Μια νέα πρωτοποριακή μονάδα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών εγκαινιάστηκε την Πέμπτη 19 Οκτωβρίου 2023, σε ένα ιστορικό και εμβληματικό κτήριο: πρόκειται για τη Μονάδα Έγκαιρης Παρέμβασης στην Ψύχωση «Πειραιώς 33» που λειτουργεί η Α΄ Ψυχιατρική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας.
Χαιρετισμούς απηύθυναν εκ μέρους των Πρυτανικών Αρχών ο Πρύτανης καθηγητής κ. Γεράσιμος Σιάσος, εκ μέρους της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών ο Πατέρας Ιωήλ, ο Υφυπουργός Υγείας κ. Δημήτρης Βαρτζόπουλος, η Βουλευτής και πρώην Υφυπουργός Υγείας κ. Ζωή Ράπτη, η Υφυπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού κ. Δόμνα Μιχαηλίδου, ο Βουλευτής Αχαΐας και Τομεάρχης Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ κ. Ανδρέας Παναγιωτόπουλος, ο Βουλευτής του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ κ. Μπουρχάν Μπαράν, ο Πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Καθηγητής κ. Νικόλαος Αρκαδόπουλος, εκ μέρους της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας ο Αναπλ. Καθηγητής κ. Ηλίας Τζαβέλλας, ο Διευθυντής του ΕΠΙΨΥ, Ομ. Καθηγητής κ. Χαράλαμπος Παπαγεωργίου, ο Διευθυντής της Α’ Ψυχιατρικής Κλινικής του ΕΚΠΑ και Αναπληρωτής Διευθυντής του ΕΠΙΨΥ, Καθηγητής κ. Νίκος Στεφανής, και ο επιστημονικός υπεύθυνος της νέας Μονάδας κ. Πέτρος Λέκκος. Συντόνισε η Καθηγήτρια του ΕΚΠΑ και συγγραφέας κ. Λένα Διβάνη. Στην τελετή συμμετείχαν, επίσης, ο Αντιπρύτανης του ΕΚΠΑ, καθηγητής κ. Ευστάθιος Ευσταθόπουλος, πολλά μέλη ΔΕΠ της Ιατρικής Σχολής και πολλοί ιατροί.
Ο Πρύτανης κ. Σιάσος υποδεχόμενος τους προσκεκλημένους αναφέρθηκε στην νέα Μονάδα Έγκαιρης Παρέμβασης στην Ψύχωση «Πειραιώς 33», στο εμβληματικό νεοκλασικό κτήριο, στην οικία του εθνικού ευεργέτη και ιατρού Σπυρίδωνος Μαγγίνα, που λειτουργεί η Α΄ Ψυχιατρική Κλινική της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας.
Ο Πρύτανης τόνισε, μεταξύ άλλων, ότι «με τα σημερινά εγκαίνια ουσιαστικά γίνεται ακόμα ένα σημαντικό βήμα στον τομέα της ψυχικής υγείας με την περαιτέρω προώθηση μιας πλήρους, πολυδιάστατης, εξωστρεφούς και κοινοτικά προσανατολισμένης κλινικής προσέγγισης, με σκοπό την έγκαιρη ανίχνευση και αντιμετώπιση των συμπτωμάτων των ψυχωσικών διαταραχών στα αρχικά τους στάδια, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι μακροχρόνιες επιπτώσεις από την εξέλιξη τους και να αποτραπούν ή να μειωθούν οι πιθανότητες υποτροπών. Παράλληλα βασικό στόχο αποτελεί η βελτίωση της λειτουργικότητας των νέων ασθενών με την ένταξη και την επάνοδό τους στο εργασιακό, εκπαιδευτικό και ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Η Μονάδα Έγκαιρης Παρέμβασης θα παρέχει υπηρεσίες ψυχικής υγείας σε έφηβους και νεαρούς ενήλικες που βιώνουν για πρώτη φορά ψυχωσικό επεισόδιο, όπως και στις οικογένειές τους. […]
Η προσπάθεια που διενεργείται τα τελευταία χρόνια στην Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση με τη συνεργασία του Υπουργείου Υγείας και του Πανεπιστημίου είναι καθοριστική. Κάθε τέτοια προσπάθεια δημιουργίας θα πρέπει να χαιρετίζεται με ενθουσιασμό και συγχαρητήρια στους πρωτεργάτες της.
