Η 29η Σεπτεμβρίου έχει οριστεί ως Παγκόσμια Ημέρα Καρδιάς που στόχο έχει να αναδείξει τόσο τον ζωτικό ρόλο της καρδιάς ως κινητήρια δύναμη της ζωής αλλά και να ευαισθητοποιήσει το κοινό για την προστασία της καρδιαγγειακής υγείας.
Παρά τις πολιτικές πρόληψης που έχουν εφαρμοστεί και τις εξελίξεις στην καρδιαγγειακή ιατρική τα καρδιαγγειακά νοσήματα εξακολουθούν να αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου παγκοσμίως με 18.6 εκατομμύρια θανάτους ετησίως που αντιστοιχούν στο 33% των αιτιών θανάτου.
Με τον όρο καρδιαγγειακά νοσήματα εννοούμε νοσήματα της καρδιάς και των αγγείων και περιλαμβάνουν:
- τη στεφανιαία νόσο,
- την ισχαιμική καρδιακή νόσο,
- τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια,
- την περιφερική αρτηριοπάθεια,
- τα ανευρύσματα και το διαχωρισμό της αορτής κ.ά.
με συχνότερη βεβαίως από όλα αυτά τα νοσήματα τη στεφανιαία νόσο.
Η στεφανιαία νόσος μπορεί να εκδηλωθεί είτε οξέος είτε χρονίως και μπορεί να εκδηλωθεί με συμπτώματα στηθάγχης (πόνου στο στήθος), με συμπτώματα καρδιακής ανεπάρκειας (δύσπνοια, εύκολη κόπωση, κακή ανοχή στην άσκηση, οιδήματα -πρήξιμο- των άκρων) και αρρυθμιών. Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε τα ύποπτα αυτά συμπτώματα ώστε όταν έχουμε την εκδήλωση κάποιου οξέος επεισοδίου να αντιμετωπιστεί άμεσα και σε επείγουσα βάση χωρίς καθυστέρηση αλλά και σε χρόνια συμπτώματα να αναζητήσουμε έγκαιρα την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή.
Πως όμως προκαλούνται τα καρδιαγγειακά νοσήματα;
Στις περισσότερες περιπτώσεις το υποκείμενο αίτιο των καρδιαγγειακών νοσημάτων είναι η αθηροσκλήρωση, η συσσώρευση δηλαδή αθηρωματικού υλικού στα αγγεία και η στένωση αυτών.
Όσον αφορά τα αίτια εξέλιξης της αθηροσκλήρωσης πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολυπαραγοντικά. Αυτό σημαίνει ότι αναγνωρίζονται πολλαπλοί παράγοντες κινδύνου που δρουν αθροιστικά και μπορεί σε αυτούς να αποδοθεί έως και το 80% της εξέλιξης της αθηροσκλήρωσης. Οφείλουμε λοιπόν να γνωρίζουμε τους παράγοντες κινδύνου και να τους περιορίζουμε / θεραπεύουμε προκειμένου να προστατεύσουμε την υγεία της καρδιάς μας.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου και πως τους αντιμετωπίζουμε;
Οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου είναι:
- Υπέρταση
- Υπεροχληστερολαιμία
- Σακχαρώδης διαβήτης
- Παχυσαρκία
- Κάπνισμα
- Ανθυγιεινή διατροφή
- Χρόνια νεφρική νόσος
- Καθιστική ζωή
- Έκθεση σε καυσαέρια
Η Υπέρταση παραμένει κύριος παράγοντας κινδύνου με ένα σημαντικό ποσοστό των ατόμων να μην γνωρίζουν ότι πάσχουν, ενώ μόνο το 1/3 των ατόμων με υπέρταση τελικά καταφέρουν να ρυθμίσουν την αρτηριακή τους πίεση σε ικανοποιητικά επίπεδα. Τα υγιεινο-διαιτητικά μέσα και η αποφυγή υπερβολικής κατανάλωσης άλατος μπορεί να βοηθήσουν στον περιορισμό της ανάπτυξης υπέρτασης, στις περισσότερες όμως περιπτώσεις τα άτομα με υπέρταση θα χρειαστούν φαρμακευτική αγωγή για να ρυθμίσουν την πίεσή τους.
