Πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη, 11 Ιανουαρίου 2023 στο Αμφιθέατρο «Ιωάννης Δρακόπουλος» του Πανεπιστημίου Αθηνών η εκδήλωση με τίτλο: «Τα βήματα της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης σήμερα, από την πλευρά του Πανεπιστημίου». Η προσφώνηση πραγματοποιήθηκε από τον Πρύτανη του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, καθηγητή Μελέτιο-Αθανάσιο Κ. Δημόπουλο, ενώ η κεντρική ομιλία από την Υφυπουργό Υγείας, κυρία Ζωή Ράπτη.
Στην προσφώνησή του ο Πρύτανης ανέφερε μεταξύ άλλων ότι «το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ήταν και είναι πάντα πρωτοπόρο στα θέματα Ψυχικής Υγείας. Όπως διαπιστώσαμε κατά τη διάρκεια της πανδημίας ο γενικός πληθυσμός επηρεάστηκε ιδιαίτερα και η δυσκολία πρόσβασης στις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας φάνηκε να αποτελεί σημαντικό πρόβλημα. Αυτός είναι και ο λόγος που, όπως όλοι και όλες γνωρίζουμε, για την αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών επιπτώσεων της πανδημίας, το ΕΚΠΑ, σε συνεργασία με την Πολιτεία πήρε έγκαιρα μια σειρά πρωτοβουλιών και δράσεων προσαρμοσμένων στις ανάγκες της κρίσης με την Οργάνωση και λειτουργία της ανοιχτής Γραμμής Ψυχιατρικής και Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης εθνικής εμβέλειας, τη γνωστή γραμμή 10306, με μεγάλο και σημαντικό έργο, που αναγνωρίστηκε από την κοινωνία». Επίσης, ο Πρύτανης ολοκληρώνοντας την προσφώνησή του αναφέρθηκε σε μια μεγάλη μορφή της Ψυχιατρικής του ΕΚΠΑ, της Χώρας και διεθνώς, τον αείμνηστο Καθηγητή και Ακαδημαϊκό Κωνσταντίνο Στεφανή, όπου το μεταρρυθμιστικό έργο του υπήρξε και παραμένει σημείο αναφοράς για την Ψυχική Υγεία.
Αξίζει, επίσης, να αναφερθεί ότι βρίσκεται σε πλήρη πλέον λειτουργία η νέα νοσοκομειακή εγκατάσταση του ΕΚΠΑ στο Συγκρότημα του Αιγινήτειου και Αρεταίειου Νοσοκομείου. Η νέα δομή λειτουργεί με την προσθήκη 3 ορόφων και την ανακατασκευή του ισογείου για την εγκατάσταση κλινικών και άλλων τμημάτων για την υλοποίηση προγραμμάτων εκπαίδευσης νευρολογικού και ψυχιατρικού αντικειμένου του Αιγινητείου Νοσοκομείου και την διαμόρφωση, επίσης, του υπογείου χώρου για την εγκατάσταση του πρώτου σε Δημόσιο Νοσοκομείο Συστήματος Ρομποτικής Στερεοτακτικής Ακτινοχειρουργικής και Στερεοτακτικής Ακτινοθεραπείας (Cyberknife).
Η Υφυπουργός κ. Ζωή Ράπτη στην ομιλία της αναφέρθηκε στο έργο που έχει ήδη συντελεστεί σε θέματα ψυχικής υγείας και στα επόμενα βήματα και κατέληξε λέγοντας: «Το Σχέδιο αυτό περιλαμβάνει δέκα άξονες για όλες τις πληθυσμιακές ομάδες, με έμφαση στα παιδιά, την τρίτη ηλικία, και τους εργαζόμενους, την ολοκλήρωση του κοινοτικού δικτύου υπηρεσιών ΨΥ, με παράλληλη μείωση των ακούσιων νοσηλειών, την ενίσχυση της έρευνας στο πεδίο της ψυχικής υγείας, τον αποστιγματισμό, την ενδυνάμωση των ψυχικά ασθενών. Σήμερα μπορούμε να μιλάμε για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση όντας πιο κοντά από ποτέ στην πραγματοποίηση αυτού του οράματος. Στο ταξίδι αυτό, έχουμε συμπορευθεί όλοι μαζί και ιδίως η επιστημονική μας κοινότητα, εσείς, έχετε αποτελέσει σε μεγάλο μέρος την ψυχή των αγώνων μας, για ένα νέο σύστημα ψυχικής υγείας, με σύγχρονες, κοινοτικές υπηρεσίες, υψηλής ποιότητας, με καθολική πρόσβαση που έχουν επίκεντρο τον άνθρωπο κα μηδενική ανοχή στο στίγμα και τους κοινωνικούς αποκλεισμούς».