Εκ μέρους των Πρυτανικών Αρχών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών θα ήθελα να συγχαρώ την Α’ Ψυχιατρική κλινική της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας για τη σημαντική επιστημονική και εκπαιδευτική τους δραστηριότητα».
Ο καθηγητής κ. Στεφανής, Διευθυντής της Α’ Ψυχιατρικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και Αναπληρωτής Διευθυντής του ΕΠΙΨΥ ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι «δεν περιοριζόμαστε μόνο στην έναρξη λειτουργίας αυτής της καινοτόμας κοινοτικά προσανατολισμένης υπηρεσίας ψυχικής Υγείας. Το ΕΠΙΨΥ σε συνεργασία με την Α’ Ψυχιατρική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ έχει αναλάβει την εκπαίδευση επαγγελματιών ψυχικής Υγείας στις αρχές και πρακτικές της έγκαιρης παρέμβασης μέσω του διαδικτυακού Μετεκπαιδευτικού προγράμματος του ΕΠΙΨΥ (από το 2018) και του νέου Μεταπτυχιακού προγράμματος της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ που ξεκίνησε τον Φεβρουάριο 2023. Η Μονάδα ΕΠΨ του ΕΠΙΨΥ/Α’ Ψυχιατρική Κλινική θα στεγάζεται στο εμβληματικό νεοκλασικό κτίριο του εθνικού ευεργέτη Σπύρου Μαγγίνα επι της οδού Πειραιώς 33 χάρις στην ευγενή παραχώρηση της απελθούσας Πρυτανείας του ΕΚΠΑ».
Ο κ. Στεφανής συνέχισε λέγοντας ότι «είμαστε ευτυχείς που συμβάλαμε με την από πενταετίας ενημέρωση, διδασκαλία, έρευνα και «όχληση» της Πολιτείας στην έναρξη αυτού του εθνικού εγχειρήματος. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε την διαχρονική υποστήριξη του Υπουργείου Υγείας, της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και της απελθούσας και παρούσας Πρυτανεία του ΕΚΠΑ. Το κυριότερο: Φιλοδοξούμε να ωφελήσουμε πολλούς νέους συνανθρώπους μας και τις οικογένειές τους».
Σχετικά με τις Μονάδες ΕΠΨ
Η απόφαση του Υπουργείου Υγείας για την ίδρυση, οικονομική ενίσχυση (μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης) και λειτουργία 8 νέων Μονάδων Έγκαιρης Παρέμβασης στην Ψύχωση (ΕΠΨ) ανά την επικράτεια, αποτελεί ορόσημο στην ιστορία της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης του τόπου. Για πρώτη φορά η Πολιτεία στέφεται έμπρακτα προς την κατεύθυνση της πρόληψης και έγκαιρης παρέμβασης στις πλέον σοβαρές ψυχικές διαταραχές, δηλαδή αυτές του φάσματος των ψυχώσεων (π.χ. Σχιζοφρένεια, Σχιζοσυναισθηματική Διαταραχή, Διπολική Συναισθηματική Διαταραχή, ψυχώσεις οφειλόμενες στην χρήση ψυχοδραστικών ουσιών), ιδρύοντας υπηρεσίες που θέτουν την κοινοτικά προσανατολισμένη έγκαιρη φροντίδα για τους νεαρούς ασθενείς και τις οικογένειές τους, στο επίκεντρο της δράσης τους.
Οι Μονάδες ΕΠΨ αποτελούνται από πολυκλαδική ομάδα επαγγελματιών της Ψυχικής Υγείας (ψυχίατροι, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, εργοθεραπευτές, επισκέπτες υγείας) που παρέχουν υπηρεσίες και εντός του κέντρου αναφοράς αλλά και στην κοινότητα πχ στο σπίτι, στην γειτονιά του ασθενή. Σκοπός τους είναι η έγκαιρη ανίχνευση και συντονισμένη πολυεπίπεδη (φαρμακευτική, ψυχολογική, κοινοτική) αντιμετώπιση των ψυχωσικών διαταραχών στα αρχικά στάδια εκδήλωσής τους, για τα πρώτα 3-5 χρόνια, ώστε να ελαχιστοποιηθούν στο μέτρο του δυνατού οι μακροχρόνιες επιπτώσεις από την εξέλιξή τους και να αποτραπούν ή να μειωθούν οι πιθανότητες υποτροπών, ενισχύοντας παράλληλα τη βελτίωση της λειτουργικότητας των νεαρών ασθενών και την επανένταξη τους στο εργασιακό, εκπαιδευτικό και ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον.
