Επιστημονικός υπεύθυνος: Τζανετάκης Γιώργος, Επίκουρος καθηγητής Ενδοδοντίας, Οδοντιατρική Σχολή ΕΚΠΑ
Εισαγωγή-Επιστημονικό υπόβαθρο: Οι μύκητες είναι αερόβιοι ευκαρυωτικοί μικροοργανισμοί και θεωρείται ότι διαδραματίζουν σημαντικό στην ανάπτυξη περιακρορριζικών βλαβών ενδοδοντικής αιτιολογίας μετά από νέκρωση του οδοντικού πολφού. Η μέση συχνότητα ανεύρεσης μυκήτων αναφέρεται ότι κυμαίνεται περίπου στο 7.5% των λοιμώξεων ενδοδοντικής αιτιολογίας. Η Candida albicans είναι ο μικροοργανισμός που ανευρίσκεται πιο συχνά στους ριζικούς σωλήνες με μέση συχνότητα εμφάνισης 8.2%, ακολουθούμενη από μύκητες διαφορετικών γενών όπως αυτών των Aspergillus, Penicillium και Fusarium.
Σκοπός: Βασικός σκοπός της μελέτης ήταν η διερεύνηση της συχνότητας ανίχνευσης δύο διαφορετικών μυκήτων, της Candida albicans και του Aspergillus με τη βοήθεια της αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης σε πραγματικό χρόνο και η σύγκριση των αποτελεσμάτων με τα αντίστοιχα που θα ληφθούν από τα ίδια δείγματα με τη χρήση της MALDI-ToF MS. Επιμέρους επιπλέον σκοπός ήταν η ταυτοποίηση, με τη βοήθεια της MALDI-ToF MS, των βακτηρίων που θα κατορθώσουν να αναπτυχθούν στα καλλιεργητικά τρυβλία κάτω από τις αερόβιες συνθήκες ανάπτυξης των μυκήτων. Κατά τη διάρκεια της μελέτης ελήφθησαν 60 μικροβιολογικά δείγματα από ισάριθμα δόντια με νεκρό πολφό και περιακρορριζική αλλοίωση. Ακολούθησε η εξαγωγή του μικροβιακού DNA από τα κλινικά δείγματα και εφαρμόστηκε RT-PCR για την ανίχνευση C. albicans παθογόνων υποτύπων του γένους Aspergillus. Επιπλέον, μετά την καλλιέργεια, υπό αερόβιες συνθήκες, μέρους των δειγμάτων εφαρμόστηκε η MALDI-ToF MS με σκοπό την ταυτοποίηση των μικροοργανισμών που κατάφεραν να αναπτυχθούν κάτω από αυτές τις συνθήκες. Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε απεικονίζεται σχεδιαγραμματικά στην Εικόνα 1.
Αποτελέσματα: Στη μελέτη τελικά πήραν μέρος 30 γυναίκες και 30 άνδρες. Η μέση ηλικία των ασθενών ήταν 46.7 έτη με μια σταθερή απόκλιση 11.6 ετών. Τα πολύρριζα δόντια ήταν 34 και τα μονόρριζα 26. Συμπτώματα καταγράφηκαν για 34 δόντια (34/60) ενώ τα υπόλοιπα 26 ήταν ασυμπτωματικά. Με βάση τα αποτελέσματα της PCR, o Aspergillus ανιχνεύθηκε σε 8 από τις 60 περιπτώσεις ενώ η C. albicans σε 4 περιπτώσεις (Εικόνα 2, Πίνακας 1).
Αντίστοιχα, με βάση τα αποτελέσματα της καλλιέργειας και της MALDI-ToF MS, o Aspergillus δεν αναπτύχθηκε και φυσικά δεν ταυτοποιήθηκε σε καμία περίπτωση ενώ η C. albicans μόνο σε 2 περιπτώσεις. Σε 35 από τις 60 περιπτώσεις υπήρχε ανάπτυξη μικροοργανισμών κατά την καλλιέργεια. Σε 20 περιπτώσεις κατά την καλλιέργεια αναπτύχθηκε το αερόβιο βακτήριο Achromobacter xylosoxidans, ακολουθούμενο από είδη των γένων Lactobacillus spp., και Methylobacterium spp. καθώς και ο Enterococcus faecalis (Εικόνα 3).
Συμπεράσματα: Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης τεκμηριώνουν πλήρως την παρουσία μυκήτων σε ριζικούς σωλήνες δοντιών με νεκρό πολφό και περιακρορριζική παθολογία. Είδη του γένους Aspergillus φαίνεται ότι προεξάρχουν σε συχνότητα σε σχέση με την παρουσία C. albicans με βάση τις συνθήκες της παρούσας μελέτης. Τα αποτελέσματα καταδεικνύουν επίσης ξεκάθαρα την υπεροχή των μοριακών μεθόδων, στην συγκεκριμένη περίπτωση της αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης σε πραγματικό χρόνο, σε σχέση με τις τεχνικές ταυτοποίησης που στηρίζονται στην καλλιέργεια μικροοργανισμών. Τέλος, τεκμηριώνεται η ύπαρξη μερικών, σπάνια ανιχνευόμενων, αερόβιων βακτηριακών ειδών που μέχρι και σήμερα θεωρείτο ότι δεν διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην παθογένεση των ενδοδοντικών λοιμώξεων. Ένα από αυτά, το Achromobacter xylosoxidans βρέθηκε σε ιδιαίτερα υψηλή συχνότητα στους ριζικούς σωλήνες των δοντιών που εξετάστηκαν.
Η επιστημονική μελέτη πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Εργαστήριο Μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και στην οποία συμμετείχαν η καθηγήτρια κ. Βρυώνη Γεωργία και ο καθηγητής κ. Τσακρής Αθανάσιος, Αντιπρύτανης και Διευθυντής του Εργαστηρίου. Η μελέτη έχει δημοσιευθεί στο περιοδικό Journal of Endodontics με impact factor 4.171.
Tzanetakis GN, Koletsi D, Tsakris A, Vrioni G. Prevalence of Fungi in Primary Endodontic Infections of a Greek-living Population Through Real-time Polymerase Chain Reaction and Matrix-assisted Laser Desorption/Ionization Time-of-flight Mass Spectrometry. J Endod. 2022 Feb;48(2):200-207.
