Επηρεάζει ο τρόπος με τον οποίο γράφουμε—με το χέρι ή στο πληκτρολόγιο—τον τρόπο που τα εγκεφαλικά μας ημισφαίρια επεξεργάζονται τη γλώσσα; Και διαφέρει αυτή η επεξεργασία μεταξύ αριστερόχειρων και δεξιόχειρων; Η εγκεφαλική πλευρίωση, δηλαδή η εξειδίκευση των γνωστικών λειτουργιών σε ένα ημισφαίριο του εγκεφάλου, είναι καλά τεκμηριωμένη για την προφορική γλώσσα, με το αριστερό ημισφαίριο να είναι συνήθως κυρίαρχο, ιδιαίτερα στους δεξιόχειρες. Ωστόσο, οι νευρωνικοί μηχανισμοί που διέπουν τη γραπτή γλώσσα—τόσο τη χειρόγραφη όσο και την πληκτρολογημένη—έχουν μελετηθεί λιγότερο, ιδιαίτερα στους αριστερόχειρες.
Μια νέα μελέτη διερευνά αυτή τη σύνθετη σχέση μεταξύ της πλευρίωσης της γλώσσας και των διαφορετικών τρόπων γραφής, ρίχνοντας φως στον ρόλο που παίζουν τα εγκεφαλικά ημισφαίρια στη χειρόγραφη και πληκτρολογημένη γραφή σε αριστερόχειρες και δεξιόχειρες. Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο European Journal of Neuroscience, πραγματοποιήθηκε υπό την επίβλεψη της Δρ. Μαριέττας Παπαδάτου-Παστού, Αναπληρώτριας Καθηγήτριας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, με τη συμβολή μιας διεθνούς ομάδας ερευνητών από πανεπιστήμια στην Ελλάδα, την Αυστραλία και τον Καναδά. Πρώτος συγγραφέας είναι ο κ. Χρήστος Σαμσούρης, υποψήφιος διδάκτορας στο ΕΚΠΑ.
Η γραφή με το χέρι αποτελεί θεμελιώδες εργαλείο επικοινωνίας, μάθησης και δημιουργικότητας, επιτρέποντάς μας να καταγράφουμε ιδέες, να μοιραζόμαστε γνώσεις και να εκφραζόμαστε διαχρονικά. Στον σύγχρονο ψηφιακό κόσμο, η γραφή μέσω πληκτρολόγησης έχει γίνει επίσης απαραίτητη, επιτρέποντας ταχύτερη και πιο αποτελεσματική επικοινωνία σε σχέση με τη γραφή με το χέρι, καθώς και πρόσβαση σε τεράστιο όγκο πληροφοριών. Πέρα από την πρακτικότητά της, η πληκτρολόγηση είναι απαραίτητη στην εκπαίδευση και στον επαγγελματικό χώρο και επηρεάζει τον τρόπο που μαθαίνουμε, εργαζόμαστε και επικοινωνούμε. Επιπλέον, έρευνες δείχνουν ότι η πληκτρολόγηση, όπως και η γραφή με το χέρι, εμπλέκει γνωστικές διεργασίες που σχετίζονται με τη γλώσσα και τη μνήμη, υπογραμμίζοντας τη σημασία της στον σύγχρονο εγγραμματισμό.
Χρησιμοποιώντας το λειτουργικό διακρανιακό υπέρηχο Doppler (fTCD), μια μη επεμβατική τεχνική που μετρά τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο, οι ερευνητές μελέτησαν την εγκεφαλική πλευρίωση σε αριστερόχειρες και δεξιόχειρες. Στη συνέχεια, συνέκριναν την εγκεφαλική ενεργοποίηση κατά τη δημιουργία γραπτών λέξεων με εκείνη κατά τη διάρκεια έργων ελέγχου, δηλαδή έργων που είχαν μόνο κινητική συνιστώσα (αντιγραφή γραμμάτων για τη γραφή με το χέρι και τυχαία πίεση πλήκτρων για την πληκτρολόγηση), προκειμένου να απομονώσουν τους νευρωνικούς μηχανισμούς που σχετίζονται με τη γλωσσική συνιστώσα της γραπτής γλώσσας και την πλευρίωσή της.
Σύμφωνα με την προεγγεγραμμένη (preregistered) υπόθεση, η μελέτη δεν εντόπισε διαφορές στην εγκεφαλική πλευρίωση της γλωσσικής συνιστώσας της γραφής μεταξύ της χειρόγραφης και της πληκτρολογημένης γραφής. Τα αποτελέσματα αυτά υπογραμμίζουν τη δυνατότητα χρήσης της πληκτρολόγησης ως αξιόπιστου εργαλείου για τη μελέτη της νευρωνικής βάσης της γραπτής γλώσσας. Ωστόσο, τα αποτελέσματα σχετικά με τις πιθανές διαφορές μεταξύ αριστερόχειρων και δεξιόχειρων δεν ήταν σαφή σε σχέση με την ύπαρξη ή μη διαφορών.
Οι περισσότερες νευροαπεικονιστικές μελέτες στη γραφή επικεντρώνονται στους δεξιόχειρες, παρά το γεγονός ότι περίπου το 10% του πληθυσμού είναι αριστερόχειρες. Μια πιο συμπεριληπτική προσέγγιση—όπως αυτή που εφαρμόστηκε εδώ με τη μελέτη και αριστερόχειρων—στις μελλοντικές έρευνες μπορεί να συμβάλει στην καλύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τη γραφή.
Για περισσότερες πληροφορίες ή για να αποκτήσετε πρόσβαση στην πλήρη επιστημονική δημοσίευση, επισκεφθείτε το https://doi.org/10.1111/ejn.70013.
Δημοσίευση:
“Cerebral Lateralization During Handwritten and Typed Word Generation: A Functional Transcranial Doppler Ultrasound Study in Left-Handers and Right-Handers.”
