Η καθηγήτρια Παθολογικής Ανατομικής ΕΚΠΑ μιλάει για την Εμβρυϊκή/ Περιγεννητική Παθολογοανατομία, την επιστήμη που μελετά τις διαταραχές της ενδομήτριος ανάπτυξης του εμβρύου, καθώς και τις αιτίες που μπορεί να καταλήξουν σε απώλεια της κύησης.
Αβέβαιο είναι το μέλλον της Εμβρυϊκής/Περιγεννητικής Παθολογοανατομίας, ενός επιστημονικού πεδίου που χαρακτηρίζεται από αντικειμενικές δυσκολίες και προκλήσεις. Εντούτοις και όπως αναλύει στη συνέντευξη που παραχωρεί στα «ΝΕΑ», η Αναστασία Κωνσταντινίδου, καθηγήτρια Παθολογικής Ανατομικής ΕΚΠΑ, μέσα από την εξήγηση της απώλειας ενός εμβρύου η επιστήμη επενδύει στη ζωή, διευκολύνοντας μεταξύ άλλων τον οικογενειακό προγραμματισμό για τις επόμενες, επιτυχείς κυήσεις.
Τι είναι η Εμβρυϊκή/Περιγεννητική Παθολογοανατομία; Ποιοι απευθύνονται σε γιατρό της ειδικότητάς σας;
Η Εμβρυϊκή/Περιγεννητική Παθολογοανατομία είναι η επιστήμη που μελετά τις διαταραχές της ενδομήτριας ανάπτυξης του εμβρύου, καθώς και τις αιτίες που μπορεί να καταλήξουν σε απώλεια της κύησης, π.χ. σε πρώιμη αποβολή ή σε ενδομήτριο θάνατο του εμβρύου, σε διακοπή της κύησης όταν έχει βρεθεί κάτι παθολογικό στον προγεννητικό έλεγχο, ή σε θάνατο του νεογέννητου βρέφους μέσα στον πρώτο μήνα της ζωής. Η επιστήμη αυτή μελετά επίσης τις διαταραχές του πλακούντα, του οργάνου που μεσολαβεί ανάμεσα στην έγκυο και το έμβρυο, παρέχει οξυγόνο, τρέφει αλλά και προστατεύει το μωρό από βλαπτικούς παράγοντες. Η βασική ιατρική πράξη είναι η «περιγεννητική νεκροτομή», σύνθετη, χρονοβόρος και δύσκολη. Το διαγνωστικό εύρος της Εμβρυϊκής/Περιγεννητικής Παθολογοανατομίας είναι τεράστιο, περιλαμβάνονται χιλιάδες παθήσεις, πολλές από τις οποίες ανήκουν στα «σπάνια νοσήματα», δηλαδή Τσ διαγνωστικό εύρος της Εμβρυϊκής/Περιγεννιγτικής Παθολογοανατομίας είναι τεράστιο, , περιλαμβάνονται χιλιάδες παθήσεις, πολλές από τις οποίες ανήκουν στα «σπάνια νοσήματα», δηλαδη νοσήματα εξαιρετικά σπάνια τσ καθένα για τον εαυτό του, αλλά σαν ομάδα πάρα πολλά νοσήματα εξαιρετικά σπάνια το καθένα για τον εαυτό του, αλλά σαν ομάδα πάρα πολλά. Εκατοντάδες εκδηλώνονται στην εμβρυϊκή ζωή, τα βρίσκουμε στον δρόμο μας συχνά και πρέπει να είμαστε σε θέση να τα διαγνώσουμε.
Ποια ερωτήματα, που συχνά βασανίζουν τους γονείς και τους γιατρούς, μπορούν να απαντηθούν;
Οι γονείς και οι εμπλεκόμενοι γιατροί κατ’ αρχάς θέλουν να μάθουν την αιτία του ατυχούς συμβάντος, «γιατί συνέβη;», π.χ., λοίμωξη, πάθηση του πλακούντα, σύνδρομο συγγενών ανωμαλιών κ.ά. Η διάγνωση είναι πάντα ο κύριος και βασικός σκοπός. Και πολλές φορές η διάγνωση είναι δύσκολη. Οι γονείς και οι γιατροί ρωτούν επίσης για τους μηχανισμούς θανάτου, «πώς συνέβη;», π.χ., οξεία αιμορραγία, χρόνια υποξία κ.λπ. Κρίσιμο ερώτημα είναι και η πρόγνωση για τις επόμενες εγκυμοσύνες, «θα ξανασυμβεί;». Οι απαντήσεις, που συχνά παρέχονται ύστερα από ομαδική διεπιστημονική προσέγγιση με επιστήμονες άλλων ειδικοτήτων της Εμβρυομητρικής και Περιγεννητικής Ιατρικής, αποσκοπούν όχι μόνο στη διαλεύκανση της απώλειας, αλλά και στην καθοδήγηση και διευκόλυνση του οικογενειακού προγραμματισμού για τις επόμενες κυήσεις. Συχνά υπάρχουν και ερωτήματα που αφορούν την απόδοση ευθυνών, π.χ. ενοχές της εγκύου, μήπως έκανε κάτι που έβλαψε το κυοφορούμενο, ή και πιθανή απόδοση ευθύνης στον γιατρό για ιατρική αμέλεια, μήπως ο γιατρός έκανε κάτι που δεν έπρεπε ή αμέλησε να κάνει ή να δει κάτι που θα μπορούσε να προλάβει ή να αποτρέψει το συμβάν.
