25η Νοεμβρίου. Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών. Οι Mariposas της Λατινικής Αμερικής

Δημήτριος Λ. Δρόσος, Καθηγητής Ισπανικού-Ισπανοαμερικανικού Πολιτισμού, Πρόεδρος Συλλόγου Μελών ΔΕΠ Φιλοσοφικής Σχολής Ε.Κ.Π.Α., Πρόεδρος Οργανωτικής Επιτροπής, XLIV Congreso del Instituto Internacional de Literatura Iberoamericana

Το 1999, μετά από πρόταση της Δομινικανής Δημοκρατίας, ο ΟΗΕ αναγνώρισε επίσημα την 25^η Νοεμβρίου ως Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών. Στη Λατινική Αμερική, ήδη από το 1981, με τη διοργάνωση στη Μπογκοτά της Κολομβίας της Πρώτης Συνάντησης Γυναικών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής, τιμώνται την ημέρα αυτή οι αγώνες των γυναικών κατά της βίας,  της σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης καθώς και της φυλάκισης και των βασανιστηρίων τους για πολιτικούς-ιδεολογικούς λόγους.

Η 25^η Νοεμβρίου δεν επιλέχτηκε τυχαία. Αποτελεί ημέρα μνήμης στη Δομινικανή Δημοκρατία, καθώς το 1960 το απάνθρωπο δικτατορικό καθεστώς του Rafael Leónidas Trujillo (1930-1961) δολοφόνησε τρεις αδελφές, τις αδελφές Minerva, Patria και María Teresa Mirabal –ονομαζόμενες και ως Mariposas (Πεταλούδες). Οι αδελφές Mirabal, γόνοι μεγαλοαστικής οικογένειας της χώρας, ήταν γνωστές για τη δεκαετή περίπου ακτιβιστική τους δράση και τους αγώνες τους ενάντια στο καθεστώς Trujillo. Λόγω αυτής της στάσης τους, η επερχόμενη δολοφονία τους αποτελούσε κοινό μυστικό στη δομινικανή κοινωνία. Στις προειδοποιήσεις, όμως, των συναγωνιστών της, η Minerva, αρχηγός της αντίστασης, απαντούσε: «Εάν με σκοτώσουν, θα βγάλω τα χέρια από τον τάφο μου και θα είμαι πιο δυνατή», καταδεικνύοντας την αποφασιστικότητά της και το ασίγαστο πάθος της για τη διεκδίκηση της ελευθερίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα της.

Την 25^η Νοεμβρίου του 1960 τα πτώματα των τριών αδελφών εντοπίστηκαν σε μία χαράδρα, μέσα σε ένα τζιπ, μαζί με αυτό του οδηγού τους. Η μυστική αστυνομία του απολυταρχικού καθεστώτος, αν και τις είχε δολοφονήσει στραγγαλίζοντάς τις σε ένα χωράφι με ζαχαροκάλαμα, απέδωσε το θάνατό τους σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα.  Η δολοφονία των αδελφών Mirabal σηματοδοτεί την αρχή του τέλους της δικτατορίας Trujillo, επαληθεύοντας με αυτό τον τρόπο τη ρήση της Minerva Mirabal. Στις 30 Μαΐου 1961 δολοφονείται ο δικτάτορας Rafael Leónidas Trujillo και τερματίζεται, έτσι, μία τριακονταετής αιμοδιψής δικτατορία.

Η θυσία των τριών αδελφών ενέπνευσε διακεκριμένους Λατινοαμερικανούς συγγραφείς, όπως τον Mario Vargas Llosa στο έργο του  La fiesta del chivo και τη Julia Álvarez στο βιβλίο της El tiempo de las mariposas.  

Οι πολιτικές δολοφονίες, οι δολοφονίες αθώων θυμάτων, δεν ήταν κάτι άγνωστο για τη διδακτορία Trujillo. Ήδη, το 1937 το καθεστώς δολοφόνησε 20.000 παράνομους οικονομικούς μετανάστες από τη Αϊτή, οι οποίοι είχαν καταλάβει εύφορα εδάφη της Δομινικανής Δημοκρατίας στα σύνορα με τη χώρα τους. Το ανάλγητο καθεστώς Trujillo αποζημίωσε την Αϊτή για τις δολοφονίες αυτές πληρώνοντας περίπου 60 δολάρια για κάθε δολοφονία. Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι το 1956, η μυστική αστυνομία του Trujillo δεν δίστασε να δολοφονήσει τον Ισπανό συγγραφέα και καθηγητή του Πανεπιστημίου Columbia, Jesús de Galíndez, λόγω της έκδοσης του βιβλίου La era Trujillo.

Σε μία περίοδο όπου η βία κατά των γυναικών βρίσκεται σε έξαρση και η καταπάτηση των δικαιωμάτων τους αποτελεί «παράδοση», η θυσία των τριών αδελφών αποκτά ιδιαίτερα σημασία, καταδεικνύοντας το επίκαιρο του αγώνα τους.

Η ιστορική μνήμη, λοιπόν, μπορεί να λειτουργήσει ως μέσο ευαισθητοποίησης της κοινωνίας με στόχο την εξάλειψη αντίστοιχων φαινομένων.