Η Εφημερίδα “Το Έθνος” δημοσίευσε άρθρο της Αναπληρώτριας Καθηγήτριας ΤΕΦΑΑ ΕΚΠΑ, κ. Κωνσταντίνας Γογγάκη, με τίτλο “Η ωμότητα της οπαδικής βίας στην Ελλάδα”.
Το άρθρο μεταξύ άλλων αναφέρει και τα εξής:
” Για την «κατανόηση» της αδιανόητης οπαδικής βίας στην Ελλάδα, που οδήγησε και στο αποτρόπαιο περιστατικό της δολοφονίας ενός άτυχου νεαρού φιλάθλου, είναι αναγκαία μια πρώτη διείσδυση σε αίτια και σε ανεύθυνες στάσεις που «μετεξέλιξαν» σταδιακά το εν λόγω φαινόμενο από την έκφραση της αντιπαράθεσης σε ωμή δολοφονική ενέργεια. Η βιαιότητα, πάντως, που εκδηλώνεται στους αθλητικούς χώρους, είναι φαινόμενο που οφείλει την γέννησή του στην ίδια την επιθετική κοινωνία. Ως εκ τούτου, έχει ιδιαίτερη σημασία η θέση που κατέχει η κοινωνία στην αξιολογική κλίμακα, και κατά συνέπεια η ποιότητα της πολιτικής ζωής και του πολιτισμού της.
Ο χούλιγκαν από απόψεως ηθικής
Ο αθλητισμός, σήμερα, ως πιστό αντίγραφο των σύγχρονων καιρών, δεν διαθέτει πλέον την αλλοτινή του αίγλη, αλλά το στοιχείο κυριαρχίας του εστιάζεται στο οικονομικό prestige. Το αθλητικό πνεύμα έχει απωλέσει αισθητά την αθωότητα του, καθόσον εισέρχονται στο χώρο του αθλητισμού, υπό μορφή χιονοστιβάδας, τεράστια οικονομικά οφέλη. Έτσι, στους αθλητές και κατ’ επέκταση στους οπαδούς, διαμορφώνεται η στόχευση για όλο και περισσότερα υλικά αγαθά, αλλά και για μια φαινομενική δύναμη έναντι των άλλων, αδιαφορώντας αντίστοιχα για όποιες ηθικές αξίες θα έπρεπε να αποπνέουν οι αθλητικοί χώροι. Η προσήλωση στην πρωτιά, αφού οι υπόλοιπες κατατάξεις εκμηδενίζουν τον ενθουσιασμό, συνιστά μονόδρομο για την αποκόμιση μεγάλων κερδών και κοινωνικής ισχύος. Για τον οπαδό σημασία δεν έχουν τα μέσα που χρησιμοποίησε ο επαγγελματίας αθλητής για ν’ αποσπάσει την πρώτη νίκη, αλλά η επιτυχία που θα «μοιραστεί» για λίγο μαζί του, έστω κι αν αυτή είναι αδιάφορη, εν τέλει, για την υπόλοιπη ζωή του.
Το αθλητικό ιδεώδες αντικαθίσταται από το στόχο της ευμάρειας και της κυριαρχίας, καθώς πιστεύεται πως έτσι θα γίνει η ζωή επιτυχής. Η μόρφωση, η κριτική σκέψη, η αυτογνωσία, η αξία της ελευθερίας υπονομεύονται, ενώ η έλλειψη καλλιέργειας, ο φανατισμός, η επιθετικότητα, η αναίδεια, η θρασύτητα, η τραχύτητα, η αντιγραφή της ζωώδους συμπεριφοράς και της βίαιης έκφρασης των συναισθημάτων θεωρούνται ικανότητα, «μαγκιά» και στάση ζωής. Οι λόγοι αυτοί έχουν συμβάλλει στην έξαρση του φαινομένου της βίας στα γήπεδα και στο διαχωρισμό των θεατών σε ‘φιλάθλους’ και σε ‘χούλιγκανς’.
