Στην ραδιοφωνική εκπομπή του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου, «Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο», του Πρώτου Προγράμματος της ΕΡΤ, στις 22 Μαρτίου 2022, υπήρξε καλεσμένος ο Καθηγητής Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου και Κοσμήτορας στη Νομική Σχολή Αθηνών, αλλά και πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΣτΕ, στο Στρασβούργο, Λίνος-Αλέξανδρος Σισιλιάνος. Στη συνέντευξή του μίλησε για τον ρόλο σειράς διεθνών οργάνων και θεσμών που έχουν εμπλακεί με το Ουκρανικό κια για τις πράξεις και αποφάσεις των οποίων ήταν στο προσκήνιο τις προηγούμενες μέρες.
Πιο συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων, στη συνέντευξη:
Αναλύθηκε η στάση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, το οποίο στις 26/2 συζήτησε ψήφισμα καταδίκης της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Το υπερψήφισαν 11 κράτη μέλη (4 μόνιμα και 7 μη μόνιμα ) απείχαν 3 (η Κίνα ως μόνιμο μέλος και Ινδία & Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ως μη μόνιμα) και το καταψήφισε η Ρωσία, ως επίσης μόνιμο μέλος. Βάση του Καταστατικού του ΟΗΕ το ψήφισμα δεν πέρασε, αφού εκτός από την πλειοψηφία των 9 χωρών που απαιτείται, δεν είχε την ομοφωνία των 5 μονίμων χωρών μελών. Ορισμένες πλευρές θεώρησαν ηθική νίκη το γεγονός πως η καταδίκη υπερψηφίστηκε από 11 χώρες και πως η Κίνα εξαναγκάστηκε σε αποχή, (αντί να καταψηφίσει, ενισχύοντας το ρωσικό βέτο), άλλες πάλι έκριναν ως αποτυχία ότι υπήρξαν δύο επιπλέον αποχές. Υπερψηφίστηκε, ωστόσο, με μεγάλη πλειοψηφία από την Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, που συνήλθε εκτάκτως. Όμως, το σχετικό ψήφισμα έχει απλώς πολιτική και ηθική σημασία, καθώς μόνον ανάλογο κείμενο του Συμβουλίου Ασφαλείας είναι νομικά δεσμευτικό και μπορεί να προβλέψει μηχανισμούς επιβολής. Πάντως, με την αφορμή αυτή, ορισμένες πλευρές επανάφεραν την ιδέα της κατάργησης του βέτο των μονίμων μελών ή και αφαίρεσης αυτής της ιδιότητας από κάποιο. Επ’ αυτού τίθεται το ερώτημα αν υπάρχει τέτοια δυνατότητα από το Καταστατικό του ΟΗΕ, αλλά κι αν μια τέτοια μεταβολή είναι σκόπιμη για τη διατήρηση της αρχιτεκτονικής των Ηνωμένων Εθνών.
Επίσης, στις 27 Φεβρουαρίου η Ουκρανία κατέθεσε προσφυγή εναντίον της Ρωσίας στο Διεθνές Δικαστήριο των Ηνωμένων Εθνών, λέγοντας πως ο ισχυρισμός της ότι εισέβαλε στην Ουκρανία για να αποτρέψει μια γενοκτονία είναι ψευδής και ζητώντας από τους δικαστές να δώσουν εντολή για προσωρινά μέτρα ώστε να προστατευθεί η χώρα. Σε προκαταρκτική απόφαση την οποία εξέδωσε πολύ σύντομα (στις 16/3) το ΔΔ διέταξε τη Ρωσία να σταματήσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις που ξεκίνησε εναντίον της Ουκρανίας. Ωστόσο, η Ρωσία απάντησε πως το ΔΔ δεν διαθέτει αρμοδιότητες για το ζήτημα και φυσικά αγνόησε την απόφαση. Να σημειωθεί ότι το καθοριστικό στοιχείο της διαδικασίας στο ΔΔ είναι ότι τόσο το ενάγων κράτος, όσο και το εναγόμενο, θα πρέπει να αναγνωρίσουν τη δικαιοδοσία συναινετικά. Όμως, η Ρωσία, όπως και οι ΗΠΑ, δεν έχουν αναγνωρίσει γενικά τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου και πρέπει να την δίνουν σε μεμονωμένες περιπτώσεις. Επομένως κι εδώ έχει σημασία να εξεταστεί το αποτέλεσμα μιας τέτοια απόφαση του ΔΔ, το οποίο, σημειωτέο, αναφέρεται συχνά και ως μέσο επίλυσης των ελληνοτουρκικών διαφορών.
Ακόμη, ορισμένοι ζητούν ήδη από τώρα την παραπομπή του Πούτιν στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης (που πολλές φορές συγχέεται με το ΔΔ λόγω παρεμφερούς τίτλου και έδρας στην ίδια πόλη της Ολλανδίας), το οποίο εξετάζει εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας σε βάρος μεμονωμένων ατόμων. Όμως το εν λόγω Δικαστήριο μπορεί να ασκήσει τη δικαιοδοσία του μόνο σε περιπτώσεις όπου ο κατηγορούμενος είναι υπήκοος κράτους μέλους (ή σε περίπτωση που η υπόθεση παραπέμπεται από το Συμβούλιο Ασφαλείας). Όμως το σχετικά νέο αυτό Δικαστήριο, με έτος έναρξης λειτουργίας το 2002, έχει μέλη μόνον 110 κράτη και άλλα 38 που έχουν υπογράψει το Καταστατικό του, αλλά δεν το έχουν επικυρώσει. Μεταξύ των χωρών που είτε δεν είναι μέλη του, είτε δεν έχουν επικυρώσει το Καταστατικό ανήκουν η Ρωσία, η Ινδία, η Κίνα και οι ΗΠΑ. Επομένως, και εδώ δημιουργούνται ερωτηματικά για το πόσο εφαρμόσιμη είναι η παραπομπή του Πούτιν και των συνεργατών του για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Τέλος, πριν μερικές μέρες η Ρωσία ανακοίνωσε πως αποχωρεί από το Συμβούλιο της Ευρώπης, αφού είχαν ήδη κινηθεί οι διαδικασίες για την αποπομπή της (κάτι ανάλογο είχε πράξει και η Ελλάδα, το 1969, επί δικτατορίας) κι ενώ είχε αποφασιστεί ο αποκλεισμός της από τις εργασίες της Επιτροπής Υπουργών και της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του ΣτΕ. Ωστόσο, η Ρωσία δήλωσε πως θα εξακολουθήσει να δέχεται τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (βασικού οργάνου του ΣτΕ με έδρα το Στρασβούργο, που δεν πρέπει να συγχέεται με το Δικαστήριο της ΕΕ/Λουξεμβούργο ), εφόσον συνάδουν με το εσωτερικό της δίκαιο. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, αποτελεί αρνητική εξέλιξη η αποχώρηση η αποβολή μιας ευρωπαϊκής χώρας του μεγέθους και της σημασίας της Ρωσίας από τoν μοναδικό διεθνή οργανισμό που συγκεντρώνει όλη την Ευρώπη, ενώ δημιουργείται σκεπτικισμός για το κατά πόσον θα εξακολουθήσει όντως να εφαρμόζει τις αποφάσεις του ΕΔΑΔ.
Ακολουθεί το ηχητικό απόσπασμα της συνέντευξης:
Το ηχητικό απόσπασμα υπάρχει διαθέσιμο και στη διεύθυνση: https://webradio.ert.gr/proto-programma/20mar2022-me-to-proto-stin-evropi-ke-ton-kosmo/
Η συνεδρία έληξε για λόγους ασφάλειας.