Η εισηγητική ομιλία πραγματοποιήθηκε από τον καθηγητή Ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντή της Αʹ Ψυχιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Νίκο Στεφανή, ο οποίος αναφέρθηκε στην πρόσφατη απόφαση του Υπουργείου Υγείας για την ίδρυση, οικονομική ενίσχυση (μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης), και λειτουργία 8 νέων Μονάδων Έγκαιρης Παρέμβασης στην Ψύχωση (ΕΠΨ) ανά την επικράτεια, η οποία, όπως τόνισε, αποτελεί ορόσημο στην ιστορία της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης του τόπου.
Ο κ. Ν. Στεφανής ανέφερε αρχικά ότι «στην χώρα μας υπολογίζεται πως περίπου 3.000 νεαρά άτομα συνήθως της μετεφηβικής ή πρώιμης ενήλικης ηλικίας θα νοσήσουν κάθε χρόνο από πρώτο ψυχωσικό επεισόδιο. Δίχως ψυχοκοινωνική υποστήριξη και κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή η πλειοψηφία τους θα ακολουθήσει συνήθως, αλλά όχι πάντα, χρόνια πορεία με υποτροπές και πτώση της λειτουργικότητάς τους. Η πρόσφατή δημοσίευση της Α’ Ψυχιατρικής Κλινικής ΕΚΠΑ που παρακολούθησε για ένα χρόνο 225 νεαρά άτομα που εκδήλωσαν πρώτο ψυχωσικό επεισόδιο περιγράφει με μελανά χρώματα την υφιστάμενη πραγματικότητα στην Αθήνα: Η μεγάλη πλειοψηφία των νεαρών ασθενών που εκδηλώνουν το πρώτο ψυχωσικό επεισόδιο, πληροί τα διαγνωστικά κριτήρια διαταραχών του Σχιζοφρενικού φάσματος. Ένα τρίτο των νεαρών ασθενών, στην πρώτη επαφή τους με το σύστημα Yγείας θα εισαχθούν παρά την θέλησή τους για ακούσια νοσηλεία σε κλειστές ψυχιατρικές δομές κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας. Ένα τρίτο των νεαρών ασθενών κάνει συστηματική χρήση ινδικής κάνναβης (αποτελεί ισχυρό περιβαλλοντολογικό παράγοντα κινδύνου, παρεμπιπτόντως τον μόνο αναστρέψιμο). Ένα πέμπτο των νεαρών ασθενών παρά τις υπάρχουσες συνθήκες συνήθους υποστήριξης, θα υποτροπιάσει και θα εισαχθεί για δεύτερη νοσηλεία μέσα σε ένα μόνο χρόνο από την έναρξη της διαταραχής. Τα εγχώρια δεδομένα συμβαδίζουν με τα διεθνή και καταδεικνύουν την ανάγκη για «αλλαγή παραδείγματος» και πολυεπίπεδη ενίσχυση της αντιμετώπισης των σοβαρών ψυχικών διαταραχών τα πρώτα 3-5 χρόνια από την έναρξη των πρώτων τους εκδηλώσεων, επιταγή πλέον της διεθνούς Ψυχιατρικής κοινότητας. Γνωρίζουμε από καλά τεκμηριωμένες διεθνείς μελέτες πως η έγκαιρη, κοινοτικά προσανατολισμένη παρέμβαση συνδέεται με ευνοϊκότερη πρόγνωση και εξέλιξη των διαταραχών του ψυχωσικού φάσματος και μακροπρόθεσμα ευνοϊκή σχέση κόστους-οφέλους για το Εθνικό Σύστημα Υγείας».
Ο κ. Στεφανής τόνισε, επίσης, ότι «μετά την επιτυχή έκβαση του διαγωνισμού του Υπ. Υγείας, το ΕΠΙΨΥ και η Α’ Ψυχιατρική κλινική της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ στο Αιγινήτειο νοσοκομείο αναλαμβάνουν την ίδρυση και λειτουργία Μονάδας ΕΠΨ με περιοχή ευθύνης τον κεντρικό τομέα Αθηνών, με πληθυσμό αναφοράς περίπου 1.000.000 κατοίκους. Αναλαμβάνουμε επίσης και την εκπαίδευση επαγγελματιών ψυχικής Υγείας στις αρχές και πρακτικές της έγκαιρης παρέμβασης μέσω του διαδικτυακού Μετεκπαιδευτικού προγράμματος του ΕΠΙΨΥ (από το 2018) και του Μεταπτυχιακού προγράμματος της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ που ξεκινά τον Φεβρουάριο 2023. Η Μονάδα ΕΠΨ θα στεγάζεται στο εμβληματικό νεοκλασικό κτήριο του εθνικού ευεργέτη Σπύρου Μαγγίνα επι της οδού Πειραιώς 33 χάρις στην ευγενή παραχώρηση της Πρυτανείας του ΕΚΠΑ. Είμαστε ευτυχείς που συμβάλαμε με την από επταετίας ενημέρωση, διδασκαλία, έρευνα και «όχληση» της Πολιτείας στην έναρξη αυτού του εθνικού εγχειρήματος. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε την διαχρονική υποστήριξη του Υπουργείου Υγείας που στάθηκε αρωγός στην εκπλήρωση του οράματός μας και ιδιαίτερα την Υφυπουργού Υγείας Ζωής Ράπτη. Το κυριότερο: Φιλοδοξούμε να ωφελήσουμε πολλούς νέους συνανθρώπους μας και τις οικογένειές τους».