[…]
Τι είναι η «αθλητική ομάδα» για τους νέους;
Οι νέοι που συνήθως εμπλέκονται ως «φίλαθλοι» στις βίαιες εκδηλώσεις, δείχνουν πως δεν έχουν συνειδητοποιήσει πόσο κοντά είναι οι ίδιοι με τον κίνδυνο. Φλερτάρουν με το θάνατο, έχοντας την ψευδαίσθηση πως βρίσκονται σε απόσταση ασφαλείας, ενώ απέχουν μόλις μια ανάσα απ’ αυτόν. Η νεανική ηλικία προσφέρεται, επειδή οι νέοι εκλαμβάνουν αψήφιστα την ίδια τους τη ζωή. Αξίζει, όμως, ένας θάνατος για την υποστήριξη μιας ομάδας; Τι είναι, επιτέλους, η ‘αθλητική ομάδα’, με την οποία ο νέος ταυτίζει τον εαυτό του; Είναι μια πηγή άντλησης χαράς και ψυχαγωγίας για τον ελεύθερο χρόνο του; Ένα δέσιμο συναισθηματικό, μέσω του οποίου έρχεται κανείς σ’ επαφή με άλλους ανθρώπους; Ένα μέσο εκτόνωσης του ανταγωνισμού του; Είναι η φυγή του;
[…]
Ένας ακόμη μύθος με τον οποίο οι κοινωνίες κουκουλώνουν τις ευθύνες τους, σαν να απαλλάσσονται έτσι απ’ αυτές, είναι ότι, δήθεν, ο επιθετικός οπαδός και ο βίαιος χούλιγκαν είναι ένα άτομο άγνωστο, απροσδιόριστο, απρόσωπο, αλλά όχι ο γιός μας. Και όμως, το πρόσωπο αυτό είναι υπαρκτό, πραγματικό, και, όπως σε κάθε άλλη περίπτωση, μπορεί να είναι κι ένας άνθρωπος του περιβάλλοντος, οικείος. Μπορεί, δηλαδή, να αποτελεί μέλος της οικογένειας, να είναι ένας δικός μας, εξίσου, και εκείνος που χτυπάει, αλλά και εκείνος που χτυπιέται. Κανείς λόγος δεν είναι αρκετά σοβαρός ώστε να χάσει κάποιος το παιδί του, πόσο μάλλον αν αυτό γίνει σε μια αντεκδίκηση αθλητικού χαρακτήρα. Είναι τόσο αντιηρωϊκός ένας τέτοιος θάνατος! Γιατί, όμως, για να κατανοήσει κανείς το πόσο ασήμαντος είναι ένας τέτοιος λόγος, πρέπει να τον προσμετρήσει με μια ανθρώπινη απώλεια; Δεν οφείλει η κοινωνία να προστατέψει τους νέους της από τον εμφύλιο σκοτωμό για ασήμαντη αφορμή;
Απόπειρες ερμηνείας του φαινομένου της βίας
Η μεγάλη απόκλιση που διαπιστώνεται στην αξιολόγηση των αθλητικών γεγονότων αποκαλύπτει τρεις τομείς με ανεπάρκεια στη λειτουργία τους, απογυμνωμένους: Ο ένας είναι η μη αποτελεσματική παιδεία, ο έτερος η μη συνεκτική κοινωνία και ο τρίτος η μη αποτελεσματική πολιτεία. Το σύστημα των παρεχόμενων αξιών και στις τρεις περιπτώσεις είναι λειψό ή αποπροσανατολιστικό, ευκαιριακό ή ανεπαρκές, και σε κάθε περίπτωση εχθρικό. Η κοινωνία που δεν αυτοπροστατεύεται μέσω του συστήματος αξιών της, η παιδεία που δεν προβαίνει σε ανθρωπιστικές αναγωγές, και η πολιτεία που αρέσκεται στην επιφανειακή αναζήτηση ευθυνών, δεν κατανοούν πως σταδιακά αυτοκαταστρέφονται, τρώγοντας σαν τον Κρόνο τα παιδιά τους. Υπάρχουν αναγωγές της βίας στο ένστικτο της φυσικής ανθρώπινης επιθετικότητας, αυτές είναι όμως αμυδρές, και δεν μπορεί κανείς να υποστηρίξει την εντεινόμενη υπερβολή του φαινομένου με βάση μόνο τη σχέση αυτή. Δεν επαρκεί, συνεπώς, η άποψη αυτή για την ερμηνεία της βίας, αλλά χρειάζεται η ανάλυση των ιδεολογικών αιτιών που οδηγούν στην εμφάνισή της στον αθλητισμό.
