Ολοκληρώθηκε με μεγάλη επιτυχία το διήμερο συνέδριο που διοργάνωσε στις 29 και 30 Νοεμβρίου 2021 το Σεμινάριο Ιταλικής Ιστορίας και Ιστοριογραφίας (Εργαστήριο Ιταλικής Ιστορίας και Ιστοριογραφίας, Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, ΕΚΠΑ) με θέμα «Κοινωνική διαμαρτυρία, εξέγερση και επανάσταση στα προνεωτερικά Ιταλικά Κράτη (13ος-18ος αι.)». Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε στο Κεντρικό Αμφιθέατρο του Διδασκαλείου της Νέας Ελληνικής στην Πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου και μεταδόθηκε διαδικτυακά από την πλατφόρμα του ΕΚΠΑ (www.live.uoa.gr).
Το πρόγραμμα του συνεδρίου περιλάμβανε δύο εισαγωγικές ομιλίες και 27 ανακοινώσεις από 29 πρόσωπα. Στις εργασίες του συνεδρίου συμμετείχαν ερευνητές (Ακαδημία Αθηνών) και καθηγητές επτά ελληνικών πανεπιστημίων (ΕΚΠΑ, ΑΠΘ, ΔΠΘ, Ιονίου, Αιγαίου, Θεσσαλίας, ΕΑΠ). Συμμετείχαν επίσης δώδεκα νέες και νέοι ερευνητές (μεταπτυχιακοί φοιτητές, υποψήφιοι διδάκτορες και διδάκτορες του Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΕΚΠΑ) που παρακολούθησαν καθόλη τη διάρκεια του προηγούμενου ακαδημαϊκού έτους (2020-21) το ομότιτλο με το συνέδριο σεμινάριο.
Το συνέδριο επικεντρώθηκε μεταξύ άλλων στη συνεξέταση μελετών περίπτωσης από τα ιταλικά κράτη και από χώρους ιταλικής κυριαρχίας διαφορετικών κοινωνικών και πολιτισμικών προϋποθέσεων, όπως οι βενετικές κτήσεις στην Αδριατική και την Ανατολική Μεσόγειο, στη βάση της συγκριτικής ιστορίας των επαναστατικών κινημάτων, καθώς και η αντιπαραβολή τους με ανάλογα φαινόμενα που λάμβαναν χώρα στον δυτικοευρωπαϊκό κόσμο και στις οθωμανικές επικράτειες.
Ο Καθηγητής Δημήτριος Καραδήμας, Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και Φοιτητικής Μέριμνας του ΕΚΠΑ, εστίασε σε ένα από τα χαρακτηριστικά του συνεδρίου, επισημαίνοντας ότι: «Η διεπιστημονικότητα των προσεγγίσεων είναι ένα άλλο αξιοπρόσεκτο στοιχείο του προγράμματος του συνεδρίου. Είναι επίσης, κατά τη γνώμη του ομιλούντος, χαρακτηριστικό γνώρισμα του Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας και γενικά των ξενογλώσσων Τμημάτων της Φιλοσοφικής Σχολής που είναι δομημένα με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτυγχάνουν όχι μόνο τη μελέτη μιας εθνικής γλώσσας και φιλολογίας αλλά και την ένταξη της πολιτισμικής παραγωγής αυτής της εθνικής γλώσσας και φιλολογίας στο διεθνές πολιτισμικό περιβάλλον σε επίπεδο διαχρονικό».
Χαιρέτισε στη συνέχεια τη συμμετοχή σε αυτό το επιστημονικό συνέδριο νέων ερευνητών μαζί με καταξιωμένους επιστήμονες, τονίζοντας ότι «από τη συμβίωση αυτή μόνο οφέλη θα μπορούσαν να προκύψουν για το μέλλον του ερευνητικού δυναμικού του Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας. Και τούτο καθώς, πέραν των στερεοτυπικά επαναλαμβανόμενων αναφορών στα Τμήματα της Φιλοσοφικής Σχολής ως τμήματα καθηγητικά, η έρευνα δεν έπαψε ποτέ να αποτελεί μια πολύ ψηλά ιεραρχημένη δράση που οδηγεί στην παραγωγή νέας γνώσης και νέας σκέψης. Το ξεχνάμε δυστυχώς αυτό το στοιχείο ειδικά στον δημόσιο λόγο, εν προκειμένω όταν επιχειρούνται μεταβολές στη φύση και τη λειτουργία του δημόσιου πανεπιστημίου και ιδίως των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών με όρους που δεν φαίνεται να συνάδουν με τους σκοπούς του δημόσιου πανεπιστημίου και με τους στόχους των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών».