Στην συνέχεια ακολούθησαν ομιλίες από τον καθηγητή Ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντή Bʹ Ψυχιατρικής Κλινικής, Νίκο Σμυρνή, τον καθηγητή Ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής, Αντώνιο Πολίτη και τον αναπληρωτή καθηγητή Ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής, Ηλία Τζαβέλλα.
Ο κ. Σμυρνής τόνισε, μεταξύ άλλων, ότι «η Β Ψυχιατρική κλινική του ΕΚΠΑ στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «ΑΤΤΙΚΟΝ» βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της ψυχιατρικής φροντίδας των κατοίκων της Αττικής αλλά και της υπόλοιπης Ελλάδας παρέχοντας όλο το εύρος των υπηρεσιών σε όλο το φάσμα της ψυχιατρικής ενηλίκων, παιδιών και εφήβων. Τα τρία τελευταία έτη σε στενή συνεργασία με την υφυπουργό για θέματα ψυχικής υγείας κ. Ράπτη και τη διεύθυνση ψυχικής υγείας του Υπουργείου Υγείας η Β Ψυχιατρική κλινική του ΕΚΠΑ προχώρησε στην υλοποίηση μιας σειράς καινοτόμων δράσεων στο πλαίσιο της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης που στόχο έχει να φέρει την φροντίδα για τη ψυχική υγεία στην κοινότητα και να ενισχύσει τις παρεμβάσεις πρόληψης και καταπολέμησης των ψυχικών διαταραχών στα πρώτα στάδια της εκδήλωσής τους. Στα πλαίσια αυτά η Β Ψυχιατρική Κλινική του ΕΚΠΑ συμμετέχει στο πρόγραμμα δημιουργίας μονάδων έγκαιρης παρέμβασης στη ψύχωση που θεσμοθέτησε το υπουργείο υγείας με τη δημιουργία μονάδας στην Ανατολική Αττική. Οι μονάδες έγκαιρης παρέμβασης στη ψύχωση θα λειτουργήσουν για πρώτη φορά στη χώρα μας με στόχο να αλλάξουν τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τους νέους ανθρώπους που νοσούν από τις πιο βαριές ψυχικές διαταραχές, τις ψυχώσεις. Στα πλαίσια των δράσεων του Υπουργείου Υγείας για την ψυχική υγεία η Β Ψυχιατρική Κλινική του ΕΚΠΑ θα συμμετέχει επίσης στην δημιουργία κέντρου ημέρας στήριξης της οικογένειας για παιδιά, εφήβους και νεαρούς ενήλικες με σοβαρά ψυχιατρικά και ψυχοκοινωνικά προβλήματα στην Ανατολική Αττική. Η δομή αυτή αποτελεί επίσης μια καινοτόμο δομή που για πρώτη φορά δημιουργείται στη χώρα μας και θα αποτελέσει πρότυπο για τη δημιουργία και άλλων τέτοιων δομών σε άλλες περιοχές τις χώρας. Τέλος η Β Ψυχιατρική Κλινική του ΕΚΠΑ θα δημιουργήσει με την υποστήριξη της διεύθυνσης ψυχικής υγείας του Υπουργείου Υγείας, την πρώτη στη χώρα μας, δομή ολοκληρωμένης παρέμβασης ψυχιατροδικαστικής υποστήριξης (για άτομα με ψυχική διαταραχή και ιστορικό βίας-παραβατικότητας) που θα περιλαμβάνει ψυχιατροδικαστικό ξενώνα και ινστιτούτο κοινωνικής επανένταξης και συνέχειας της φροντίδας ψυχιατροδικαστικών ασθενών. Οι καινοτόμες αυτές δράσεις που σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν σε ένα σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα καταδεικνύουν με τον πιο εμφατικό τρόπο τα ευεργετικά αποτελέσματα της σύμπραξης του Πανεπιστημίου με την Πολιτεία στον τομέα της Ψυχικής Υγείας και θεωρούμε ότι αποτελούν οδηγό για την επιδίωξη τέτοιων συνεργιών στο μέλλον στο χώρο της ψυχικής υγείας αλλά και της υγείας γενικότερα».
