Υψηλά επίπεδα ψυχολογικής χειραγώγησης (gaslighting) των νοσηλευτών από τους προϊσταμένους: μια νέα απειλή στον εργασιακό χώρο που αυξάνει την επαγγελματική εξουθένωση και την πρόθεση αποχώρησης από την εργασία

Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο πλαίσιο της επιστημονικής του δράσης γύρω από τη διερεύνηση επίκαιρων και πρωτότυπων θεμάτων, πρόσφατα δημιούργησε και στάθμισε για πρώτη φορά διεθνώς, μια κλίμακα “Gaslighting at Work Scale” για τη μέτρηση της ψυχολογικής χειραγώγησης (gaslighting) που υφίστανται οι εργαζόμενοι από τους προϊσταμένους στον εργασιακό χώρο. Η Ελληνική και η Αγγλική έκδοση της “Gaslighting at Work Scale” είναι ελεύθερες προς χρήση για ερευνητικούς σκοπούς στον σύνδεσμο http://scholar.uoa.gr/pegalan/gaslighting-work-scale.

Επεκτείνοντας τα ευρήματα της μελέτης αυτής το Εργαστήριο Κλινικής Επιδημιολογίας του Τμήματος Νοσηλευτικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών πραγματοποίησε μια μελέτη για τη διερεύνηση των επιπέδων της ψυχολογικής χειραγώγησης (gaslighting) που υφίστανται οι νοσηλευτές, καθώς και την επίδραση που έχει η χειραγώγηση αυτή στην επαγγελματική εξουθένωση και την πρόθεση αποχώρησης από την εργασία. Η μελέτη αυτή πραγματοποιήθηκε από τον Αναπληρωτή Καθηγητή Πέτρο Γαλάνη, τον Επίκουρο Καθηγητή Ιωάννη Μωύσογλου, το μέλος ΕΔΙΠ Ολυμπία Κωνσταντακοπούλου και την υποψήφια Διδάκτορα Αγλαΐα Κατσιρούμπα. Το άρθρο της μελέτης με τίτλο “Workplace Gaslighting Is Associated with Nurses’ Job Burnout and Turnover Intention in Greece” έχει δημοσιευθεί στο έγκριτο περιοδικό “Healthcare” (impact factor = 2,7).

Η μελέτη περιλάμβανε 410 νοσηλευτές που εργάζονται σε υπηρεσίες υγείας στην Ελλάδα τουλάχιστον για ένα έτος. Η μέση ηλικία των νοσηλευτών ήταν 37,7 έτη, ενώ ο μέσος αριθμός ετών προϋπηρεσίας ήταν 13,7 έτη. Τα ευρήματα της μελέτης είναι εξαιρετικά ανησυχητικά, καθώς το 65% των νοσηλευτών βιώνουν υψηλά επίπεδα ψυχολογικής χειραγώγησης (gaslighting) από τους προϊσταμένους τους. Επιπλέον, διαπιστώσαμε ότι όσο μεγαλύτερη είναι η ψυχολογική χειραγώγηση των νοσηλευτών τόσο μεγαλύτερη είναι και η επαγγελματική εξουθένωση που βιώνουν. Η ψυχολογική χειραγώγηση, εξάλλου, αυξάνει και την πρόθεση των νοσηλευτών να αποχωρήσουν από την υπηρεσία στην οποία εργάζονται. Είναι χαρακτηριστικό εξάλλου το γεγονός ότι το 66% των νοσηλευτών βιώνουν υψηλά επίπεδα επαγγελματικής εξουθένωσης, ενώ το 50% θέλουν να αποχωρήσουν από την υπηρεσία στην οποία εργάζονται ή ακόμη και να αλλάξουν επάγγελμα.

Είναι σαφές επομένως ότι η προβληματική σχέση μεταξύ νοσηλευτών και προϊσταμένων όπως αυτή αντικατοπτρίζεται από την πλευρά της ψυχολογικής χειραγώγησης είναι καθοριστική παράμετρος που επηρεάζει τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά τους εργαζόμενους που βρίσκονται στην πλευρά του θύματος. Για τον λόγο αυτόν, η έγκυρη μέτρηση της ψυχολογικής χειραγώγησης που υφίστανται οι εργαζόμενοι από τους προϊσταμένους στον εργασιακό χώρο με έγκυρες κλίμακες όπως η “Gaslighting at Work Scale” είναι καθοριστικής σημασίας για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων.

Εργαλεία όπως η “Gaslighting at Work Scale” μπορούν να συμβάλλουν αποφασιστικά στο να πραγματοποιηθούν αξιόπιστες μελέτες για το εργασιακό περιβάλλον, έτσι ώστε να αναπτυχθούν και να εφαρμοστούν οι κατάλληλες στρατηγικές για τη μείωση της ψυχολογικής χειραγώγησης που υφίστανται οι νοσηλευτές από τους προϊσταμένους και τη βελτίωση των εργασιακών συνθηκών σε όλα τα επίπεδα. Η αρμονική σχέση μεταξύ νοσηλευτών και προϊσταμένων είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη διαμόρφωση ενός υγιούς και παραγωγικού εργασιακού περιβάλλοντος και κατ’ επέκταση για την παροχή ποιοτικής φροντίδας υγείας.

Επισημαίνεται ότι η ψυχολογική χειραγώγηση είναι μια νέα μορφή κακοποιητικής συμπεριφοράς στον εργασιακό χώρο και διαφέρει από άλλες κακοποιητικές συμπεριφορές όπως η ηθική παρενόχληση (mobbing), ο εκφοβισμός (bullying) και η σεξουαλική παρενόχληση (sexual harassment). Για τον λόγο αυτόν, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην έγκυρη και έγκαιρη μέτρηση της ψυχολογικής χειραγώγησης των εργαζόμενων προτού το φαινόμενο λάβει μεγαλύτερες διαστάσεις.