Μήπως είναι όμως μια δύσκολη δοκιμασία για εκείνους που είδαν τα όνειρά τους για δημιουργία οικογένειας να γκρεμίζονται; Ισως πάλι και για εσάς την ίδια;
Η δοκιμασία είναι εξαιρετικά δύσκολη. Οι γονείς που ζητούν τη βοήθειά μας πενθούν. Η διαχείριση αυτού του πένθους είναι και δικό μας καθήκον. Μαζί με την επιστημονική γνώση, οι πληροφορίες που παρέχουμε, οι απαντήσεις στα ερωτήματά τους, ο χρόνος που τους διαθέτουμε και η στάση που τηρούμε αποσκοπούν και στη διαχείριση του πένθους, αυτό είναι κάτι που δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ. Οσο επώδυνη κι αν είναι η «ταύτιση» με τους γονείς που βιώνουν την απώλεια, η ενσυναίσθηση είναι αναπόφευκτη και επιτακτική, ιδίως όταν έχεις παιδιά και έχεις περάσει την αγωνία της εγκυμοσύνης μέχρι «να κάνεις ένα γερό παιδί». Προσωπικά έχω ζήσει περιστατικά όπου η χαρά και η περηφάνια μιας καλής δύσκολης διάγνωσης έχει μετριαστεί ή ακυρωθεί από τη γνώση ότι η δική μου επιτυχία είναι ταυτόχρονα το δράμα και το πένθος ενός γονιού.
Ποιο είναι το κόστος της Περιγεννητικής Νεκροτομής; Καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία;
Είναι δύσκολο να υπολογιστεί το κόστος και δεν καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία. Η συνολική διαδικασία είναι εξαιρετικά χρονοβόρος, και απαιτεί υψηλό επίπεδο εξειδίκευσης. Στο Πανεπιστήμιο Αθηνών όπου παρέχουμε αυτές τις υπηρεσίες το κόστος κυμαίνεται από 300 έως 500 ευρώ, ενώ σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες το αντίστοιχο κόστος είναι υπερδιπλάσιο και καλύπτεται από το Δημόσιο.
Ποια τα προβλήματα που αντιμετωπίζετε στο πεδίο σας; Πώς δυναμιτίζουν το μέλλον της ειδικότητας αυτής;
Υπάρχει μεγάλη ένδεια εξειδικευμένων περιγεννητικών παθολογοανατόμων στην Ελλάδα. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ελληνικό. Οντας εκλεγμένη πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Paediatric Pathology Society, μπορώ να γνωρίζω ότι οι περιγεννητικοί παθολογοανατόμοι διεθνώς είναι λίγοι. Το ενδιαφέρον από τους νέους γιατρούς είναι μειωμένο. Στην Ελλάδα δεν αναγνωρίζεται επίσημα ως ειδικό γνωστικό αντικείμενο, δεν αμείβεται η περίοδος εξειδίκευσης, και απαιτείται μακροχρόνια και διά βίου εκπαίδευση για να μπορεί κανείς να παρέχει ουσιαστικές υπηρεσίες. Η ιατρική πράξη της περιγεννητικής νεκροτομής είναι μη θελκτική, και η συνολική διαδικασία από την παραλαβή μέχρι την ολοκλήρωση και εξαγωγή τελικής διάγνωσης είναι χρονοβόρος, ώστε δεν επιτρέπει τη συγκέντρωση πολλών περιστατικών, προκειμένου να καταστεί η ειδικότητα οικονομικά αποδοτική. Χρονοβόρος είναι επίσης η παροχή εκπαίδευσης από την πλευρά του δασκάλου, επιβαρύνει τον ήδη βεβαρημένο χρόνο του, ιδίως όταν είναι κανείς ακαδημαϊκός και έχει πολλαπλά καθήκοντα πέραν της παροχής κλινικού έργου. Επίσης το αντικείμενο της μελέτης, το νεκρό σώμα και η διαχείρισή του, άπτονται πολλαπλών βιοηθικών, θεσμικών και νομικών ζητημάτων, ενώ δυστυχώς υπάρχει συχνή εμπλοκή σε ιατρονομικά ζητήματα και δικαστικές διενέξεις. Το μέλλον της Εμβρυϊκής/Περιγεννητικής Παθολογοανατομίας είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Ισως η ραγδαία εξελισσόμενη τεχνολογική πρόοδος, η πληροφορική και η τεχνητή νοημοσύνη να αποτελέσουν ερείσματα του μέλλοντος για την επιστήμη αυτήν και τη συνέχιση της πολύτιμης προσφοράς της στην κοινωνία.
Πηγή: Εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ Σαββατοκύριακο 8-9 Μαρτίου 2025
Η συνεδρία έληξε για λόγους ασφάλειας.