Ο κ. Πολίτης καθηγητής Ψυχιατρικής και υπεύθυνος της Μονάδας Ψυχογηριατρικής της Α’ Πανεπιστημιακής κλινικής στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο αναφέρθηκε στη δημογραφική γήρανση στην χώρα μας που έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του πληθυσμού των ηλικιωμένων με προβλήματα ψυχικής υγείας, ενώ παράλληλα λαμβάνει τα χαρακτηριστικά δημογραφικής κατάρρευσης, ιδιαίτερα στις απομακρυσμένες περιοχές, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται νέες ανάγκες φροντίδας. Επισήμανε δε ότι το Υπουργείο Υγείας και ιδιαίτερα η Υφυπουργός Υγείας κα Ζωή Ράπτη υπεύθυνη για θέματα Ψυχικής Υγείας, με το ενδιαφέρον και την ευαισθησία της για την φροντίδα των ηλικιωμένων με άνοια και κατάθλιψη, άλλαξε τον χάρτη της ψυχικής υγείας και στάθηκε αρωγός στην προσπάθεια να καλυφθούν με καινοτόμες δράσεις οι νέες ανάγκες φροντίδας των ηλικιωμένων ανθρώπων. Στο πλαίσιο αυτό, υποστήριξε και ενίσχυσε την ολοκληρωμένη παρέμβαση ψυχογηριατρική υποστήριξης (ΟΠΨΥ) για τους ακρίτες ηλικιωμένους ανθρώπους με προβλήματα ψυχικής υγείας που δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες.
Ο κ. Πολίτης αναφέρθηκε στην ΟΠΨΥ ως «παράδειγμα καινοτομίας στην συνεργατική και ολοκληρωμένη φροντίδα των ηλικιωμένων ανθρώπων που συμβάλλει στη βελτίωση της πρόσβασης στις υπηρεσίες ψυχικές υγείας, στην ποιότητα ζωής, στην κατ’οικον φροντίδα, στη διασύνδεση υπηρεσιών τριτοβάθμιας και πρωτοβάθμιας φροντίδας, με ταυτόχρονη ενσωμάτωση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας στην ΠΦΥ και στην προαγωγή της ψηφιακής υγείας. Η ολοκληρωμένη παρέμβαση ψυχογηριατρικής υποστήριξης (ΟΠΨΥ) υλοποιείται με ευθύνη της Μονάδας Ψυχογηριάτρικης της Α’ Ψυχιατρικής κλινικής του ΕΚΠΑ σε συνεργασία με τα ιατρεία Ψυχογηριατρικής της Πανεπιστημιακής Ψυχιατρικής κλινικής Πατρών και Αλεξανδρούπολης και 8 συνεργαζόμενα Κέντρα Υγείας σε Κυκλάδες (Ανδρος, Τήνος, Σύρος), Αχαΐα (Χαλανδρίτσα, Ερυμάνθια, Καλάβρυτα), Θράκη (Ξάνθη, Σουφλί). Οι υπηρεσίες της ΟΠΨΥ διαρθρώνοντα γύρω από τρεις βασικούς πυλώνες, Η ψηφιακή πλατφόρμα Ελληνικών Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας εξ αποστάσεως για ηλικιωμένους (ΕΡΜΗΣ) (https://hermes-tk.med.uoa) το Σύστημα Επιτήρησης Παραγόντων Κινδύνου Ψυχικής Υγείας Ηλικιωμένων και μη φαρμακευτικές εξατομικευμένες ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις σε συνεργασία με το Weill Cornell Institute of Geriatric Psychiatry».
Στα προκαταρκτικά αποτελέσματα ανέφερε ότι περισσότεροι από 400 ωφελούμενοι έχουν εξυπηρετηθεί με το 45% και 56% των ωφελούμενων να παραπονείται για καταθλιπτική και αγχώδη συμπτωματολογία, το 61% να έχουν δυσκολία με την μνήμη τους ενώ 59% των προσερχομένων στο πρόγραμμα δεν είχε ιστορικό ψυχικής διαταραχής. Τα δε προκαταρκτικά αποτελέσματα μελέτης της κινητικότητας έδειξαν σημαντική μείωση της απόστασης και του χρόνου που δαπανώνται για ταξίδια που διανύουν ετησίως οι ηλικιωμένοι για να επισκεφθούν υπηρεσίες. Η ΟΠΨΥ ανέδειξε το μείζον πρόβλημα υποαναγνώρισης των ψυχικών διαταραχών, άνοιας, άγχους και κατάθλιψης και δημιούργησε πιλοτικές υπηρεσίες στην ΠΦΥ που μπορούν να παρέχουν υπηρεσίες έγκαιρης αναγνώρισης, πρώιμης διάγνωσης και ολοκληρωμένης θεραπείας, δημιούργησε ένα δίκτυο συνεργασίας πρωτοβάθμιας και τριτοβάθμιας περίθαλψης με παρεχόμενες υπηρεσίες που καλύπτουν κενά στο σύστημα υγείας, ενώ ενίσχυσε την εξωστρέφεια του Πανεπιστημίου με αποτέλεσμα να δρομολογεί λύσεις τόσο σε εκπαιδευτικές όσο και σε κλινικές ανάγκες και κατέληξε ότι η ΟΠΨΥ είναι μια δυναμική δράση που διαμορφώνεται και εξελίσσεται δημιουργώντας νέες προοπτικές φροντίδας στην ψυχική υγεία των ηλικιωμένων.
