του Αλέξανδρου Κατούλη, Καθηγητή Δερματολογίας-Αφροδισιολογίας, Διευθυντή Β’ Κλινικής Αφροδισίων και Δερματικών Νόσων της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ
Η γυροειδής αλωπεκία είναι μία σχετικά συχνή μορφή μη ουλωτικής αλωπεκίας, με εκτιμώμενο κίνδυνο εκδήλωσης στην διάρκεια της ζωής 1.7%. Πρόκειται για ένα χρόνιο, υποτροπιάζον, αυτοάνοσο νόσημα, η αιτιοπαθογένεια του οποίου δεν έχει ακόμα πλήρως αποσαφηνιστεί και περιλαμβάνει γενετικούς, ανοσολογικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Η γυροειδής αλωπεκία, παρότι δεν είναι απειλητική για την ζωή, έχει πολύ σοβαρές ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις και επηρεάζει δραματικά την ποιότητα ζωής των ασθενών. Το ψυχοκοινωνικό στρες παραδοσιακά θεωρείται ως εκλυτικός παράγοντας της γυροειδούς αλωπεκίας, καθώς οι ασθενείς αναφέρουν συχνά στο ιστορικό τους ότι της εκδήλωσης νόσου προηγήθηκε ένα σοβαρό ψυχοτραυματικό γεγονός. Ωστόσο, η σχετική βιβλιογραφία παρουσιάζει αντιφατικά αποτελέσματα, σχετικά με την επίδραση του στρες τόσο στην εκδήλωση, όσο και την πορεία της γυροειδούς αλωπεκίας.
Η Β΄ Κλινική Αφροδισίων και Δερματικών Νόσων σε συνεργασία με την Β’ Ψυχιατρική Κλινική της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ διεξήγαγαν μελέτη στα πλαίσια της εξελισσόμενης έρευνας αναφορικά με τον ρόλο του στρες στην εκδήλωση και πορεία της γυροειδούς αλωπεκίας. Στη μελέτη συμμετείχαν οι Ιατροί: Αλέξανδρος Κατούλης, Καθηγητής Δερματολογίας-Αφροδισιολογίας, Διευθυντής της Β’ Κλινικής Αφροδισίων και Δερματικών Νόσων και ο Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχιατρικής Παναγιώτης Φερεντίνος, καθώς και οι Ιατροί υποψήφιοι διδάκτορες Ευγενία Καλογεροπούλου, Γεωργία Παππά, Ευαγγελία Μπόζη και η Ψυχολόγος και υποψήφια διδάκτωρ Αναστασία Αντωνίου. Η μελέτη δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο έγκριτο περιοδικό της Αμερικανικής Ακαδημίας Δερματολογίας (J Am Acad Dermatol. 2022 Mar 24;S0190-9622(22)00526-6. doi: 10.1016/j.jaad.2022.03.036), υπό τον τίτλο: Assessing the role of stressful life events in the induction and recurrence of alopecia areata: a case-control study.
Σκοπός της μελέτης ήταν η διερεύνηση της συσχέτισης των ψυχοπιεστικών γεγονότων ζωής κατά το προηγούμενο έτος, με την εμφάνιση ή την υποτροπή της γυροειδούς αλωπεκίας και η εξέταση της επίπτωσής τους στο άγχος, στην κατάθλιψη, στην αντίληψη της ασθένειας και στην ποιότητα ζωής των ασθενών. Πενήντα δύο ασθενείς με γυροειδή αλωπεκία και 51 υγιείς μάρτυρες, αξιολογήθηκαν κλινικά και ψυχομετρικά, κατά την χρονική περίοδο 2017-2020. Η ψυχολογική εκτίμηση των ασθενών περιελάμβανε την αναζήτηση ψυχοπιεστικών γεγονότων κατά τους προηγούμενους 12 μήνες πριν την εμφάνιση ή την υποτροπή της αλωπεκίας, με την χρήση του ερωτηματολογίου Social Readjustment Rating Scale (SRRS), τον προσδιορισμό άγχους και κατάθλιψης με την κλίμακα Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS), την εκτίμηση της γνωσιακής και συναισθηματικής αντιπροσώπευσης της ασθένειας με το ερωτηματολόγιο Brief Illness Perception Questionnaire (BIPQ), καθώς και την εκτίμηση της ποιότητας ζωής των ασθενών με βάσει την κλίμακα Dermatology Life Quality Index (DLQI).
Στην μελέτη διαπιστώθηκε σημαντικά υψηλότερος αριθμός ψυχοπιεστικών γεγονότων στους ασθενείς με γυροειδή αλωπεκία, σε σύγκριση με τους υγιείς μάρτυρες. Από τα ψυχοπιεστικά γεγονότα, η αλλαγή στις συνήθειες του ύπνου συσχετίσθηκε ισχυρότερα με την παρουσία αλωπεκίας. Επιπρόσθετα, οι αλλαγές τόσο στον ύπνο, όσο και στις προσωπικές συνήθειες συσχετίσθηκαν με γυροειδή αλωπεκία πρόσφατης ενάρξεως (μικρότερη του ενός έτους) και ήπιας ή μέτριας βαρύτητας. Αν και οι δυο ομάδες (ασθενείς και μάρτυρες) δεν διέφεραν ως προς το άγχος και την κατάθλιψη (HADS), τα ψυχοπιεστικά γεγονότα συσχετίζονταν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό με το άγχος μόνο στους ασθενείς με γυροειδή αλωπεκία (p=0.005). Τέλος, η αντίληψη της ασθένειας (BIPQ) και η ποιότητα ζωής (DLQI) των ασθενών συσχετίσθηκαν σημαντικά τόσο με τον αριθμό (p=0.002 και p<0.001, αντίστοιχα), όσο και με τον αντίκτυπο των ψυχοπιεστικών γεγονότων (p=0.001 και p<0.001, αντίστοιχα).
Τα ευρήματα της μελέτης παρέχουν ισχυρές ενδείξεις σχετικά με τον πιθανολογούμενο ρόλο ψυχολογικών παραγόντων στην παθογένεια της νόσου και αναδεικνύουν τη σημασία μιας ολιστικής και διεπιστημονικής προσέγγισης για την αποτελεσματικότερη διαχείριση των ασθενών με γυροειδή αλωπεκία.
Η συνεδρία έληξε για λόγους ασφάλειας.