Στυτική δυσλειτουργία: Ιατρικό, κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα | Γιατί το ΕΚΠΑ έχει παγκόσμια πρωτοπορία στην αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού

Του Βασίλη Πρωτογέρου | Αν. Καθηγητής, Εργαστήριο Ανατομίας, Ανδρολογικό Ιατρείο Γ’ Πανεπιστημιακής Ουρολογικής Κλινικής

Η στυτική δυσλειτουργία είναι ένα ιδιόμορφο πρόβλημα. Παρότι συχνά είναι ένα «συνηθισμένο» αγγειακό πρόβλημα, άλλες φορές η πραγματική αιτία που την προκαλεί είναι δύσκολο να διαγνωστεί. Επίσης, παρότι συνήθως δεν έχει άλλες συνέπειες στη ζωή  πέρα από αυτή τη δυσλειτουργία ενός πολύ μικρού οργάνου, προκαλεί ιδιαίτερα έντονο ψυχολογικό φορτίο στον άνδρα αλλά και προβλήματα στις σχέσεις του και κατ’ επέκταση στην ίδια του τη ζωή. Δεν είναι λοιπόν παράξενο που οι φαρμακευτικές δαπάνες για το πρόβλημα αυτό είναι τεράστιες. To Viagra από μόνο του έφερε στη Pfizer περίπου 500 εκατομμύρια δολάρια μόνο το 2019. Ήδη από παλιότερες μελέτες, είχε εκτιμηθεί το οικονομικό κόστος αντιμετώπισης της στυτικής δυσλειτουργίας σε υποθετικό μοντέλο 100.000 ανδρών να ανέρχεται σε $US 3,204,792 για μια τριετία (Pharmacoeconomics. 2000 Jan;17(1):77-107). Και ποιος είναι ο εκτιμώμενος αριθμός ανδρών με στυτική δυσλειτουργία για το 2025; 322 εκατομμύρια άνδρες (International Journal of Impotence Research, 2000, volume 12,S6–S11). Κάντε τους υπολογισμούς….

Το πιο σημαντικό είναι πως παρόλες τις προσπάθειες, δεν έχουμε φάρμακα για να τη θεραπεύσουμε. Έχουμε φάρμακα για να ξανακάνουμε μια στύση λειτουργική αλλά η δράση τους είναι παροδική. Κατά βάση προκαλούν αγγειοδιαστολή και μετά από λίγο το αποτέλεσμα χάνεται.

Πριν από λίγο καιρό, η Ιατρική Σχολή Αθηνών διεξήγαγε μια μελέτη πρωτοποριακή σε Παγκόσμιο επίπεδο σε μια προσπάθεια να «θεραπεύσει» πλέον κι όχι απλώς να αντιμετωπίσει ευκαιριακά το πρόβλημα της στυτικής δυσλειτουργίας. Για πρώτη φορά παγκοσμίως, χορηγηθήκαν σε ασθενείς με πρόβλημα στυτική δυσλειτουργίας, βλαστοκύτταρα με συνδυασμό platelet lysate. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε στην Πανεπιστημιακή Ουρολογική Κλινική του Αττικού νοσοκομείου και το πρωτοποριακό της μελέτης ήταν όχι μόνο η χρήση των βλαστοκυττάρων αλλά ο συνδυασμός τους με αιμοπεταλιακά προϊόντα, δηλαδή (μεταξύ άλλων) αυξητικούς και αντιφλεγμονώδεις παράγοντες. Πολύ συνοπτικά για να εξηγήσουμε το πρωτοποριακό της μελέτης αυτής, οι ελάχιστες μέχρι τότε μελέτες χρησιμοποιούσαν μόνο βλαστοκύτταρα είτε σε μικρό αριθμό όπως ακριβώς προκύπταν απευθείας μετά από τη συλλογή από το σώμα του δότη ή εναλλακτικά τα καλλιεργούσαν για να αυξήσουν τα νούμερα. Η χορήγηση τους κατόπιν καλλιέργειας, σε συνδυασμό με platelet lysate έχει γίνει μόνο από εμάς κι έγινε για να ενισχύσει τη δράση τους και να αυξήσει την αποτελεσματικότητα. Πέτυχε; Έτσι φαίνεται….