Οι υψηλές τιμές λιπιδίων και ιδίως της αθηρογόνου LDL- «κακής» χοληστερόλης ευθύνονται σημαντικά για την εξέλιξη της αθηρωμάτωσης και τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Σε κάθε περίπτωση η φαρμακευτικά αγωγή πρέπει να ξεκινάει ανάλογα με το επίπεδο κινδύνου του κάθε ασθενούς. Η ύπαρξη πολλαπλών παραγόντων κινδύνου σε έναν ασθενή καθορίζει νέους χαμηλότερους στόχους LDL χοληστερόλης.
Πάνω από το 10% του πληθυσμού πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη. Η κύρια αίτια θανάτων των πασχόντων από σακχαρώδη διαβήτη είναι η καρδιαγγειακή νόσος για αυτό ο σακχαρώδης διαβήτης πρέπει να διαγιγνώσκεται έγκαιρα (με μέτρηση των τιμών γλυκόζης νηστείας και γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης) και να αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά με τα νεότερα φάρμακα που επιτυγχάνουν σωστή γλυκαιμική ρύθμιση και καρδιοπροστασία.
Οι βλαπτικές επιδράσεις του καπνίσματος είναι καλά τεκμηριωμένες ενώ και τα νεότερα ηλεκτρονικά συστήματα καπνίσματος δεν φαίνεται να είναι άμοιρα καρδιαγγειακών επιδράσεων. Η διακοπή του καπνίσματος είναι απαραίτητη για την εξασφάλιση της καρδιαγγειακής προστασίας και οι μονάδες διακοπής καπνίσματος μπορεί να βοηθήσουν σημαντικά.
Υγιεινή διατροφή. Η διατροφή μας επηρεάζει σημαντικά την καρδιαγγειακή υγεία. Είναι σημαντικό να προτιμώνται τρόφιμα χαμηλά σε κορεσμένα λιπαρά, φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης και να ακολουθούμε τη μεσογειακή διατροφή. Η υπερβολική κατανάλωση αλατιού, ζάχαρης και επεξεργασμένων τροφίμων πρέπει να αποφεύγεται.
Φυσική δραστηριότητα. Η σωματική άσκηση είναι βασική για την υγεία της καρδιάς. Ο στόχος είναι η άσκηση (π.χ. περπατήματα, ποδηλασία κ.α.) να ενσωματωθεί στις καθημερινές δραστηριότητες με στόχο τουλάχιστον 150 λεπτά μέτριας έντασης άσκησης κάθε εβδομάδα.
Κατανάλωση αλκοόλ. Αν και θεωρητικά μικρές ποσότητες αλκοόλ μπορεί να είναι ευεργετικές ο στόχος είναι ο περιορισμός στο ελάχιστο της κατανάλωσης αλκοόλης.
Ας είναι η 29η Σεπτεμβρίου- Παγκόσμια ημέρα καρδιάς μία ευκαιρία για όλους μας να αντιληφθούμε το μοναδικό ρόλο της καρδιάς για τη ζωή αλλά και την υγεία και ας αποτελέσει μία αφορμή για να αντιμετωπίσουμε τους φόβους και τους παράγοντες κινδύνου οργανωμένα και σε ειδικά ιατρεία προληπτικής ιατρικής-καρδιολογίας με στόχο να κερδίσουμε χρόνια ζωής και να μειωθούν στο άμεσο μέλλον τα καρδιαγγειακά συμβάντα.
Γεράσιμος Σιάσος
Πρύτανης ΕΚΠΑ
Καθηγητής Καρδιολογίας, Γ΄ Καρδιολογική Κλινική Ιατρικής Σχολής, Γ.Ν.Ν.Θ.Α. «Η ΣΩΤΗΡΙΑ»
