Παγκόσμια Ημέρα Αυτισμού: Ανακοίνωση της Σχολής Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Πανεπιστημίου Αθηνών

Η Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Αυτισμού στις 2 Απριλίου, όπως καθιερώθηκε από τη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, προχωρά σε ενημέρωση των μελών του διδακτικού προσωπικού της σχετικά με τον αυτισμό και παράλληλα δημιουργεί ομάδα φοιτητών/τριών (λέσχη φίλων) με στόχο να βοηθήσει στην κοινωνική ένταξη φοιτητών με αυτισμό που φοιτούν στη Σχολή. Στην προσπάθεια αυτή συμμετέχουν οι διδάσκοντες και φοιτητές/τριες της Σχολής μας και στηρίζει η Επιτροπή Προσβασιμότητας του ΕΚΠΑ.

Ο στόχος της Παγκόσμιας Ημέρα Αυτισμού είναι η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για την ένταξη των συνανθρώπων μας με αυτισμό στην κοινωνία όπου ανήκουν. Ο όρος αυτισμός είναι παλιός και προέρχεται από την ελληνική λέξη ‘εαυτός’, υποδηλώνοντας την απομόνωση στον εαυτό. Γενικότερα όμως αναφέρεται σε διάχυτη νευρο-αναπτυξιακή αναπηρία, εμφανή από πολύ νωρίς στη ζωή, που επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό την επικοινωνία (λεκτική και μη λεκτική), την κοινωνική αλληλεπίδραση, την εκπαιδευτική πορεία και εξέλιξη, με σοβαρές επιδράσεις στην καθημερινή ζωή του ίδιου του ατόμου καθώς και της οικογένειάς του. Οι χαρακτηριστικοί περιορισμοί που βιώνουν οι συνάνθρωποι μας με ΔΑΦ ποικίλουν ανάλογα με τη σοβαρότητα, και έχουν να κάνουν κύρια με τις κοινωνικές τους επαφές, την καθημερινή τους επικοινωνία, τα περιορισμένα ενδιαφέροντα και τις επαναλαμβανόμενες και στερεοτυπικές τους συμπεριφορές. Το 2022 επικράτησε ο όρος Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ), με στόχο να τονίσει ότι κάθε παιδί/μαθητής έχει τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τις δικές του δυνατότητες και αδυναμίες, που επηρεάζουν την αξιολόγησή του και τις παρεμβάσεις που σχεδιάζουν οι ειδικοί στο χώρο για να αναπτύξουν το δυναμικό τους.

Πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα αναφέρουν ότι ένα στα 44 παιδιά που γεννιούνται έχουν διαταραχή αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ). Αντίστοιχα δεδομένα του 2010 ανέφεραν ένα στα 68 παιδιά, ενώ το 2000 ο επιπολασμός της ΔΑΦ ήταν ένα στα 150 παιδιά περίπου. Η αύξηση της συχνότητας τα τελευταία χρόνια έχει δρομολογήσει συζητήσεις σχετικά με τις αιτίες, αλλά και για την ανάγκη για έγκαιρη ανίχνευση και εφαρμογή εξατομικευμένων και στοχευμένων παρεμβάσεων. Επιπλέον, η πληθώρα από υποκατηγορίες του αυτισμού έχουν αφαιρεθεί, και η στόχευση γίνεται με βάση τη λειτουργικότητα και την καθημερινή υποστήριξη που χρειάζονται οι συνάνθρωποι μας για να αναπτύξουν το δυναμικό τους. Οι θεραπευτικές προσεγγίσεις που αναφέρονται συχνότερα έχουν να κάνουν με λογοθεραπεία, εργοθεραπεία, ψυχοθεραπεία, κλπ. Στις παρεμβάσεις χρησιμοποιούνται προγράμματα όπως το TEACCH, animal assisted therapy, PECS, αισθητηριακής ολοκλήρωσης, συμπεριφορικό πρόγραμμα παρέμβασης ΑΒΑ, εκπαίδευση γονέων κλπ.

Μελέτες στη Φυσική Αγωγή και τον Αθλητισμό αναδεικνύουν περιορισμούς των παιδιών με ΔΑΦ στην αδρή και λεπτή τους κίνηση, στον κινητικό συντονισμό, την φυσική τους κατάσταση, την ισορροπία και τον ρυθμό. Παρεμβάσεις που χρησιμοποίησαν ιππασία, κολύμβηση, προσαρμοσμένες δραστηριότητες στο γυμναστήριο, περπάτημα/τρέξιμο με χιονοπέδιλα, κλπ. είχαν ευεργετικά αποτελέσματα όχι μόνο στην κίνηση, αλλά και την θετική κοινωνική συμπεριφορά, την ακαδημαϊκή ανταπόκριση, τα κίνητρα για την συμμετοχή, καθώς και τον περιορισμό της στερεοτυπίας, του καθημερινού άγχους και της επιθετικότητας. Σε κάθε περίπτωση, δεν υπήρχε μια μέθοδος που να ταίριαζε σε όλους τους συνανθρώπους μας με ΔΑΦ. Οι καθηγητές Φυσικής Αγωγής που δραστηριοποιούνται κλινικά, εκπαιδευτικά και ερευνητικά στον χώρο, μπορούν να επιλέγουν κάθε φορά την κατάλληλη παρέμβαση που θα υποστηρίξει την προσπάθεια τους για να αναπτύξουν το δυναμικό των συνανθρώπων μας με ΔΑΦ με τους οποίους εργάζονται.

Το κείμενο επιμελήθηκε ο Καθηγητής Προσαρμοσμένης Κινητικής Αγωγής της Σχολής Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού κ. Εμμανουήλ Σκορδίλης.