Το φαινόμενο της βίας είναι βαθειά κοινωνικό, καθώς μεταξύ άλλων οφείλεται στη δημιουργία των κοινωνικών ανισοτήτων, που οδηγεί μεγάλα τμήματα της νεολαίας στην αμάθεια, την ημιμάθεια και την περιθωριοποίηση. Το σύστημα αναπαραγωγής των κοινωνικών φαινομένων, η ανεργία, η ισχνή παιδεία, η ανισότητα, και το χαμηλό επίπεδο της ποιότητας της ζωής, όπου ο ισχυρότερος επικρατεί σε μια μορφή επιβίωσης «κοινωνικού δαρβινισμού», είναι αίτια της γέννησης της βίας. Ένα κράτος, όμως, που ομνύει στο κέρδος, τον ανταγωνισμό, την τυφλή αντιπαράθεση, που ωθεί στο περιθώριο, με την επικράτηση των ισχυροτέρων, δυνατοτέρων, κρατούντων, εξουσιαστών, με τους οποίους επιθυμούν δια των πράξεών τους οι οπαδοί να ταυτιστούν για ένα λεπτό, αυτοϋπονομεύεται. Αντί ο νέος να στραφεί εναντίον της πολιτικής που παράγει τα προβλήματα και τα οξύνει, στρέφεται κατά άλλων κοινωνικών ομάδων ή υποομάδων, όπως ποδοσφαιρικές, μπασκετμπολικές, «τάχα» αντίπαλες ομάδες.
Η ανεπάρκεια της παιδείας να δομήσει προσωπικότητες μη εγωκεντρικές και, κυρίως, μη δογματικές, η ανοχή της κοινωνίας προς την οπαδική βία και η έλλειψη διάθεσης της πολιτείας να προστατεύσει το θύμα και να τιμωρήσει τον παραβάτη, διοχετεύουν προς τους νέους μηνύματα που οξύνουν τον εγωκεντρισμό του. Η αθλητική βία γίνεται έτσι μια μορφή αναπαραγωγής της κοινωνικής βίας, η οποία αναβλύζει από όλους τους «θεσμούς» του κράτους.
[…]
Η περίπτωση της δολοφονίας του άτυχου νέου
Η οπαδική βία στην Ελλάδα έχει λάβει διαστάσεις πολύ ακραίες. Ο θάνατος του νέου φιλάθλου στην Θεσσαλονίκη δεν προήλθε καν από μια «διένεξη» οπαδών. Αλλά συνιστά μια εν ψυχρώ δολοφονία. Έχουν πλέον συγκροτηθεί ανεξέλεγκτες γιάφκες, συμμορίες, εγκληματικές παρέες, που με όπλα και υπό την επήρεια ναρκωτικών αποθρασύνονται και μοιράζουν το θάνατο, για το «γόητρο» της ομάδας τους. Η βλακεία τους έχει φτάσει στη νιοστή. Και είναι άκρως επικίνδυνοι.
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο αθλητικό, είναι γενικό, και αφορά σε ολόκληρη την πολιτεία και την ελληνική κοινωνία. Ας μη στρέψει και πάλι το βλέμμα της αλλού η πολιτεία. Ας πάψει να απενοχοποιεί την άγρια βαναυσότητα των φανατισμένων, ας πάψει να ανέχεται την οπαδική χυδαιότητα, και ας αναχαιτίσει τον εγκληματικό «τσαμπουκά» που μέσω του αθλητισμού θρασύδειλα διαμηνύεται προς τη νεολαία. Ας μη ξεχάσει μετά από λίγο τον άδικο φόνο του 19χρονου νέου. Και ας τολμήσει να αντιμετωπίσει και να περιορίσει θεσμικά, με νόμους, με ποινές και με τιμωρία, τις πανίσχυρες επαγγελματικές ομάδες που κωφεύουν, και τις σπείρες των ανάξιων υποστηρικτών τους. “
Ολόκληρο το άρθρο είναι διαθέσιμο στη διεύθυνση: https://www.ethnos.gr/opinions/article/193912/homothtathsopadikhsbiassthnellada
Η συνεδρία έληξε για λόγους ασφάλειας.