Τα πρώτα αποτελέσματα που δημοσιεύτηκαν κι αφορούσαν το πρώτο 6μηνο ήταν πολύ ενθαρρυντικά: όλοι οι ασθενείς εμφάνισαν βελτίωση στην ποιότητα της στύσης τους σύμφωνα με το ερωτηματολόγιο IIEF(5). Πιο σημαντικό όμως ήταν το κλινικό όφελος. 40% των ασθενών ξανααποκρίθηκαν στα γνωστά χάπια για τη στύση, τα οποία πριν δε δούλευαν. Το άλλο 40% δεν χρειαζόταν πλέον φαρμακευτική αγωγή για να επιτύχει στύση και στο 20% υπήρξε αρχικά βελτίωση που όμως είχε αρχίζει να μειώνεται (Medicines (Basel). 2020 Mar; 7(3): 14).

Φανταστείτε: πλέον μιλάμε για πραγματική αντιμετώπιση/θεραπεία της στυτικής δυσλειτουργίας! Θα μπορούσαμε να προχωρούσαμε σε κλινική εφαρμογή; Κι ενδεχομένως να φτιάξουμε ένα Ελληνικό κέντρο με διεθνή αναφορά; Προς το παρόν υπάρχουν δύο σημαντικά εμπόδια. Το ένα είναι καθαρά επιστημονικό. Τα επιστημονικά δεδομένα (τα δικά μας αλλά και τα διεθνή) προέρχονται από πολύ μικρές μελέτες. ΟΛΕΣ δείχνουν το ίδιο: σημαντικό όφελος και βελτίωση της στυτικής λειτουργίας. Αλλά αυτό δεν αρκεί. Θέλουμε μεγαλύτερες μελέτες για να δοθούν σημαντικές απαντήσεις: ποια βλαστοκύτταρα; Ποια δόση; Ποια επεξεργασία; Το δεύτερο είναι καθαρά πρακτικό: δεν υπάρχει οικονομικός επενδυτής να χρηματοδοτήσει τέτοια έρευνα. Και φυσικά το νομικό πλαίσιο εφαρμογής τους, δυσλειτουργικό. Ειδικά στην Ελλάδα σχεδόν πολέμιο κι ενάντιο σε κάθε τέτοια προσπάθεια. Υπάρχει διάχυτη δυσπιστία κι επιφύλαξη κι ένας λόγος είναι πως τα βλαστοκύτταρα διαφημίζονται από επιτήδειους ως πανάκεια σε κάθε είδους πρόβλημα το οποίο προφανώς δεν ισχύει. Εντούτοις όμως, εφαρμόζονται από διάφορους, άγνωστης ποιότητα «θεραπείες» για οτιδήποτε μπορεί να φανταστεί κανείς, χωρίς ολοκληρωμένη επιστημονική τεκμηρίωση που επιτείνουν τον προβληματισμό οποιουδήποτε καλοπροαίρετου. Είναι απολύτως απαραίτητο να καθαρίσει το τοπίο και να δοθεί δυνατότητα να μπορεί να γίνει σωστή εφαρμογή τους που να υποστηρίζεται από ουσιαστική έρευνα και που να προστατεύει τους ασθενείς αντι να τους εκθέτει σε άγνωστες και ίσως επικίνδυνες θεραπείες.

Το Πανεπιστήμιο μας πρέπει να γίνει πρωτοπόρο, να συνεχίσει την έρευνα και ενδεχομένως να προχωρήσει πρώτο αυτό σε κλινική εφαρμογή δίνοντας λύση σε ένα τόσο σημαντικό πρόβλημα που αφορά εκατομμύρια άνδρες παγκοσμίως.