Συμμετοχή του ΕΚΠΑ στην αποστολή με το ερευνητικό σκάφος Maria S. Merian για τη μελέτη θαλάσσιων γεωκινδύνων στο Αιγαίο Πέλαγος

Χαρτογραφώντας τον θαλάσσιο πυθμένα από την Πελοπόννησο έως την Κρήτη

 Στις 5 Μαρτίου, το Γερμανικό ερευνητικό σκάφος Maria S. Merian απέπλεύσε από το ισπανικό λιμάνι της Μάλαγα για μια εξαεβδομαδιαία αποστολή στο Αιγαίο Πέλαγος. Υπό την καθοδήγηση του Κέντρου Έρευνας Συστημάτων της Γης και Βιωσιμότητας (CEN) του Πανεπιστημίου του Αμβούργου, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Κιέλου και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), η αποστολή αποσκοπεί στη συλλογή υποθαλάσσιων δεδομένων για την κατανόηση των τεκτονικών διεργασιών και των φυσικών κινδύνων σε αυτήν τη σεισμικά ενεργή περιοχή. Η

διαδρομή θα οδηγήσει την επιστημονική ομάδα από τα Μέθανα, διασχίζοντας το ηφαιστειακό τόξο του Αιγαίου μέχρι το νησί της Νισύρου, και θα ολοκληρωθεί γύρω από την Κρήτη.

Βασικοί στόχοι της αποστολής

Κύρια έμφαση της αποστολής θα δοθεί στην εκτεταμένη γεωφυσική διασκόπηση του πυθμένα και στη συλλογή δειγμάτων ιζημάτων από βάθη έως και 2.000 μέτρων. Οι επιστήμονες ελπίζουν να αποκτήσουν νέες γνώσεις σχετικά με τις νεώτερες αλλά και παλαιότερες τεκτονικές κινήσεις, τις αστάθειες πρανών και τις υποθαλάσσιες κατολισθήσεις. Τα συλλεχθέντα δεδομένα θα συμβάλουν στην ανασύνθεση της γεωλογικής ιστορίας της περιοχής και ενδέχεται να αποκαλύψουν άγνωστες έως τώρα υποθαλάσσιες ηφαιστειακές δομές.

Έρευνα στην περιοχή του ελληνικού υποθαλάσσιου ηφαιστείου Κολούμπο

Η αποστολή θα επικεντρωθεί επίσης στη μελέτη του υποθαλάσσιου ηφαιστείου Κολούμπο, το οποίο ΒΑ του οποίου παρουσιάστηκε αυξημένη σεισμική δραστηριότητα με πολυάριθμους μικρούς έως μέτριους σεισμούς. Το Κολούμπο, που βρίσκεται περίπου επτά χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Σαντορίνης, είναι ένα από τα πιο ενεργά υποθαλάσσια ηφαίστεια της Μεσογείου. Η έρευνα σε αυτήν την περιοχή είναι κρίσιμη για την εκτίμηση πιθανών  γεωκινδύνων για τα γειτονικά νησιά.

“Ανυπομονούμε να δούμε εάν έχουν σημειωθεί νέες μετατοπίσεις ιζημάτων και πώς η πρόσφατη τεκτονική δραστηριότητα επηρέασε την περιοχή. Είναι πολύ πιθανό η σεισμική δραστηριότητα κοντά στο Κολούμπο να έχει αφήσει ίχνη που μπορούν να ανιχνευθούν ακόμα και χιλιόμετρα μακριά,” εξηγεί ο Καθηγητής Dr. Christian Hübscher από το Πανεπιστήμιο του Αμβούργου, επικεφαλής επιστήμονας της αποστολής.

«Είναι η δεύτερη ωκεανογραφική αποστολή με το RV  Maria Merian στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος MULTIMAREX, η πρώτη ήταν το Δεκέμβριο του 2024 όπου τοποθετήθηκαν και οι υποθαλάσσιοι σεισμογράφοι στην περιοχή του Κολούμπου, συλέχθηκαν γεωφυσικά προφίλ και έγινε 3D  σεισμική απεικόνιση του ρήγματος της Αμοργού» εξηγεί η Καθηγήτρια του ΕΚΠΑ , Παρασκευή Νομικού που είναι       υπεύθυνη   της Ελληνικής αποστολής στην οποία συμμετέχει η Μεταπτυχιακή φοιτήτρια  του ΕΚΠΑ Αμαλία-Γεωργία Παπαζώη. Θα συλλεχθούν νέα γεωφυσικά προφίλ και  βαθυμετρικά δεδομένα στην περιοχή της Ανύδρου μετά τη σεισμική κρίση τα οποία θα συγκριθούν με τα  αντίστοιχα του Δεκεμβρίου  2024.

Διερεύνηση των ηπειρωτικών πρανών γύρω από την Κρήτη

Μια άλλη σημαντική ερευνητική περιοχή της αποστολής MSM135 είναι το ηπειρωτικό πρανές γύρω από την Κρήτη. Οι μετακινήσεις ιζημάτων και οι υποθαλάσσιες κατολισθήσεις στην περιοχή του Ελληνικού Τόξου δεν έχουν ακόμη τεκμηριωθεί επαρκώς. Η περιοχή είναι γεωλογικά πολύ ενεργή και χαρακτηρίζεται από κινήσεις λιθοσφαιρικών πλακών που μπορεί να προκαλέσουν υποθαλάσσιες κατολισθήσεις. Οι ερευνητές θα συλλέξουν δεδομένα και πυρήνες ιζημάτων σε καίριες τοποθεσίες γύρω από την Κρήτη, προκειμένου να αποκτήσουν πληροφορίες για παρελθοντικά γεωλογικά γεγονότα. Επιπλέον, μικρότερες κατολισθήσεις κοντά στην ακτή θα εξεταστούν, καθώς θα μπορούσαν να αποτελέσουν κίνδυνο για υποθαλάσσιες υποδομές, όπως αγωγούς και καλώδια επικοινωνίας.

“Με αυτήν την αποστολή στοχεύουμε να καλύψουμε κρίσιμα κενά γνώσης και να δημιουργήσουμε ένα ολοκληρωμένο σύνολο δεδομένων για ολόκληρο το Αιγαίο Πέλαγος. Τα ευρήματα θα χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη αξιόπιστων σεναρίων  φυσικών κινδύνων, συμβάλλοντας τελικά στη βελτίωση της εκτίμησης κινδύνων στην περιοχή,” δηλώνει ο Dr. Felix Gross από το Ινστιτούτο Γεωεπιστημών του Πανεπιστημίου του Κιέλου.

Ωκεανογραφική Αποστολή Maria S. Merian 135

Έργο: MULTIMAREX-2, DAM έρευνα mareXtreme – Διερεύνηση ακραίων γεωλογικών φαινομένων κατά μήκος του ηφαιστειακού τόξου του Αιγαίου και των υποθαλάσσιων πρανών της Κρήτης

Επιστημονικός Υπεύθυνος: Καθηγητής Dr. Christian Hübscher, Πανεπιστήμιο του Αμβούργου Συνεργαζόμενος Επιστημονικός Υπεύθυνος: Dr. Felix Gross, Πανεπιστήμιο του Κιέλου

Συνεργαζόμενοι Φορείς: Πανεπιστήμιο του Αμβούργου, Πανεπιστήμιο του Κιέλου, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), GEOMAR Helmholtz Centre for Ocean Research Kiel

Έναρξη & Λήξη: Μάλαγα, Ισπανία Περιοχή: Αιγαίο Πέλαγος

Διάρκεια: 05 Μαρτίου – 17 Απριλίου 2025 (43 ημέρες)

Χρηματοδότηση: Ομοσπονδιακό Υπουργείο Παιδείας και Έρευνας της Γερμανίας (BMBF) σε συνεργασία με τα βόρεια ομόσπονδα κρατίδια της Γερμανίας