Παγκόσμια Ημέρα Εδάφους 2024, 5 Δεκεμβρίου: Αναγνώριση του ζωτικού ρόλου του εδάφους στη βιώσιμη ανάπτυξη

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Εδάφους 2024, η οποία εορτάζεται κάθε χρόνο στις 5 Δεκεμβρίου, το Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.) υπογραμμίζει τη συμβολή του στην προστασία του εδάφους και στην προώθηση βιώσιμων πρακτικών διαχείρισης.

Το φετινό θέμα, “Έδαφος: Εκεί που ξεκινά η Τροφή”, αναδεικνύει τη ζωτική σημασία του εδάφους για την επισιτιστική ασφάλεια, την υγεία των οικοσυστημάτων και τη βιωσιμότητα του πλανήτη.

Η συνεισφορά του Ε.Κ.Π.Α. στην προστασία των εδαφών

Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών έχει μια μακρόχρονη παράδοση βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας και πρωτοβουλιών με στόχο την προστασία του εδάφους και τη βιώσιμη χρήση γης:

με ερευνητικά έργα για τη διάβρωση του εδάφους: Το πανεπιστήμιο έχει ηγηθεί πρωτοποριακών μελετών σχετικά με τη δυναμική της διάβρωσης του εδάφους στα ελληνικά τοπία, χρησιμοποιώντας προηγμένες τεχνικές μοντελοποίησης για την πρόβλεψη και τον μετριασμό των κινδύνων διάβρωσης.

με μελέτες για τη ρύπανση του εδάφους: Το ΕΚΠΑ έχει διεξάγει εκτεταμένες έρευνες για τη ρύπανση του εδάφους σε βιομηχανικές και γεωργικές περιοχές, εντοπίζοντας τις πηγές ρύπανσης και προτείνοντας στρατηγικές αποκατάστασης.

με συμμετοχικές πρωτοβουλίες: Μέσω εθνικών και ευρωπαϊκών προγραμμάτων το ΕΚΠΑ έχει συνεργαστεί με τις τοπικές κοινότητες για την εφαρμογή βιώσιμων γεωργικών πρακτικών που ενισχύουν τη γονιμότητα του εδάφους και μειώνουν την υποβάθμιση.

με μελέτες για τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ κλίματος και εδάφους: Οι ερευνητικές πρωτοβουλίες του ΕΚΠΑ έχουν διερευνήσει και διερευνούν την αλληλεπίδραση μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και της υγείας του εδάφους, ιδίως πώς οι αλλαγές στα πρότυπα βροχοπτώσεων και στη θερμοκρασία επηρεάζουν τα μεσογειακά εδάφη.

Ο ρόλος του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών

Το Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος αποτελεί κέντρο αριστείας στον τομέα της γεωπεριβαλλοντικής έρευνας, εστιάζοντας σε ζητήματα που απειλούν την υγεία των εδαφών τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.

Μεταξύ των δράσεων του Τμήματος ξεχωρίζουν:

• Αναγνώριση και αποκατάσταση υποβαθμισμένων εδαφών: Η εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών και επιστημονικών μεθόδων για την αποκατάσταση εδαφών που έχουν υποστεί διάβρωση, ρύπανση ή αλάτωση.
• Αξιολόγηση της ποιότητας του εδάφους: Διεξαγωγή έρευνας σχετικά με τις ιδιότητες του εδάφους και τις διαδικασίες υποβάθμισης, ιδίως σε μεσογειακά περιβάλλοντα επιρρεπή στη διάβρωση, την υφαλμύρωση και την ερημοποίηση.
• Έρευνα για την προστασία των μεσογειακών εδαφών: Μελέτες για την αντιμετώπιση της ερημοποίησης και της κλιματικής αλλαγής μέσω στρατηγικών διαχείρισης του νερού και της γης.
• Σχεδιασμός χρήσεων γης: Συνεργασία με τους ενδιαφερόμενους φορείς για την ενσωμάτωση γεωπεριβαλλοντικών δεδομένων στον βιώσιμο αστικό και αγροτικό σχεδιασμό, ελαχιστοποιώντας τις ανθρώπινες επιπτώσεις στα εύθραυστα εδαφικά συστήματα.
• Εκπαίδευση: Εξοπλίζουμε την επόμενη γενιά επιστημόνων με τα εργαλεία και τις γνώσεις που απαιτούνται για την προστασία και την αποκατάσταση των εδαφικών οικοσυστημάτων μέσω των ακαδημαϊκών μας προγραμμάτων.
• Συνεργασία με την κοινωνία: Συμμετοχή σε εθνικές και διεθνείς πρωτοβουλίες, όπως η στρατηγική της ΕΕ για την προστασία του εδάφους, και υλοποίηση δράσεων για τηνπροώθηση βιώσιμων γεωργικών πρακτικών.
• Παραγωγή πολιτικής: Παροχή συμβολής εμπειρογνωμόνων σε Εθνικές και Ενωσιακές πολιτικές σχετικά με την προστασία του εδάφους, ιδίως στο πλαίσιο της στρατηγικής της ΕΕ για το έδαφος για το 2030.

Το Επείγον της Προστασίας του Εδάφους

Το έδαφος είναι ένας πεπερασμένος πόρος που αποτελεί το θεμέλιο της ζωής στη Γη. Ωστόσο, απειλείται όλο και περισσότερο από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της αποψίλωσης των δασών, της υπερβόσκησης και της ρύπανσης. Περίπου το 33% του παγκόσμιου εδάφους έχει ήδη υποβαθμιστεί, επηρεάζοντας όχι μόνο την παραγωγή τροφίμων αλλά και την ποιότητα του νερού, τη βιοποικιλότητα και τη ρύθμιση του κλίματος.

Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος αναγνωρίζουν τον επείγοντα χαρακτήρα αυτού του ζητήματος και παραμένουν αφοσιωμένοι στην προώθηση λύσεων μέσω της έρευνας, της εκπαίδευσης και της συνεργασίας.

Ας εορτάσουμε μαζί την Παγκόσμια Ημέρα Εδάφους και ας συνεργαστούμε όλοι για να προστατεύσουμε το έδαφος, το θεμέλιο της ζωής και του μέλλοντός μας.

Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών