QS World University Rankings by Subject 2022: Arts & Humanities
QS World University Rankings by Subject 2022: Classics & Ancient History
QS World University Rankings by Subject 2022: Archaeology
Πολύ σημαντικές διακρίσεις για τον Τομέα των Ανθρωπιστικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών επιφύλασσε η δημοσίευση των αποτελεσμάτων της παγκόσμιας κατάταξης Πανεπιστημίων του Οργανισμού QS (Quacquarelli Symonds) για το 2022. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα αυτής της κατάταξης ο Τομέας των Ανθρωπιστικών Σπουδών και Τεχνών του ΕΚΠΑ, βρίσκεται στην 280η θέση μεταξύ των 500 καλύτερων Πανεπιστημίων του κόσμου που προσφέρουν τέτοιες σπουδές. Επιπροσθέτως η επίδοση αυτή κατατάσσει τις ανθρωπιστικές σπουδές στο ΕΚΠΑ μεταξύ των 125 καλύτερων Πανεπιστημίων στην Ευρώπη. Παράλληλα είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι σε σχέση με το έτος 2017 το Ίδρυμα έχει ανέβει 101 θέσεις στην εν λόγω κατάταξη (από την 381η στην 280η ) (βλέπε πίνακα 1).
Πίνακας 1 : Η θέση του ΕΚΠΑ για το 2022 στο βασικό θεματικό αντικείμενο Ανθρωπιστικές Επιστήμες και Τέχνες (Arts & Humanities) του Πίνακα της QS
Έτος | Παγκόσμια Θέση |
2022 | 280 |
2021 | 291 |
2020 | 301 |
2019 | 349 |
2018 | 392 |
2017 | 381 |
Πηγή: Ιστοσελίδα QS World University Ranking
Οι κατατάξεις της QS χρησιμοποιούν δεδομένα ειδικών γνωμοδοτών (peerreviews) που συλλέγονται από μεγάλο αριθμό ερευνητών, ακαδημαϊκών και εργοδοτών. Επίσης, λαμβάνουν υπόψη τον αριθμό ετεροαναφορών και την επιδραστικότητα του δημοσιευμένου έργου των καθηγητών και ερευνητών κάθε Σχολής ή Τμήματος. Πιο συγκεκριμένα βαθμολογούνται τέσσερα κριτήρια – δείκτες με διαφορετική βαρύτητα το καθένα. Τα κριτήρια αυτά είναι τα εξής:
- Ακαδημαϊκή Φήμη. Η μέτρηση γίνεται μέσω έρευνας ερωτηματολογίου. Στο ερωτηματολόγιο χρησιμοποιούνται ακαδημαϊκοί διαφόρων ειδικοτήτων και ερωτούνται για τα κατά τη γνώμη τους 30 καλύτερα πανεπιστήμια στους τομείς εμπειρογνωμοσύνης τους, χωρίς να μπορούν να επιλέξουν το δικό τους. Μεταξύ 2017 και 2021 η QS συγκέντρωσε πάνω από 130.000 ερωτηματολόγια ακαδημαϊκών από όλο τον κόσμο. Το βάρος του συγκεκριμένου αυτού κριτηρίου στη συνολική βαθμολογία των Πανεπιστημίων με τομείς Ανθρωπιστικών Σπουδών και Τεχνών για το 2022 είναι 60%.
- Φήμη μεταξύ των Εργοδοτών: Πρόκειται για ίδιου τύπου με την προηγούμενη έρευνα ερωτηματολογίων, μόνο που απευθύνεται σε δείγμα εργοδοτών των αποφοίτων των πανεπιστημίων. Πάνω από 75.000 ερωτηματολόγια εργοδοτών παγκοσμίως έχουν ληφθεί υπόψη μεταξύ των ετών 2017 και 2021. Τα ερωτηματολόγια αυτά δίνουν μια σημαντική εικόνα και πληροφορίες, όσον αφορά τις προσλήψεις αποφοίτων των Πανεπιστημίων. Στην έρευνα αυτή έχουν συμμετάσχει εργοδότες από όλους τους τομείς της Οικονομίας, και ανάμεσα τους εταιρίες όπως το Facebook, η Google, η Wells Fargo, η Bank of America κ.α Το βάρος του κριτηρίου αυτού στη συνολική βαθμολογία των Πανεπιστημίων με τομείς Ανθρωπιστικών Σπουδών και Τεχνών για το 2022 είναι 20%.
- Αριθμός ετερο-αναφορών ανά εργασία. Η QS χρησιμοποιεί τα δεδομένα της βάσης Scopus. Αθροίζεται ο συνολικός αριθμός ετερο-αναφορών σε εργασίες της τελευταίας πενταετίας που συνεγράφησαν από μέλη ΔΕΠ του Πανεπιστημίου πάνω στο συγκεκριμένο επιστημονικό τομέα και διαιρούνται με τον αντίστοιχο συνολικό αριθμό καθηγητών και ερευνητών. Το βάρος του συγκεκριμένου κριτηρίου στη συνολική βαθμολογία των Πανεπιστημίων με τομείς Ανθρωπιστικών Σπουδών και Τεχνών για το 2022 είναι 7,5%.
- Ο δείκτης h-index είναι ένας τρόπος μέτρησης τόσο της παραγωγικότητας όσο και της επίδρασης του δημοσιευμένου έργου ενός επιστήμονα ή ερευνητή. Ο δείκτης βασίζεται στο σύνολο των πιο συχνά αναφερόμενων έργων του ακαδημαϊκού και στον αριθμό των παραπομπών που έλαβαν σε άλλες δημοσιεύσεις. Το βάρος του συγκεκριμένου κριτηρίου στη στη συνολική βαθμολογία των Πανεπιστημίων με τομείς Ανθρωπιστικών Σπουδών και Τεχνών για το 2022 είναι 7,5%.
Στην φετινή κατάταξη για πρώτη φορά εισάγεται ο δείκτης Διεθνές Δίκτυο Έρευνας (IRN). Αποτελεί ένα μέτρο της αποτελεσματικότητας της δημιουργίας σταθερών ερευνητικών συνεργασιών σε κάθε ένα από τα 5 μεγάλα θεματικά αντικείμενα. Κυμαίνεται βαθμολογικά από 5 έως 10% και μόνο χρησιμοποιείται στην αποτίμηση μόνο των 5 βασικών τομέων. Το βάρος του συγκεκριμένου κριτηρίου στη συνολική βαθμολογία των Πανεπιστημίων με τομείς Ανθρωπιστικών Σπουδών και Τεχνών για το 2022 είναι 5%.
Πίνακας 2: Η θέση και η βαθμολογία των επιμέρους κριτηρίων για τον τομέα Ανθρωπιστικών Σπουδών και Τεχνών του ΕΚΠΑ στην κατάταξη της QS
Έτος | Θέση Παγκοσμίως | Ακαδημαϊκή Φήμη | Φήμη μεταξύ των Εργοδοτών | Αριθμός ετερο-αναφορών ανά εργασία | δείκτης h-index | Διεθνές Ερευν. Δίκτυο | Συνολική Βαθμολογία |
2022 | 280 | 68 | 62,7 | 70,8 | 51,3 | 52 | 65,1 |
2021 | 291 | 63,4 | 64,2 | 78,2 | 52,9 | – | 64 |
2020 | 301 | 65,7 | 60,9 | 81,6 | 50,6 | – | 64,8 |
2019 | 349 | 58,5 | 67,7 | 77,3 | 49,4 | – | 61,4 |
2018 | 392 | 56,5 | 59,2 | 78,5 | 40,8 | – | 57,7 |
Πηγή: Ιστοσελίδα και Εκθέσεις της QS (Quacquarelli Symonds)
Στον πίνακα 2, αποτυπώνεται η θέση και η βαθμολογία των επιμέρους κριτηρίων για τον τομέα των Ανθρωπιστικών Σπουδών και Τεχνών του ΕΚΠΑ, την τελευταία πενταετία. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι η ανώτερη συνολική βαθμολογία που μπορεί να λάβει ένα Πανεπιστήμιο είναι ο βαθμός 100.
Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία είναι ευδιάκριτη η άνοδος του Τομέα στα επιμέρους κριτήρια της κατάταξης. Πιο συγκεκριμένα μεταξύ των ετών 2018–2022 η ακαδημαϊκή φήμη του τομέα βελτιώθηκε, όπως αποτυπώνεται στην άνοδο του αντίστοιχου δείκτη κατά 20,3%. Η βελτίωση αυτή συνέβαλλε αποφασιστικά στην άνοδο της θέσης των ανθρωπιστικών σπουδών δεδομένου του γεγονότος ότι το συγκεκριμένο κριτήριο λαμβάνει το 60% της βαθμολογίας.
Εντυπωσιακή είναι η επίδοση του τομέα στον νέο δείκτη «Διεθνές Δίκτυο Έρευνας (IRN)». Σύμφωνα με την βαθμολογία που έλαβε ο Τομέας, το ΕΚΠΑ βρίσκεται στην 98η θέση παγκοσμίως στη δημιουργία σταθερών και αποδοτικών ερευνητικών συνεργασιών. Εντυπωσιακά υψηλή βαθμολογία λαμβάνει ο τομέας στον δείκτη της ερευνητικής παραγωγής, με 70,8/100. Αντίστοιχα στον δείκτη h–index, με βαθμό51,3/100 κατατάσσεται στην 258η θέση παγκοσμίως, αποδεικνύοντας την σημαντική απήχηση του ερευνητικού έργου που συντελείται από τα μέλη ΔΕΠ και τους ερευνητές του Τομέα Ανθρωπιστικών Σπουδών. Μάλιστα θα πρέπει να συνυπολογιστεί το γεγονός ότι ο αριθμός των επιστημονικών περιοδικών και βάσεων δεδομένων για τις ανθρωπιστικές σπουδές είναι σχετικά περιορισμένος. Η βελτίωση του συγκεκριμένου δείκτη σε σχέση με το 2018 αγγίζει το 30%.
Θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι στο κριτήριο που αφορά στη «φήμη» του Τομέα μεταξύ των εργοδοτών και στην απασχολησιμότητα των αποφοίτων η βελτίωση του δείκτη μεταξύ των ετών 2018-2022 φτάνει το 6%. Η επίδοση αυτή κατατάσσει τον τομέα των ανθρωπιστικών σπουδών και τεχνών στην 276η θέση στον κόσμο στο συγκεκριμένο κριτήριο , επιβεβαιώνοντας την εκτίμηση και εμπιστοσύνη των εργοδοτών στις σπουδές και στα εφόδια -δεξιότητες που έχουν αποκτήσει οι φοιτητές και μετέπειτα απόφοιτοι του τομέα των Ανθρωπιστικών σπουδών και Τεχνών στο ΕΚΠΑ.
Όμως εξαιρετικά σημαντικές διακρίσεις για το Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας αλλά και για τις Κλασσικές Σπουδές και τις σπουδές στην Αρχαία Ιστορία που προσφέρει το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, στον Τομέα των Ανθρωπιστικών Σπουδών και Τεχνών, επιφύλασσε η ίδια κατάταξη για το έτος 2022. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα αυτής της κατάταξης, ο τομέας Κλασσικών Σπουδών και Αρχαίας Ιστορίας του Ιδρύματος κατατάσσεται για στις θέσεις 51-80 παγκοσμίως, ενώ ο τομέας της Αρχαιολογίας παραμένει στις θέσεις 101-150.