Ο κ. Τζαβέλλας παρουσίασε το Ειδικό Κέντρο Ενδονοσοκομειακής Νοσηλείας Ατόμων Εξαρτημένων από το Οινόπνευμα που θα αναπτυχθεί στη Ψυχιατρική Κλινική του Αιγινητείου Νοσοκομείου, και θα είναι άρτια στελεχωμένο με ψυχιάτρους, νοσηλευτικό προσωπικό, παθολόγο, καρδιολόγο, ψυχολόγους, εργοθεραπευτή, κοινωνικό λειτουργό, καθώς και με ότι υλικό κρίνεται αναγκαίο (φάρμακα, μηχανήματα), με τη διασφάλιση 4 κλινών. «Μέριμνα της ομάδας αυτής», τόνισε, «θα είναι η ενημέρωση των πολιτών και των μαθητών, δεδομένου ότι η χρήση αλκοόλ είναι δυστυχώς ιδιαίτερα αυξημένη στον εφηβικό πληθυσμό. Πιο συγκεκριμένα ανέφερε ότι η διαταραχή χρήσης οινοπνεύματος αποτελεί μια σοβαρή ψυχιατρική πάθηση με ψυχολογικές και παθολογικές επιπτώσεις, οι οποίες πολλές φορές έχουν καταστροφικές συνέπειες για τον ασθενή. Ο αλκοολισμός απαιτεί λοιπόν εξειδικευμένη θεραπεία και παρακολούθηση. Το φαινόμενο του αλκοολισμού αφορά όλους τους ανθρώπους κάθε ηλικίας, φύλου, επαγγελματικής ιδιότητας, μορφωτικού και κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου. Υπολογίζεται ότι το 8% του πληθυσμού της Ελλάδας έχει εξάρτηση από το αλκοόλ. Παγκοσμίως δε μόνο το 10% ζητά θεραπεία. Το ίδιο ισχύει και για την Ελλάδα. Θεωρείται η πρώτη αιτία θανάτου σε σχέση με άλλες ουσίες και αντιστοιχεί στο 3,2% όλων των θανάτων. Το καλοκαίρι του 2021, αν δεν υπήρχε η Πανδημία, ο Αλκοολισμός θα ήταν παγκοσμίως η ΠΡΩΤΗ αιτία θανάτου συνυπολογίζοντας τα τροχαία δυστυχήματα υπό την επήρεια αλκοόλ, τις αυτοκτονίες υπό την επήρεια αλκοόλ και τις δολοφονίες υπό την επήρεια αλκοόλ. Τα στερητικά από αλκοόλ δυνητικά μπορεί να είναι θανατηφόρα. Η ενδονοσοκομειακή νοσηλεία για τη σωματική απεξάρτηση του εξαρτημένου, καθίσταται κατά αυτό τον τρόπο αναγκαία με σκοπό την ασφάλειά του ασθενούς. Έτσι η λειτουργία της ενδονοσοκομειακής μονάδας αποτοξίνωσης από το αλκοόλ έρχεται να καλύψει τις κλινικές αλλά και ερευνητικές και εκπαιδευτικές ανάγκες που δημιουργούνται και η υλοποίηση της θεραπευτικής προσέγγισης συντελείται με ειδικές διαγνωστικές προσεγγίσεις, θεραπευτικές, φαρμακευτικές και μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις καθώς και νοσηλευτική διαχείριση – παρέμβαση. Επιπρόσθετα μέριμνα της ομάδας αυτής θα είναι η ενημέρωση των πολιτών και των μαθητών, δεδομένου ότι η χρήση αλκοόλ είναι δυστυχώς ιδιαίτερα αυξημένη στον εφηβικό πληθυσμό».
Μετά τις ομιλίες και τις παρουσιάσεις, αποφωνήσεις έγιναν από τον Πρόεδρο του ΕΠΙΨΥ, ομότιμο καθηγητή της Ιατρικής Σχολής, Χαράλαμπο Παπαγεωργίου, τον Διευθυντή του Τομέα Κοινωνικής Ιατρικής, Ψυχιατρικής και Νευρολογίας της Ιατρικής Σχολής, καθηγητή Δημήτρη Δικαίο, τον Πρόεδρο του Αιγινητείου Νοσοκομείου, καθηγητή της Ιατρικής Σχολής, Νίκο Αρκαδόπουλο, τον Πρόεδρο της Ιατρικής Σχολής, καθηγητή Γεράσιμο Σιάσο και τον Κοσμήτορα της Σχολής Επιστημών Υγείας, καθηγητή Εμμανουήλ Πικουλή.
