Η μεταδιδακτορική ερευνήτρια Δρ. Ακριβή Κατηφόρη, ο υποψήφιος διδάκτορας Χρήστος Λουγιάκης και η Επίκουρη Καθηγήτρια Μαρία Ρούσσου, μέλη της ερευνητικής ομάδας MaDgIK του Τμήματος Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του ΕΚΠΑ, δημοσίευσαν πρόσφατα στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό ανοικτής πρόσβασης Frontiers in Virtual Reality εργασία με τίτλο Exploring the Effect of Personality Traits in VR Interaction: the Emergent Role of Perspective-Taking in Task Performance.
Η συγκεκριμένη έρευνα αποσκοπεί στη μελέτη του ρόλου που μπορεί να έχει η προσωπικότητα όσων αλληλεπιδρούν με εμβυθιστικά περιβάλλοντα Εικονικής Πραγματικότητας (immersive Virtual Reality ή VR). Συγκεκριμένα, σε αυτήν την εργασία διερευνήθηκε η επίδραση που δύνανται να έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας ενός ατόμου, όπως ο βαθμός ενσυναίσθησής του, στην αποδοτικότητα εκτέλεσης εργασιών (π.χ. στο χειρισμό εικονικών αντικειμένων) στο εικονικό περιβάλλον.
Η ενσυναίσθηση συνδέεται με τη συναισθηματική ανταπόκριση κάποιου στις εμπειρίες του άλλου, την ικανότητα να υιοθετεί τις απόψεις των άλλων και να βλέπει τα πράγματα από τη σκοπιά τους. Σύμφωνα με τον Davis (1983) που ανέπτυξε το Δείκτη Διαπροσωπικής Αντιδραστικότητας (ΔΔΑ ή IRI), η ενσυναίσθηση αποτελείται από πολλαπλές διαστάσεις, μεταξύ των οποίων η κλίμακα της φαντασίας και η λήψη προοπτικής (η ικανότητα κατανόησης της άποψης των άλλων) για τη μέτρηση της ενσυναίσθησης. Στην έρευνα αυτή εστιάσαμε στη λήψη προοπτικής (perspective-taking) αλλά εξετάσαμε και τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας που περιλαμβάνει το five-factor model (FFM), γνωστό και ως Big Five (Costa & McCrae, 1992). Οι υποθέσεις μας ήταν πολλές, όπως για παράδειγμα ότι οι χρήστες με υψηλή γνωστική ενσυναίσθηση (ειδικότερα λήψη προοπτικής) θα βιώσουν το εικονικό περιβάλλον με μεγαλύτερη αίσθηση εμβύθισης.
Για την πειραματική επαλήθευση των υποθέσεών μας πραγματοποιήθηκε ένα πείραμα με 39 χρήστες που φόρεσαν κάσκες εικονικής πραγματικότητας για να εκτελέσουν μια εργασία επιλογής και τοποθέτησης. Συγκεκριμένα, ζητήθηκε από κάθε χρήστη, χρησιμοποιώντας τα ειδικά χειριστήρια της συσκευής, να επιλέξει έναν εικονικό κύβο και μετά να τον τοποθετήσει μέσα σε μια υποδοχή όσο πιο γρήγορα μπορεί, αποφεύγοντας ταυτόχρονα τα εικονικά εμπόδια που παρουσιάζονται και που μερικές φορές μπορεί να είναι απειλητικά (π.χ. ένας εικονικός φράχτης συρματοπλέγματος, ηλεκτρικό ρεύμα, κ.ά.).
Η απόδοση κάθε χρήστη μετρήθηκε χρησιμοποιώντας ένα σύνολο καταγεγραμμένων δεδομένων. Καταγράψαμε: (α) τον τρόπο με τον οποίο οι χρήστες κινούσαν το χέρι τους ενώ εκτελούσαν την εργασία, ειδικά πόσο ψηλά το μετακινούσαν για να αποφύγουν τα εμπόδια και (β) το χρόνο που χρειάστηκαν για να ολοκληρώσουν την εργασία, ξεκινώντας από την επιλογή του κύβου μέχρι την επιτυχή τοποθέτησή του στην υποδοχή.
Τα ευρήματά μας προτείνουν συγκεκριμένες συσχετίσεις μεταξύ των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας των χρηστών και των δεδομένων συμπεριφοράς. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα αποτελέσματα είναι ότι τα άτομα που έχουν αυξημένη δυνατότητα να αντιλαμβάνονται μια κατάσταση ή μια έννοια από μια εναλλακτική σκοπιά, όπως αυτή ενός άλλου ατόμου, φαίνεται να είχαν αυξημένη απόδοση κατά τη διενέργεια εργασιών εντός του εικονικού περιβάλλοντος.
Όσο οι εφαρμογές Εικονικής Πραγματικότητας αυξάνονται, γίνεται ολοένα και πιο σημαντική η κατανόηση των χαρακτηριστικών εκείνων που τις κάνουν πιο αποτελεσματικές. Εκτός από τις ευρύτερες επιπτώσεις των αποτελεσμάτων μας σε σχέση με την επίδραση της προσωπικότητας στον τρόπο με τον οποίο οι χρήστες βιώνουν την εικονική πραγματικότητα, η κύρια συνεισφορά της έρευνας έγκειται στον εντοπισμό συγκεκριμένων χαρακτηριστικών που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά το σχεδιασμό πειραμάτων που περιλαμβάνουν χρήστες που εκτελούν τέτοιες εργασίες. Η μελέτη αυτών των χαρακτηριστικών μπορεί επίσης να προωθήσει σημαντικά την κατανόησή μας για τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας ως μέρος του μοντέλου χρήστη σε ένα ευρύτερο φάσμα εφαρμογών VR, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που προσφέρουν λειτουργικότητα εξατομίκευσης και συστάσεων (recommender systems).
Το πλήρες άρθρο:
Katifori, A., Lougiakis, C., & Roussou, M. (2022). Exploring the Effect of Personality Traits in VR Interaction: the Emergent Role of Perspective-Taking in Task Performance. Frontiers in Virtual Reality, 3(860916). https://doi.org/10.3389/frvir.2022.860916.
Παραπομπές
Costa, P. T., & McCrae, R. R. (1992). Revised NEO Personality Inventory (NEO-PI-R) and NEO Five-Factor Inventory (NEO-FFI). Odessa, FL: Psychological Assessment Resources.
Davis, M. H. (1983). Measuring individual differences in empathy: Evidence for a multidimensional approach. Journal of Personality and Social Psychology, 44(1), 113–126. https://doi.org/10.1037/0022-3514.44.1.113
Η συνεδρία έληξε για λόγους ασφάλειας.