναι σε εξέλιξη. Είναι σημαντικό η Διοίκηση του ΕΚΠΑ να χαρακτηρίζεται από συνέχεια, σταθερότητα, εξειδικευμένες γνώσεις, εργατικότητα, αφοσίωση και συμπερίληψη. Όλες οι Σχολές και όλα τα Τμήματα του Ιδρύματος μας χρειάζονται σταθερή και ισότιμη στήριξη από την Κεντρική Διοίκηση ώστε να διασφαλιστεί με αξιοπιστία η ανέλιξη του ΕΚΠΑ.
Θάνος Δημόπουλος
Πρύτανης ΕΚΠΑ
Η συνεδρία έληξε για λόγους ασφάλειας.