Ο κ. Παπαγεωργίου ανέφερε ότι «η ψυχιατρική νοσηρότητα είναι υψηλή και η γνώση των νομοτελειών που την επάγουν όπως και των θεραπευτικών χειρισμών που την αίρουν είναι απαραίτητη σε κάθε ιατρική ειδικότητα. Τουλάχιστον το 20-30% του γενικού πληθυσμού έχει εκδηλώσει ή θα εκδηλώσει κάποια ψυχική νόσο, ενώ το 50% των ασθενών με «σωματική» νόσο εμφανίζει συνόσηση ψυχιατρικής συμπτωματολογίας».
Συνεχίζοντας τόνισε ότι «τα «ψυχιατρικά» προβλήματα δεν είναι λιγότερο σημαντικά από τα «σωματικά», καθόσον τα ψυχιατρικά νοσήματα παρουσιάζουν αυξημένα ποσοστά θνησιμότητας (κυρίως από αυτοκτονία, ακόμη και σε νεαρή ηλικία) και κόστους ζωής τόσο άμεσου λόγω της έναρξης τους σε μικρές ηλικίες και τη χρονιότητάς τους, όσο και εμμέσου εξαιτίας της απώλειας παραγωγικότητας. Ενδεικτικά επισημαίνεται ότι από το έτος 2020 η κατάθλιψη (ένα υποσύνολο της ψυχιατρικής νοσηρότητας) εκτιμάται ότι διαμορφώνει τη 2η αιτία αναπηριών στον πλανήτη. Σ’ αυτό το πλαίσιο κατέχει ιδιαίτερη σημασία το γεγονός ότι οι χρήζοντες ψυχοκοινωνικής μέριμνας μόνο κατά το 20% απευθύνεται στα συστήματα περίθαλψης ενώ το 80% παραμένει αβοήθητο. Εξ αυτού του λόγου ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ρητά αρθρώνει τη θέση ότι σ’ όλα τα κράτη του πλανήτη η ψυχοκοινωνική μέριμνα οφείλει να επιτελείται σε κοινοτικό πλαίσιο, ασφαλώς με οδηγό παράσταση την παραδοχή οτι η ατομική & συλλογική ευεξία/ευδαιμονία είναι ύψιστο αγαθό ζωής.
Σε αυτό το κλίμα και με αίσθημα ευθύνης και κοινωνικής αλληλεγγύης, η Πρυτανεία του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών με την επιστημονική ευθύνη της Α’ Πανεπιστημιακής Ψυχιατρικής Κλινικής του ΕΚΠΑ & του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας, Νευροεπιστημών και Ιατρικής Ακριβείας «ΚΩΣΤΑΣ ΣΤΕΦΑΝΗΣ» (ΕΠΙΨΥ), πρωτοστάτησε στη δημιουργία δύο προγραμμάτων παροχής ψυχοκοινωνικής μέριμνας σε κοινοτικό πλαίσιο με ουσιαστικό στόχο το δημόσιο όφελος σε εναρμόνιση με τις σχετικές επιταγές του ΠΟΥ. Πρόκειται για:
(i) Το Πρόγραμμα Προαγωγή Ψυχικής Υγείας σε Ευπαθείς Πληθυσμούς διασφαλίζοντας την παροχή αναβαθμισμένων υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας στους πολίτες της Αττικής μέσα από το τετράπτυχο Έρευνα-Ενημέρωση-Πρόληψη-Θεραπεία (2020-2022).Το συγκεκριμένο πρόγραμμα χρηματοδοτήθηκε από την Περιφέρεια Αττικής και κατ’ ουσίαν υλοποιήθηκε από υποψήφιους Διδάκτορες και μετα-Διδάκτορες, ώστε δι’ αυτού του τρόπου να επενδύσουν και εξελίξουν το Επιστημονικό Δυναμικό τους και ασφαλώς να ανατροφοδοτήσουν το κοινωνικό σύνολο ενώ παράλληλα διαμορφώνεται ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΘΗΚΗ αναστολής της «αιμορραγίας ανθρωπίνων εγκεφάλων» (brain drain) από την πατρίδα μας.(Βλέπε Διαδικτυακό Τόπο atticaspirit.gr).
(ii) Τη Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306 που λειτουργεί από τις 4 Απριλίου 2020 σε 24ωρη βάση παρέχοντας υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής μέριμνας σε συμπολίτες μας από όλη την Ελλάδα, εξ αιτίας της πανδημίας Covid-19.O μέσος όρος κλήσεων τον μήνα ξεπερνάει τις 15.000.
Την πρώτη περίοδο λειτουργίας της η συγκεκριμένη γραμμή βοήθειας χρηματοδοτήθηκε από το Ίδρυμα Σταυρος Νιάρχος.