Ψυχωσικά επεισόδια στην Ελλάδα
Στην χώρα μας υπολογίζεται πως περίπου 3.000 νεαρά άτομα συνήθως της μετεφηβικής ή πρώιμης ενήλικης ηλικίας θα νοσήσουν κάθε χρόνο από πρώτο ψυχωσικό επεισόδιο. Συνήθη συμπτώματα των νεαρών ασθενών στην οξεία αρχική φάση είναι οι αβάσιμες πεποιθήσεις παρακολούθησης, καταδίωξης, η αίσθηση πως άλλοι απεργάζονται το κακό τους. Οι νεαροί ασθενείς συχνά ακούν ψιθύρους ή φωνές να τους απευθύνουν τον λόγο μολονότι είναι μόνοι τους, ή έχουν την πεποίθηση ότι οι άλλοι διαβάζουν τις σκέψεις τους, ή ότι έχουν μοναδικές υπερφυσικές δυνάμεις, ή πως ο κόσμος, οι ειδήσεις αναφέρονται με υπονοούμενα στο άτομό τους. Συγχρόνως μπορεί να αποδιοργανώνεται ο ύπνος τους, ο λόγος τους να γίνεται δυσνόητος, ή επιταχύνεται, δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν ή να εκφραστούν με σαφήνεια. Αποφεύγουν το σχολείο, τους φίλους τους, κλείνονται στον εαυτό τους, μερικοί παραμελούν την σωματική τους φροντίδα. Υφίστανται πολλές παραλλαγές συμπτωμάτων και συμπεριφορών.
Αποτελέσματα έρευνας της Α’ Ψυχιατρικής Κλινικής ΕΚΠΑ
Η πρόσφατη δημοσίευση της Α’ Ψυχιατρικής Κλινικής ΕΚΠΑ που παρακολούθησε δειγματοληπτικά για ένα χρόνο 225 νεαρά άτομα που εκδήλωσαν για πρώτη φορά στην ζωή τους συμπτώματα πρώτου ψυχωσικού επεισοδίου περιγράφει με μελανά χρώματα την υφιστάμενη πραγματικότητα στην Αθήνα: Η πλειοψηφία των νεαρών ασθενών που εκδηλώνουν το πρώτο ψυχωσικό επεισόδιο, πληροί τα διαγνωστικά κριτήρια διαταραχών του Σχιζοφρενικού φάσματος. Ένα τρίτο των νεαρών ασθενών, στην πρώτη επαφή τους με το σύστημα υπηρεσιών ψυχικής Yγείας θα εισαχθούν παρά την θέλησή τους με ακούσια νοσηλεία σε κλειστές ψυχιατρικές δομές κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας, μια αναμφίβολα τραυματική εμπειρία για τους περισσότερους. Ένα τρίτο των νεαρών ασθενών κάνει συστηματική χρήση ινδικής κάνναβής (αποτελεί ισχυρό περιβαλλοντολογικό παράγοντα κινδύνου νόσησης, παρεμπιπτόντως τον μόνο αναστρέψιμο). Ένα πέμπτο των νεαρών ασθενών μετά το πρώτο εξιτήριο, θα επανεμφανίσει έντονα συμπτώματα ψυχωσικής τάξεως και θα εισαχθεί για δεύτερη νοσηλεία, μόλις ένα χρόνο από την έναρξη της διαταραχής. Τα εγχώρια δεδομένα συμβαδίζουν με τα διεθνή και καταδεικνύουν την ανάγκη για «αλλαγή παραδείγματος » και πολυεπίπεδη ενίσχυση της αντιμετώπισης των σοβαρών ψυχικών διαταραχών τα πρώτα 3-5 χρόνια από την έναρξη των πρώτων τους εκδηλώσεων, επιταγή πλέον της διεθνούς Ψυχιατρικής κοινότητας. Γνωρίζουμε από καλά τεκμηριωμένες διεθνείς μελέτες πως η έγκαιρη, πολυεπίπεδη και κοινοτικά προσανατολισμένη φροντίδα από τα πρώτα στάδια έναρξης των συμπτωμάτων συνδέεται με ευνοϊκότερη πρόγνωση και εξέλιξη των διαταραχών του ψυχωσικού φάσματος και μακροπρόθεσμα ευνοϊκή σχέση κόστους-οφέλους για το Εθνικό Σύστημα Υγείας.