Πίνακας 3: Η θέση και η βαθμολογία των επιμέρους κριτηρίων για το θεματικό πεδίο «Κλασσικές Σπουδών και Αρχαίας Ιστορία» του ΕΚΠΑ στην κατάταξη της QS
Έτος | Θέση Παγκοσμίως | Ακαδημαϊκή Φήμη | Φήμη μεταξύ των Εργοδοτών | Αριθμός ετερο-αναφορών ανά εργασία | δείκτης h-index | Συνολική Βαθμολογία |
2022 | 51-80 | 71,9 | 48,8 | – | – | 69,6 |
2021 | 51-70 | 74,7 | 48,9 | 53,2 | 73,2 | 72,1 |
2020 | – | 73,8 | 71,1 | – | – | 73,5 |
2019 | – | 69,7 | 73,1 | – | – | 70,0 |
Πηγή: Ιστοσελίδα και Εκθέσεις της QS (Quacquarelli Symonds)
Πίνακας 4: Η θέση και η βαθμολογία των επιμέρους κριτηρίων για το θεματικό πεδίο «Αρχαιολογία» του ΕΚΠΑ στην κατάταξη της QS
Έτος | Θέση Παγκοσμίως | Ακαδημαϊκή Φήμη | Φήμη μεταξύ των Εργοδοτών | Αριθμός ετερο-αναφορών ανά εργασία | δείκτης h-index | Συνολική Βαθμολογία |
2022 | 101-150 | 62,3 | 76,3 | 78,4 | 72,1 | 66,3 |
2021 | 101-150 | 60,5 | 38,0 | 75 | 60,4 | 59,7 |
2020 | 101-150 | 64,8 | 69,9 | 71,3 | 65,9 | 66,1 |
2019 | 101-150 | 58,5 | 67,7 | 71,3 | 56,8 | 60,5 |
Πηγή: Ιστοσελίδα και Εκθέσεις της QS (Quacquarelli Symonds)
Στους πίνακες 3 και 4 αποτυπώνεται η βαθμολογία των επιμέρους κριτηρίων για τα δύο επιστημονικούς τομείς. Στην περίπτωση του τομέα των Κλασσικών Σπουδών και Αρχαίας Ιστορίας, η βελτίωση της ακαδημαϊκής φήμης την τελευταία τριετία, ήταν καταλυτικός παράγοντας της επιτυχούς εισόδου και παραμονής για 2η συνεχόμενη χρονιά στα 80 καλύτερα πανεπιστήμια παγκοσμίως. Πιο συγκεκριμένα μεταξύ των ετών 2019-2022, ο δείκτης ανέβηκε και λαμβάνει υψηλή βαθμολογία άνω του 70%, ποσοστό εξαιρετικά σημαντικό για έναν δείκτη που καλύπτει το 90% της βαθμολογίας.
Στην περίπτωση του τομέα της Αρχαιολογίας, είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι το ΕΚΠΑ παραμένει για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά στις θέσεις 101-150 κάτι που αποδεικνύει τη διαχρονική διάκριση του εν λόγω τομέα και τη διεθνή αναγνώριση του. Αξίζει να σημειωθεί ότι στον εν λόγω τομέα εμφανίζεται άνοδος σε όλα τα κριτήρια σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο αποτελεί η άνοδος του κριτηρίου «Φήμη μεταξύ των εργοδοτών» κατά 100%
Μία ακόμη μεταβλητή που συνετέλεσε στην άνοδο του Τμήματος Ιστορίας -Αρχαιολογίας και των δύο τομέων στη συγκεκριμένη κατάταξη της QS είναι η υλοποίηση του πρώτου ξενόγλωσσου – αγγλόφωνου προπτυχιακού προγράμματος στην Ιστορία, Αρχαιολογία και τη λογοτεχνία της Αρχαίας Ελλάδας. Το εν λόγω πρόγραμμα άνοιξε τις πύλες του το ακαδημαϊκό έτος 2020-2021, δέχτηκε τους πρώτους ξένους προπτυχιακούς φοιτητές και έλαβε μεγάλη προβολή και δημοσιότητας, όντας το πρώτο ξενόγλωσσο προπτυχιακό πρόγραμμα ελληνικού πανεπιστημίου.