Αναμφίβολα συστηματική και ουσιαστική υπήρξε η συνδρομή & αρωγή της πολιτείας μέσω του Υπουργείου Υγείας (ειδικώτερα της Υφυπουργού αρμόδιας για την Ψυχική Υγεία) εξασφαλίζοντας την συμβολή της Ομοσπονδίας Φορέων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης & Ψυχικής Υγείας ΑΡΓΩ.
Την ενεστώσα περίοδο η Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306 χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και λειτουργεί με φορέα λειτουργίας την Ομοσπονδία ΑΡΓΩ και την επιστημονική συνεργασία του ΕΠΙΨΥ».
Κλείνοντας ο κ. Παπαγεωργίου ανέφερε ότι «κρίνεται αναγκαίο να υπομνησθεί ότι η επένδυση στην ψυχική υγεία μπορεί να επιτρέψει την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη. Κακή ψυχική υγεία αναστέλλει στην ανάπτυξη μειώνοντας παραγωγικότητα, ενώ επιβαρύνει τις κοινωνικές σχέσεις και επιδεινώνει κύκλους φτώχειας και μειονεξίας. Αντίθετα, όταν οι άνθρωποι είναι ψυχικά υγιείς και ζουν σε υποστηρικτικά περιβάλλοντα, μπορούν να μάθουν και να εργάζονται αποδοτικά και να συμβάλουν στις κοινότητές τους, προς όφελος όλων».
Ο Διευθυντής του Τομέα Κοινωνικής Ιατρικής, Ψυχιατρικής και Νευρολογίας, Καθηγητής Ψυχιατρικής Δημήτρης Δικαίος, αναφέρθηκε αρχικά στην εκτεταμένη συνεργασία που υπάρχει μεταξύ του Τομέα και της Πολιτείας και η οποία έχει, ιδιαιτέρως τα τελευταία χρόνια, συνεισφέρει ιδιαίτερα σε θέματα υγείας και στην κοινωνία γενικότερα. Αντικείμενο αυτής της συνεργασίας έχει υπάρξει η συστράτευση πολλών μελών του Τομέα, επιδημιολόγων, ιολόγων και υγιεινολόγων από το Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, στην υποστήριξη της ενημέρωσης της κοινωνίας για την πανδημία και στη συμμετοχή σε επιτροπές για την αντιμετώπισή της. Άλλο, επίσης σημαντικό αντικείμενο, είναι η δημιουργία σε Νευρολογία και Ψυχιατρική ειδικών μονάδων εμπειρογνωμοσύνης σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας. Με την ευκαιρία αυτή, ο κ. Δικαίος ευχαρίστησε την Κυρία Υπουργό για την υποστήριξή της για τη χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης των διαφόρων Μονάδων και Κέντρων που αναπτύσσονται, όπως αυτά τα οποία αναφέρθηκαν από τους ομιλητές, η Μονάδα Πρώιμης Παρέμβασης στην Ψύχωση, η Μονάδα Υποστήριξης Γηροψυχιατρικών περιστατικών και η Μονάδα για την Αντιμετώπιση του Αλκοολισμού. Ειδικότερα για τη Μονάδα Πρώιμης Παρέμβασης στην Ψύχωση, ο κύριος Δικαίος αναφέρθηκε στην πρωτοβουλία που ανέλαβε ο Καθηγητής Νίκος Στεφανής μέσω της οποίας, και καθώς το Υπουργείο Υγείας την αγκάλιασε και την επέκτεινε, δημιουργήθηκαν ειδικές μονάδες, όχι μόνον από τις δύο Ψυχιατρικές Κλινικές του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά και σε όλη την Ελλάδα. Αυτό αποτελεί σημαντική πρόοδο για την Ψυχιατρική, καθώς έχουμε πλέον αντιληφθεί ότι η Ψυχιατρική δεν ασκείται μόνον στο νοσοκομείο ή στο εξωτερικό ιατρείο, αλλά πρωταρχικά στη γειτονιά, στο σπίτι, στην κοινωνία. Επομένως, η πρόοδος αυτή, η οποία αντανακλά τη στενή συνεργασία του πανεπιστημίου με το Υπουργείο Υγείας (και ιδιαίτερα με την Αναπληρώτρια Υπουργό για θέματα Ψυχικής Υγείας), αποτελεί σημαντική πρωτοπορία η οποία συμβάλλει καθοριστικά στη βελτίωση της ψυχικής υγείας στη χώρα μας.