Κατόπιν ο Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής Καθηγητής Αχιλλέας Χαλδαιάκης συνέδεσε το συνέδριο του Σεμιναρίου Ιταλικής Ιστορίας και Ιστοριογραφίας με την «επικαιρότητα των 200 ετών από την έναρξη της ελληνικής επανάστασης .. ως μια αφορμή .. που αφορά μια νέα συζήτηση για τις επαναστάσεις και άλλες έννοιες συναφείς αλλά με διαφορετική ένταση, όπως κοινωνική διαμαρτυρία ή εξέγερση, έννοιες εντοπισμένες στον ιδιαίτερο χώρο της Ιταλικής χερσονήσου».
Στάθηκε επίσης στη διεπιστημονική διάσταση του συνεδρίου «ως ένα στοίχημα που μπορεί να αποδώσει σημαντικά αποτελέσματα ειδικά σε ό,τι αφορά τις προσλήψεις των κινημάτων τον 19ο αιώνα, μια στιγμή της ευρωπαϊκής ιστορίας που, πέραν των άλλων, χαρακτηρίζεται από τη γέννηση των επιστημών στις σύγχρονες βάσεις τους και την παγίωση της ξεχωριστής τους μεθοδολογίας. Ειδικότερα η Φιλολογία αλλά και η Μουσικολογία και οι παραστατικές και απεικονιστικές τέχνες σήκωσαν μεγάλο βάρος στην ανάπλαση και την ανάδειξη γεγονότων του παρελθόντος μέχρι τότε λίγο γνωστών ή γνωστών υπό διαφορετικούς όρους, που αξιοποιήθηκαν ως αφορμές για να τονιστούν προγενέστεροι των εθνικών επαναστάσεων αγώνες αντίστασης εναντίον των ξένων κυριάρχων στην Ιταλία και αλλού. Οι όπερες του 19ου αιώνα είναι ένα γνωστό δείγμα έκφρασης του νέου ιταλικού πατριωτισμού βασισμένου σε γεγονότα της μεσαιωνικής ιστορίας. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα των Σικελικών Εσπερινών του Τζουζέππε Βέρντι».
Τέλος, ο Καθηγητής Γεράσιμος Δ. Παγκράτης, Πρόεδρος του Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας και μέλος της οργανωτικής επιτροπής του συνεδρίου, εξήγησε τις ακαδημαϊκές συζητήσεις στο πλαίσιο του Σεμιναρίου Ιταλικής Ιστορίας και Ιστοριογραφίας (http://www.ill.uoa.gr/seminario-italikis-istorias-kai-istoriografias.html) που οδήγησαν στη διεξαγωγή αυτού του επιστημονικού γεγονότος. Ανέλυσε τις κεντρικές τάσεις της ιστοριογραφίας γύρω από το επαναστατικό φαινόμενο των προνεωτερικών χρόνων στις ποικίλες διαβαθμίσεις του, τη χρήση και την κατάχρηση όρων «στον υπερθετικό βαθμό» όπως η επανάσταση, που μελετώνται μέσα από το πρίσμα των μεγάλων επαναστάσεων του ύστερου 18ου αιώνα, τα κύρια δομικά στοιχεία του εξεγερτικού φαινομένου (γενεσιουργοί παράγοντες, εναύσματα, αιτήματα, ταυτότητα υποκειμένων-ηγετών, χρόνος εκδήλωσης, μαζικότητα) κ.ά.
Στη συνέχεια εξήγησε την επιλογή των προνεωτερικών ιταλικών κρατών ως πεδίου μελέτης των εξεγέρσεων με έμφαση στις δύο πρωτεύουσες της Νότιας Ιταλίας, τη Νάπολη και το Παλέρμο, ενώ παρουσίασε το περιεχόμενο των τεσσάρων βασικών αξόνων γύρω από τους οποίους αναπτύσσονται οι ανακοινώσεις του συνεδρίου. Οι άξονες αυτοί σχετίζονται με την προσπάθεια να μελετηθεί το φαινόμενο στην αναμενόμενη διάστασή του, εκείνη της κοινωνικής ιστορίας, και επιπλέον να επιτευχθεί μία στο μέτρο του δυνατού διευρυμένη διεπιστημονική προσέγγιση μέσα από την αξιοποίηση των εργαλείων της φιλολογίας, της φιλοσοφίας, της μουσικολογίας και της ιστορίας της τέχνης.
Η συνεδρία έληξε για λόγους ασφάλειας.