Ο κ. Σιάσος ανέφερε ότι «οι ψυχικές νόσοι είναι η νέα Πανδημία, η οποία θα μας απασχολήσει τα επόμενα χρόνια την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα αλλά και τα συστήματα υγείας. Η πανδημία Covid 19, επέδρασε στην ψυχική υγεία των ανθρώπων, σε παγκόσμιο επίπεδο και επιδείνωσε τις ψυχικές νόσους. Η προσπάθεια που διενεργείται τα τελευταία χρόνια στην Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση με τη συνεργασία της Πολιτείας είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική και ιδιαίτερα μετά τον ορισμό Υφυπουργού αρμόδιου για τα θέματα Ψυχικής Υγείας, της κας Ζωής Ράπτη, η οποία αποτέλεσε την κινητήριο δύναμη όλης της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης. Στην Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση καθοριστικός ήταν ο ρόλος της Ιατρικής Σχολής Αθηνών. Η Α΄ Ψυχιατρική Κλινική, η οποία είναι η πρώτη ιδρυθείσα ψυχιατρική δομή στη χώρα πριν από 125 χρόνια στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο αποτελεί την ναυαρχίδα της ψυχιατρικής επιστημονικής κοινότητας και συνέδραμε καταλυτικά στη μεταρρύθμιση. Ιδιαίτερη ήταν η συμβολή του Καθηγητή και Διευθυντή της Α΄ Ψυχιατρικής Κλινικής κ. Ν. Στεφανή, ο οποίος ήταν ο εμπνευστής του προγράμματος για την έγκαιρη παρέμβαση στη Ψύχωση. Επιπλέον, καθοριστική ήταν η συμμετοχή της Β΄ Ψυχιατρικής Κλινικής στο Αττικό Νοσοκομείο με Διευθυντή τον κ. Ν. Σμυρνή αλλά και πρωτοποριακών προγραμμάτων που αναπτύχθηκαν στη γηριατρική (από τον Καθηγητή κ. Α. Πολίτη) , στην αντιμετώπιση εξαρτήσεων (από τον Καθηγητή κ. Η. Τζαβέλλα) και σε καινοτόμα προγράμματα παρέμβασης στη κοινότητα με τον Διευθυντή του ΕΠΙΨΥ, τον Ομότιμο Καθηγητή κ. Χαράλαμπο Παπαγεωργίου».
Ο κ. Πικουλής αφού ευχαρίστησε την Υπουργό για την παρουσία της όπως και όλα τα έγκριτα μέλη του Πανεπιστημίου που βρίσκονταν στην εκδήλωση, έδωσε συγχαρητήρια στον Πρύτανη για την ευαισθησία που δείχνει στα θέματα ψυχικής υγείας. Συνέχισε λέγοντας ότι «όσα ακούστηκαν δείχνουν εμπράκτως ένα Πανεπιστήμιο το οποίο πρωτοπορεί, συμπορεύεται με την Πολιτεία, αναπτύσσει παράλληλα με την έρευνα ένα σημαντικό κλινικό έργο και κυρίως προσαρμόζεται και ανταποκρίνεται στις ανάγκες της Ελληνικής κοινωνίας. Η ψυχιατρική βρίσκεται στο σταυροδρόμι των διαφορετικών επιστημών και των ιδεολογιών που επιδρούν τόσο στη θεωρία όσο και στην πρακτική άσκησή της. Συνδέεται προδήλως με την πολιτική, ανθρωπολογική, επιστημονική και κοινωνιολογική εξέλιξη κάθε κοινωνίας. Συνδέεται με τις ελευθερίες μας, με την άσκηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων μας ως πολίτες, με την κυρίαρχη στάση της κοινωνίας απέναντι στην ανθρώπινη ευτυχία και οδύνη, ατομική και συλλογική. Σήμερα λοιπόν, στο απονέρι της πανδημίας και βιώνοντας τις συνοδές αλλαγές στον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας της κοινωνίας μας, βιώνοντας μια εμπόλεμη κατάσταση στην καρδιά της Ευρώπης βιώνοντας καταστάσεις κοινωνικής αναταραχής και ψυχοπιεστικά γεγονότα με ομάδες πολιτών να αντιμετωπίζουν ποικίλες μορφές βίας είναι πλέον αντιληπτό ότι βιο-ιατρικό μοντέλο άσκησης της ψυχιατρικής δεν επαρκεί. Χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ μια ολιστική προσέγγιση που να στηρίζεται στην έννοια του ανθρωπισμού, στην έννοια της συμπερίληψης, στην έννοια της διεπιστημονικότητας, στην έννοια της αγάπης και της θαλπωρής. Η ψυχική μας υγεία είναι η κινητήριος δύναμή μας και ο τρόπος που οργανώνουμε την υγειονομική διαχείρισή της ουσιαστικά οριοθετεί και το μέλλον μας ως κοινωνία». Κλείνοντας ο κ. Πικουλής τόνισε ότι το ΕΚΠΑ στέκεται αρωγός στην Πολιτεία σε κάθε προσπάθεια καινοτομίας και συνδιαμόρφωσης ενός νέου μοντέλου ψυχοκοινωνικής υποστήριξης.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει θέσει την ψυχική υγεία ως έναν από τους 4 πυλώνες πολιτικής του για την περίοδο 2020-2025.
Η συνεδρία έληξε για λόγους ασφάλειας.